Jeksenbi, 29 Qyrkýiek 2024
Biylik 1823 0 pikir 19 Shilde, 2022 saghat 11:30

Kәsipodaqtar federasiyasynyng ekonomikalyq túraqtylyqty qamtamasyz etudegi róli

Qazaqstan Kәsipodaqtar federasiyanyng qyzmet atqaryp otyrghanyna biyl 22 jyl tolypty. Býginde qanatyn kenge jayghan federasiya qúramyna 2 mln-gha juyq kәsipodaq mýshelerin, 23 salalyq kәsipodaqty, 17 aumaqtyq birlestikti jәne 17 mynnan astam bastapqy kәsipodaq úiymdaryn biriktire otyryp, elimizdegi eng iri qoghamdyq úiym mәrtebesin saqtap otyr. Kәsipodaq úiymdary elimizding ekonomikalyq túraqtylyghyn saqtaugha, qarjylyq qiynshylyqty jenuge ýlken ýlesin qosyp otyr.

Kәsipodaqtar federasiyasynyng eng basty mindetining biri – enbek qauipsizdigin qamtamasyz etu, enbekti qorghau. Kәsipodaqtar federasiyasy men onyng mýshelik úiymdary Respublika Konstitusiyasyna, Qazaqstan Respublikasynyng zandary men basqa da normativtik qúqyqtyq aktilerine, óz Jarghysyna, halyqaralyq qúqyqtyng jalpy júrt tanyghan prinsipteri men normalaryna sәikes júmys isteydi. Kәsipodaqtar qyzmeti 1993 jyly qabyldanghan "Kәsipodaqtar turaly"Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna sýienedi.

Osy Zangha sәikes Qazaqstan Respublikasyndaghy kәsipodaqtar —  óz mýshelerining enbek etu, sonday-aq basqa da әleumettik-ekonomikalyq qúqyqtary men mýddelerin bildiru jәne qorghau, enbek jaghdaylaryn qorghau jәne jaqsartu ýshin azamattar ózderining kәsiptik mýddelerining ortaqtyghy negizinde erikti týrde qúratyn, tirkelgen jeke mýsheligi bar derbes qoghamdyq birlestikter.

Jalpy, kәsipodaqtar úiymynyng tarihy әriden bastalady. Eng alghashqy Qazaqstandyq kәsipodaq 1905 jyly 6 jeltoqsanda Qaraghandy oblysyndaghy Óspen mys keni júmysshylarynyng bastamasymen qúrylghan. Al, Kenes odaghy kezinde Qazaqstannyng barlyq kәsipodaqtaryn Býkilodaqtyq Ortalyq kәsipodaqtar Kenesining XIX Plenumynyng qaulysy negizinde qúrylghan birynghay ortalyq organ – Qazaq kәsipodaqtar kenesi (Qazkәsipkenes) basqarghan. Qoghamdyq-sayasy ómirdi qayta qúru jәne demokratiyalandyru kәsipodaqtardyng shamadan tys әkimshilendiruden, shamadan tys ortalyqtandyrudan bas tartuyna әri kәsipodaqtardyng bastamasy men derbestigin shekteuine әkeldi. 1990 j.10 qazanda Qazaqstan kәsipodaqtarynyng XIV sezinde Qazaq KSR kәsiptik odaqtar federasiyasyn qúru turaly Deklarasiya qabyldandy. Kәsipodaqtar federasiyasynyng birinshi tóraghasy Ermek Jaqsylyqov bolyp saylandy.

Federasiya memlekettik biylik organdarynan, júmys berushilerden, sayasy partiyalardan tәuelsizdigin jariyalap, kәsipodaqtardyng is-qimylyn shoghyrlandyrudy, kәsipodaq mýshelerining әleumettik-ekonomikalyq, enbek qúqyqtary men mýddelerin bildiru men qorghaudy, kәsiptik odaqtardyng qúqyqtary men bostandyqtaryn qamtamasyz etudi basty maqsat etip qoydy.

XX ghasyrdyng songhy onjyldyghy Qazaqstan kәsipodaqtary ýshin qyzmetti reformalau men janartu, júmystyng jana nysandary men әdisterin izdeu jәne bekitu kezeni boldy. Búl kezde Qazaqstan jas tәuelsiz memleket retinde betbúrys kezenin bastan keshirdi, elde keng auqymdy, auyr, әleumettik jәne ekonomikalyq reformalar jýrgizildi. Osy uaqyt aralyghynda Kәsipodaqtar federasiyasy Qazaqstannyng jana ómirin qúrudyng belsendi qatysushysy retinde halyqpen birge boldy. 1992 jyldyng 3- nauryzynan bastap Qazaq KSR Kәsipodaqtar Federasiyasyn Qazaqstan Respublikasynyng  Kәsipodaqtar Federasiyasy (QRKF) dep ózgertu turaly sheshim qabyldandy.

XX ghasyrdyng basynda bastau alghan kәsipodaqtar qozghalysynyng 2005 jyly 100 jyldyghy atap ótildi. Kәsipodaqtar qozghalysynyng eng birinshi sezi 1925 jyly Qyzylorda qalasynda bolghan.

