Halyq pen biylik arasynda dәneker bolatyn, el ishindegi ózekti mәselelerdi qozghap, onyng sheshiluin qamtamasyz etu ýshin qajetti memlekettik organdargha uәjin jetkizetin úiymdardy Qoghamdyq kenester dep ataymyz. Qoghamdyq kenesterdi qúru bastamasy Qazaqstanda 2013 jyly qolgha alyndy. Az uaqyttyng ishinde ózining tiyimdiligin kórsete bilgen úiymdardyng 2015 jyly qúqyqtyq mәrtebesi aiqyndaldy. Sol jyly qarashanyng ekisinde Qoghamdyq kenester turaly arnayy zang qabyldandy. Qoghamdyq kenesterding manyzdylyghy turaly Túnghysh Preziydent Núrsúltan Nazarbaevtyng «Últ jospary – bes institusionaldyq reformany jýzege asyru jónindegi 100 naqty qadam» baghdarlamasynda aityldy.

Zangha say, Qoghamdyq kenester degenimiz – Qazaqstan Respublika­synyng Pre­ziy­dentine tikeley ba­ghynatyn jәne esep beretin organdar, jergilikti mem­le­ket­­tik basqaru organdary, kvaziy­mem­lekettik sektor subektileri qú­ra­tyn kon­suli­tativtik-kenesshi, bay­­­­­qau­shy organdar.

Qoghamdyq kenester eki dengeyde – respublikalyq jәne jergilikti dengeylerde qúrylady. Zang boyynsha, Qoghamdyq kenester avtonomdy jәne derbes bolyp sanalady.

Býginde elimizde 251 Qoghamdyq kenester júmys istep jatyr. Onyng 35-i respublikalyq dengeydegi úiymdar, 216-sy jergilikti dengeydegi úiymdar eken. Qoghamdyq kenester qúramynda qazir 3801 adam bar. Onyng 402-i respublikalyq, 3399-y aimaqtyq dengeydegi ókilder. 2021 jyly kva­ziymemlekettik sek­tordyng 12 subektisi janynan Qoghamdyq kenester ashyldy.

Qoghamdyq kenesterding negizgi mindeti ol – azamattyq qoghamnyng manyzy bar mәseleleri boyynsha pikir bildiru. Halyqtyng tilegimen, oi-pikirimen sanasu. Budjettik bagh­darlamalardyn, strategiya­lyq jos­par­lar­dyng nemese aumaqtardy damytu, tipti memlekettik baghdarlamalardyng jobalaryn talqylau – Qoghamdyq kenesterding qúziretine kiredi. Odan bólek úiym mýsheleri qorshaghan ortany qorghau jónindegi is-sharalar josparlaryn talqylau, atqa­rushy organdardyng nysanaly indiy­ka­torlargha qol jetkizui turaly esep­terin tyndau, jer qatynastaryn retteu mәseleleri boyynsha jergilikti memlekettik basqaru organdarynyng júmysyna qatysa alady. Sonday-aq monitoringtik baqylau jýrgizu qúqyghyna iye.  Qoghamdyq monitoring memlekettik organdardyng  memlekettik qyzmetter kórsetui, memlekettik baghdarlamalardy, strategiyalyq josparlardy jәne budjettik baghdarlamalardy, aumaqtardy damytu baghdarlamalaryn iske asyruy, kvaziymemlekettik sektor subektilerining últtyq basqarushy holdingterdin,  jәne últtyq kompaniyalardyng damu josparlaryn, is-sharalaryn iske asyruy, memlekettik qyzmetter kórsetui.  Sonday-aq Qazaqstan Respublikasy zannamasynyng normalaryn qoldanu nәtiyjesinde azamattar ýshin teris saldarlardy jәne qoghamdyq mýddelerge qysym jasaluyn anyqtau maqsatynda jýzege asyrylady.

Qoghamdyq kenesterding orasan zor әleuetke ie ekenin Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev nauryzdaghy halyqqa joldauynda aitqan bolatyn.

«Biz elimizde azamattyq belsendilikti jandandyruymyz kerek. Memleket pen qoghamnyng sanaly әri syndarly seriktestigine jol ashuymyz qajet. Sol sebepti ortalyq jәne jergilikti organdardyng kvaziymemlekettik sektorynyng janyndaghy qoghamdyq kelisimderdi damytyp jatyrmyz. Men birneshe ret olardyng qyzmetine qatysty syn aitqan bolatynmyn. Degenmen búl kenesterding orasan zor institusionaldyq әleueti bar», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Preziydentting úsynysy boyynsha, qoghamdyq kenesterding ayasyn keneytu kerek.

