Memleket basshysy Q.K.Toqaev referendumnan keyingi mәlimdemesinde Úlytau jerinde Últtyq Qúryltay ótetindigin aitqan. Sol Qúryltaygha qatysty keybir oilarymdy ortagha salmaqpyn.

Qazaq memlekettiligi men qogham ýshin býgingi tanda eng qajettisi últtyq iydeologiya bolyp otyr. Sondyqtan týrli últ diasporalarynyng memleket qúraushy qazaq halqynyng (resmy derek boyynsha 70,18 payyz) tóniregine shoghyrlanuyn, toptasuyn qamtamasyz etetin, ortaq Otanymyzdy gýldendiruge baghyttalghan, adamy qúndylyqtardy nysana tútqan Últtyq iydeologiya jasalyp (ilki jobasy mening paraqshamda túr), el ómirining basty qaghidalaryna ainalugha tiyis.

Memleket tәuelsizdigining otyz jylynda memleketting damuy men tejeluin, oryn alghan qatelikterdi saraptau, N.Nazarbaev ornatqan avtoritarlyq jýiege sayasy bagha beriluge tiyis.

N.Nazarbaevtyng biyligi túsynda ózi men onyng otbasynyn, sybaylastarynyng reyderlik, qulyq-súmdyq, alayaqtyq jolymen tapqan baylyghy tәuelsiz sot arqyly zansyz dep tanylyp, dereu nasionalizasiyalanugha jatady.

Memlekettik til sayasatynda memlekettik tildi bilmeytinder memlekettik qyzmetke alynbaydy. Memlekettik tildi bilmeytinder belgilenilgen eki jyldyng ishinde memlekettik tildi ýirenbese memlekettik qyzmetten shettetiledi.

Qazaqstan Preziydenti, Premier-ministr, ministrler, Parlament spiykerleri, týrli resmy qúrylymdardyng jetekshileri, oblys, audan basshylary barlyq jiyndardy tek memlekettik tilde ótkizuge mindetti. Basqa tilderdi qosarlap paydalanugha jol berilmeydi.

Qazaqstan Respublikasy aumaghynda keshiktirilmey otarsyzdandyru (dekolonizasiya), sovetsizdendiru (desovetizasiya) jәne lustrasiyalyq ýderister jýrgiziluge tiyis. Otarshyldyq túsynan jәne sovettik kezennen qalghan jer-su ataulary týgeldey ózgertiledi. Búl eng aldymen tariyh, oqulyq, onomastika salalaryn qamtidy.

Aumaqtyq jәne keshegi handyq biylik túrghysynan Qazaqstan Altyn Orda memleketining qúqyqtyq múrageri bolyp tabylady. Osy resmy jariya etiluge tiyis.

Qazaqstanda otarshyldyq kezeng (1731-1917 jj) men sovettik kezenning (1917-1991jj) sayasaty men múralaryn nasihattaugha, sovettik simvolikany paydalanugha tyiym salynady.

Jeltoqsan kóterilisi. 1986 jylghy otarshyldyq jýiege qarsy bas kóteruler Jeltoqsan kóterilisi dep tanylady. Oghan tarihy túrghydan resmy bagha beriledi. Jeltoqsan kóterilisine qatysushylargha arnayy zanmen jenildikter qarastyrylady.

Janaózen qyrghyny óz aldyna jeke tergeledi. Oq atugha búiryq bergender men ony oryndaghandar zang aldynda jauap beredi. Olargha qylmystyng merzimi ótkendik qaghidasy qoldanylmaydy.

Qazaq halqynyng 2022 jylghy Qantardaghy últ-azattyq kóterilisi resmy moyyndalyp, jazyqsyz qúrban bolghandardyng bәrine ótemaqy tólenedi.

Sonday-aq kýni býginge deyin azaptaulargha úshyrap týrmelerde jatqan azamattar bosatylugha tiyis!

Úlytauda ótetin Últtyq Qúryltayda qazaq halqynyng mýddesin basshylyqqa alatyn, qúqyqtyq túrghydan Qazaqstan halqy Assambleyasymen tenestirilgen, túraqty týrde júmys isteytin Qazaq Últtyq Kenesi qúrylsyn!

Marat Bәidildaúly,

jazushy-pubisist

Abai.kz