Federasiya memlekettik organdar men sayasy partiyalargha tәuelsiz úiym. Ár bes jyl sayyn Kәsipodaq federasiyanyng sezi ótip túrady.  Sezderde әleumettik enbek mәseleleri talqylanady. Federasiyanyng jalpy sayasaty aiqyndalady, kәsipodaqtar qyzmetining perspektivalyq kezenine arnalghan baghdarlamalyq qújat qabyldanady, qajet bolghan jaghdayda Jarghygha ózgerister men tolyqtyrular engiziledi. Sezder arasynda úiym júmysyn federasiyagha kiretin barlyq respublikalyq, ónirlik salalyq kәsiptik odaqtar men oblystyq kәsipodaqtar birlestikterining 65 ókilinen túratyn Bas Kenes, sonday-aq onyng qúramynan saylanghan 14 adamnan túratyn Atqarushy Komiytet basqarady.

2020 jyly  Qazaqstan Respublikasy Kәsipodaqtar federasiyasynyng kezekti XXVI sezi ótti. Osy jiynda aldaghy bes jyldyqta atqarylatyn júmystar men maqsattar anyqtaldy. Sezd uaqyty әlemdik pandemiya kezenine sәikes kelgen song onlayn ótti, oghan 151 delegat pen sayasy partiyalar jetekshileri, QR Parlamenti deputattary, sheteldik kәsipodaq jәne halyqaralyq úiymdardyng ókilderi qatysqan bolatyn.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng sózin jetkizgen Mәdeniyet jәne sport ministri Dәuren Abaev «Biz enbekti Qazaqstan qoghamynyng negizgi qúndylyghy retinde dәripteuimiz kerek. Búl – mening naqty ústanymym. Búl ýshin tek atqarushy organdardyng boluy jetkiliksiz ekenin bәrimiz týsinemiz. Sondyqtan әleumettik seriktestik mehanizmi, memleket pen azamattardyn, ýkimettik emes sektordyng ekijaqty ózara әrekettesu jýiesining balamalary joq. Kәsipodaqtar federasiyasy – Qazaqstandaghy eng kóp institusionaldyq túrghyda damyghan qoghamdyq birlestikterding biri. Jalpy sayasy ómirde, ekonomikalyq, әleumettik, ruhany jәne mәdeny baghdarlamalardy jýzege asyruda onyng alar orny erekshe», – dedi Abaev.

Bes jyldyq júmysty qorytyndalghan jiynda Kәsipodaqtar federasiyasynyng Jarghysyna tolyqtyrular engizu qarastyryldy.Sezd delegattary Kәsipodaqtar federasiyasynyng qyzmetindegi negizgi baghyttar boyynsha qarar qabyldady. Forumgha qatysushylar pandemiya daghdarysynan keyingi ekonomikany qalpyna keltiru, júmysshylardyng әleumettik qorghaluyn kýsheytuge jәne Enbek adamynyng layyqty ómir sýru dengeyin qamtamasyz etuge baghyttalghan әleumettik dialogtyng jana formatyna auysu jaghdaylarynda elimizdegi kәsipodaqtar qozghalysyn damytu vektorlaryn anyqtady. Sezde kәsipodaqtar qozghalysyn odan әri janghyrtu men reformalaudyng jolyn anyqtaytyn jәne júmysshylardyng enbek jәne әleumettik-ekonomikalyq qúqyqtary men mýddelerin senimdi qorghaudy odan әri qamtamasyz etetin tiyimdi júmys ýshin negiz bolatyn Qazaqstan Respublikasynyng kәsipodaqtarynyng 2020-2025 jyldargha arnalghan strategiyasyn qabyldandy.

Kәsipodaqtar federasiyasy jastar sayasatymen, genderlik sayasatpen de belsendi ainalysady.

Kәsipodaqtyng genderlik sayasatynyng negizgi maqsaty – júmys isteytin әielderge memlekettik organdardyng nazaryn audaru, әielderding әleumettik әl-auqatyn jaqsartu, enbek qauipsizdigin qamtamasyz etip, kemsitushilikke úshyramauyn qamtamasyz etu. Qazaqstandyq әielder kәsipodaqtargha belsendi qatysyp keledi. Kәsipodaqtardaghy әielderding jalpy sany 54,9 %, onyng 67% bastaushy kәsipodaq úiymdaryn (BKÚ) basqarady, 20 % – salalyq kәsipodaqtar, 12,5 % – AKB, QRKF alqalyq organdaryndaghy әielder, Bas keneste 15,2 % jәne Atqaru komiytetinde 8,3 % qúraydy. Federasiya kәsipodaq úiymdarynda jastar sayasatyn kýsheytudi qolgha alghan. Tiyimdi jastar sayasaty – búl jastar kenesteri jýiesin qúru, jastardyng újymdyq is-qimyldargha jәne yntymaqtastyq aksiyalaryna túraqty qatysuyn qamtamasyz etu. Qazaqstan Respublikasy Kәsipodaqtar federasiyasynyng Jastar isi jónindegi kenesi 2014 jyly «Keleshek» degen atpen qayta qúrylghan.

Adam qúqyqtaryn qúrmetteu, jaqsy ómir sýru jaghdaylaryn jәne qolayly enbek jaghdaylaryn qamtamasyz etu, júmyspen qamtu mýmkindikterin jaqsartu, ekonomikalyq túraqtylyqty arttyru - múnyng bәri  Kәsipodaqtar federasiyasynyng barlyq enbekshiler ýshin qamtamasyz etuge úmtylatyn әleumettik әdilettilikting negizgi elementteri bolyp tabylady. Kәsipodaq kóshbasshylarynyng qúzyretin damytu maqsatynda kәsipodaqtar federasiyasy "Kәsipodaq kóshbasshysy mektebi" jobasyn iske qosty. Ol 2022 jylghy 20 sәuirde bastalghan. Jobanyng birinshi kezeni 22 mausymda ayaqtaldy. Jobany jýzege asyru jalghasuda.

 

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2580