«Biyl mening bastamam boyynsha qoghamdyq kenesterding qúramy, yaghny júmys jospary týbegeyli janaratyn bolady. «Kelisip pishken ton, kelte bolmas», degen naqyl sóz bar. Babalarymyz el taghdyryn aiqyndaytyn tarihy sheshimderdi, býkil halyq bolyp aqyldasyp, birge qabyldaghan. Úlytauda, Ordabasy men Kýltóbeden ótken úly basqosular sonyng aiqyn dәleli. Keleli jiynda aitylghan, qisyndy sózge alty Alashtyng balasy týgel toqtaghan», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Qoghamdyq kenester - memleket qabyldaytyn sheshimderding jariyaly, ashyq boluyn qamtamasyz etetin konsulitativtik-kenesshi, әri baqylaushy organgha ainaluy tiyis. Qúramyna memlekettik organdardyng ókilderi men qarapayym azamattar kiretin úiym kez kelgen mәsele boyynsha azamattyq qoghamnyng oi-pikirin tyndap, onymen sanasugha mindetti. Ol ýshin arnayy qoghamdyq tyndaular ótedi. Osylaysha, qarapayym azamattar elde jýrip jatqan isterge óz yqpalyn tiygizip, ózekti mәselelerdi kóteruge mýmkindik alady.

Preziydent aitqanday Qoghamdyq kenesterding júmysyn jandandyru uaqyt talaby. Halyqtyng biylik qabyldaghan әr sheshimge ýn qosuy demokratiyaly memlekettegi qalypty qúbylys. Biraq Qoghamdyq kenesting júmysyna kedergi bolatyn birqatar mәseleler bar. Olar turaly sarapshylar bylay dep pikir bildiredi.

«Últtyq jәne halyqaralyq damu bastamalary instituty» qoghamdyq qorynyng diyrektory Svetlana Ushakovanyng aituynsha, Qoghamdyq kenes mýshelerining memlekettik organdar tarapynan irikteuden ótui dúrys emes.

«Búl men aitqan bir problema. Biraq meninshe eng ýlken problema – qoghamdyq kenes mýshelerining qúrylu jýiesi. Mәn berip qarasaq, memlekettik organdar júmys tobyn qúrady. Ary qaray sol top kenes mýshelerin irikteydi. Mine osydan baryp shiykilik shyghady. Memlekettik organ kenes mýshelerin irikteuge әser etken song oghan oiyn ashy týrde, býkpesiz jetkize alatyn azamattardyng enui ekitalay. Eger osy irikteu aiqyn, ashyq, qoljetimdi, bәsekege qabiletti, erkin bolsa, kenes mýsheligine әldeqayda myqty azamattar ener edi. Mine sonda baryp olar organdargha jiberilgen úsynystarynyng jýzege asuyna yqpal eter edi», - deydi Svetlana Ushakova.

Ortalyq saylau komissiyasynyng tóraghasy Núrlan Ábdirov qoghamdyq kenester eshbir mekemening qúzyryna kirmey, tәuelsiz júmys isteui qajet ekenin aitady.

«Qoghamdyq kenester «janyndaghy» bolmauy tiyis. Býginda aumaqtyq barlyq qoghamdyq kenester dúrys atalady. Olar – oblystyn, audannyn, Almaty, Núr-Súltan qalasynyng qoghamdyq kenesteri.

Qoghamdyq kenes atauynda Densaulyq saqtau ministrligi kórsetilse, onda ol – dúrys emes. Ol ministrlikting qoghamdyq kenesi bola almaydy. Atalghan zang jobasymen júmys istegen bastapqy kezende-aq qoghamdyq kenesterding qanday da bir memlekettik organnyn, әkimdiktin, ministrlikting janyndaghy bolmauyna mәn bergen edik. Úiym aumaqtyng qoghamdyq kenesi nemese qanday da bir baghyttyng qoghamdyq kenesi boluy tiyis. Aytalyq, Ishki ister ministrliginde IIM janyndaghy qoghamdyq kenes emes, ishki ister organdarynyng qyzmet mәseleleri jónindegi qoghamdyq kenes boluy qajet», deydi Núrlan Ábdirov.

Abai.kz