Qazaqstanda saylaushylar deputattardy mandatynan aiyra alady. Búl turaly býgingi QR Parlamenti Mәjilisining plenarlyq otyrysynda talqylandy.

Aldaghy uaqytta elimizde deputattyq mandatty qaytaryp alu instituty júmys isteytin bolady. Búl norma saylau turaly zannamagha ózgertuler engizilgennen keyin payda boldy.

Biylghy mausymda Konstitusiyagha ózgerister men tolyqtyrular engizu boyynsha ótken  jalpyhalyqtyq referendum nәtiyjesinde mәjilis deputattarynyng 70 payyzy proporsionaldy negizde jәne 30 payyzy majoritarlyq negizde saylanady. Búl rette saylaushylargha deputattyng mandatyn keri qaytaryp alugha qúqyq beriledi.

"Deputattyq mandatty qaytaryp alu jónindegi institut zang jobasyna engizilude. Búl reformanyng manyzdy qúramdas bólikterining biri. Búryn zannamada múnday norma bolghan joq… Halyq deputatqa degen senimining joghalghanyn ózderi sheshedi. Saylaushylar deputatty mandatynan aiyru ýshin qajetti dauys jinaydy. Ol ýshin saylaushylardyng 30 payyzy qol qoyy kerek. Sol kezde saylau komissiyasy saylau kýnin belgileydi. Saylaushylardyng 50 payyzy deputattyq mandatty qaytarugha dauys berse, ótinish oryndalady»,-deydi Ádilet ministri Qanat Musiyn.

Zang jobasynda kórsetilgen mandatty keri qaytaryp alu normasy birmandatty saylau okrugteri boyynsha saylanghan Mәjilis pen mәslihattar deputattaryna qatysty bolmaq. Negizgi sebebi: saylaushylardyng senimin joghaltu, sonyng ishinde saylau aldyndaghy baghdarlamany oryndamau. Mandatty keri qaytaryp alugha bastamany deputat qyzmetke kirisken birinshi jylynda jәne songhy jarty jylynda kóteruge bolmaydy.

Deputatty mandatynan aiyru bastamasy boyynsha saylaushylar tiyisti aumaqtyq saylau komissiyasyna jýginui kerek. Aumaqtyq saylau komissiyasy ótinishti qarap, ýsh kýnning ishinde jauabyn beredi. Ótinish qabyldanghannan keyin 30 kýnning ishinde bastamashy top qol jinay bastaydy. Eger olar saylaushylardyng 10 payyzdan astam qolyn jinasa, komissiyagha qújatty úsynady. Al, eger qajetti qoldy jinay almasa, komissiya júmysty toqtatugha qúqyly. Komissiya jinalghan qoldy 10 kýn boyy tekseredi, dúrystyghyna kóz jetkizgen song bir kýnnen keshiktirmey mandatty keri qaytaryp alu boyynsha dauys berudi ótkizu turaly sheshim qabyldaydy.

Dauys berudi ótkizu turaly sheshim qabyldanghan kezden bastap ýsh júmys kýni ishinde aumaqtyq saylau komissiyasy deputatqa onyng mandatyn keri qaytaryp alu jóninde habarlama jiberedi. Dauys beru eki ay boyy jýgiziledi.

Eger dauys beruge qatysqan saylaushylardyng 50% - dan astamy mandatty qaytarudy jaqtap dauys berse, Mәjilis nemese mәslihat deputaty lauazymynan aiyrylady.

Sonday-aq býgingi plenarlyq otyrysta Preziydentting ókilettikterin shekteu turaly týzetu qarastyryldy. Atap aitsaq, QR Preziydenti óz ókilettigin jýzege asyru kezeninde sayasy partiyada bolmauy tiyis; preziydentting jaqyn tuystarynyng sayasy memlekettik qyzmetshi, kvaziymemlekettik sektor subektilerining basshysy lauazymdaryn atqarugha qúqyghy joq; Túnghysh Preziydentke preziydentting eki merzimnen aspaytyn merzimge qayta saylanuyna tyiym salu zany qoldanylmaydy; preziydent Senattyng 15 deputatyn emes, 10 deputatyn taghayyndaydy, olardyng beseui Qazaqstan halqy Assambleyasynyng úsynysy boyynsha taghayyndalady; Preziydent Senattyng kelisimimen konstitusiyalyq sottyng tóraghasyn jәne konstitusiyalyq sottyng tórt sudiyasyn qyzmetke taghayyndaydy;  Preziydentting oblystar, respublikalyq manyzy bar qalalar jәne astana әkimderi aktilerining kýshin jongy ne qoldanyluyn tolyq nemese ishinara toqtata túruy mýmkin degen norma alynyp tastaldy.

Abai.kz