Qazaqqa tuys qaraqalpaqtyng taghdyry qyl ýstinde túr. Anyghy Qaraqalpaqstan egemendiginen aiyrylyp, Ózbekstannyng bir aimaghy bolyp qalu qaupi tóndi. Mirziyeev úsynghan, sheneunikteri jaqtaghan Konstitusiyalyq reformagha sonday ózgeris engizilui mýmkin. 

Kezinde qazaqtyng qúramynda bolyp, artynsha Stalinning suyq sayasaty qazaqtan alyp, ózbekting qúramyna qosqan Qaraqalpaqstan Ózbekstannyng 40 payyz aumaghyn alyp jatqan alyp el. Eldegi halyq sany eki milliongha juyq, tabighy resurstargha bay. Alayda ekonomikalyq jaghdaydyng nasharlyghy, Tashkentting songhy jyldardaghy suyq sayasaty halyqtyng әleumettik jaghdayy men el astanasy Nýkisting de kelbetin kórkeyte qoymady. Qaraqalpaqstan halqynyng basym bóligi Qazaqstannan qarjy tauyp, mausymdyq júmystar isteuge mәjbýr.

Qazaqstandaghy Konstitusiyany ózgertu turaly referendumnan keyin Ózbekstan biyligi de referendum ótkizudi qúp kórude. Konstitusiyasyndaghy 128 baptyng 64 babyna 200-den astam ózgeris engizilmek. Onyng ishinde el preziydentining qúzireti men Qaraqalpaqstan respublikasynyng statusy da ózgeriske týsui mýmkin. Konstitusiyanyng jana mәtini 25 mausymda jariyalandy jәne talqylau 5 shildede ayaqtalmaq.

Jana Konstitusiyada preziydent Mirziyeevting biylik etken uaqytyn esepke almay, qayta preziydenttik dodagha týsuge rúqsat etu mәselesi de kóterilgen. Búl 2020 jyly Reseyde ótken Konstitusiyalyq referendummen úqsas. Resey biyligi Putinning búrynghy merzimin esepke almay, oghan taghy da preziydenttik saylaugha týsuge rúqsat etti. Ózbekstan biyligi de dәl sonday úsynys jasauda jәne preziydentting merzimin bes jyldan jeti jylgha deyin úzartudy úsynypty. Eger ózgeris qabyldansa, onda Mirziyeev 2026 jyly bolatyn saylaugha qatysa almay jәne 7 jyldyq merzimmen, 14 jyl taqta otyryp, 2040 jylgha deyin tizgindi óz qolynda ústau mýmkindigine ie bolmaq.

Ózbekstan Konstitusiyasyndaghy 70-75 baptar Qaraqalpaqstan Respublikasyna arnalghan. Onda Qaraqalpaqstan Respublikasy Ózbekstannyng qúramyndaghy suverendi respublika ekendigi, Ózbekstannyng zandary Qaraqalpaqstan aumaghynda oryndalatyny, Qaraqalpaqstan referendum arqyly Ózbekstannyng qúramynan shyghu mýmkindigi bary jazylghan.

Al jana konstitusiyada Qaraqalpaqstandy Ózbekstannyng bir subektisine ainaldyru mәselesi kóterilgen. Áriyne, qaraqalpaq halqy búl úsynysqa qarsylyq tanytyp, óz oilaryn aituda. Áleumettik jeliler arqyly beynerolikter týsirip, ýndeuler tastauda. Resey, Qazaqstan, tipti, sonau Ontýstik Koreyadan ýn qatyp jatqan qaraqalpaq ókilderi jetkilikti. Shettegi qaraqalpaq belsendileri men qughyndaghy oppozisiya ókilderi de óz narazylyqtaryn tanytuda.

Arasynda "qazaqtar búl jaghdaygha aralasuy kerek" degen pozisiyany ústanushylar da bar. Alayda Qazaqstan sózsiz búl jaghdaydy Ózbekstannyng ishki sayasaty dep qarastyrady jәne atalmysh mәseleni qos bauyrlas halyq ózara kelisim men týsinik arqyly sheshetinine senim bildiretinine kýmәn joq.

Abai.kz