Ekinshi Dýniyejýzilik soghysta kózsiz erlik kórsetken qaharmannyng biri – Tóleughaly Ábdibekov.

Maydan dalasynda jaugha qarsy soyqan salghan súrmergen 397 fashisting kózin joyghan. Erligi ýshin 3 mәrte batyr ataghyna úsynylsa da, eleusiz qalghan. Maydangerding tuystarymen tilshimiz Erjan Jaqyp tildesti.

Búl – soghys ardageri Tóleughaly Ábdibekovting tughan auyly. Búrynghy «Qyzyl júldyz» eldimekenine ýsh jyl búryn batyrdyng esimi berildi. Qan maydanda keudesin oqqa tosqan qaharman erding erligi solaqay sayasattyng kesirinen eskerilmey qaldy degen jerlesteri qazir Tóleughaly Ábdibekov turaly derekterdi ózderi jinay bastapty.

Serik Qyrqymbaev, T.Ábdibekov atyndaghy auyl túrghyny:

- Birinshi kýnderi-aq ózining qol mergendigin, súr mergendigin kórsetip, ofiyserlerding jogharghy shendi fashisterding kózin joyghandyqtan mergender qataryna qosylady.

1916 jyly tughan Tóleughaly Ábdibekov asharshylyq túsynda Semeyden Ontýstik Qazaqstangha qonys audaryp, 1942 jyly Maqtaral kensharynan soghysqa attanady. Jasynan ang aulap, súrmergen atanghan jigit Kalinin maydanyndaghy Panfilov diviziyasynyng sapyna alynghan. Alghash úrysqa aralasqannan-aq jarty jylda 200 fashisti jer jastandyrghan. Onyng kózsiz erligi turaly soghys jyldary gazetterde maqalalar jaryq kórip, radiodan habar taratylady. Al súr mergennen ýreyi qashqan fashister oghan «Qara ajal» degen at qoyghan.

Amanjol Dәuitov, T.Ábdibekovting tuysy:

- 1944 jyldyng 23 aqpanyna deyin 397 fashisting kózin jongy, búl endi bir de bir Kenes әskerining snayperi onday jetistikke jete alghan joq. Búl degen bir asqan erlik.

Tóleughaly Ábdibekovting erligi jayly biraz mәlimet Týrkistan oblysyndaghy Aqkent auylyndaghy muzeyden tabyldy. Múnda jauyngerding maydan dalasynan dosyna jazghan haty men maqtau qaghazdary jәne birneshe ftotsuretteri saqtauly. Erligi anyz bolghan súrmergen soghys kezinde ýsh mәrte «Kenes Odaghynyng batyryna» úsynylghan. Alayda, ózining ómirbayanynda aghasynyng qughyn-sýrgin kórgenin jasyrmay jazghandyghy oghan batyr ataghyn berude kedergi bolghan.

Serikqazy Qorabaev, әdebiyet zertteushisi:

- Sol kezdegi sayasattyng kesiri. Sol sayasattyng kesirinen talay batyrlar eskerilmey qaldy. Tóleyghaly Ábdibekov 32 mergendi tәrbiyelep shygharghan.

Tóleughaly Ábdibekov 1944 jyly auyr jaraqattan qaza tauyp, Kalinin oblysynyng Nasva stansiyasynda jer qoynauyna tabystalady. Soghystan keyin Pskov oblysyndaghy bauyrlastar ziratyna qayta jerlengen. «Úly mergen» atanyp ketken snayperding myltyghy qazir Almatydaghy ortalyq muzeyde saqtauly. Úrys dalasynda erlikpen qaza tauyp, esimi úmyt qalghan maydangerler jeterlik.

Jauyngerlerding esimin úrpaq jadynda janghyrtu ýshin olar jayly mәlimetterdi WhatsApp messendjerindegi +7700 9051945 nómirine jolday alasyzdar.

Erjan Jaqyp

Abai.kz