Býgin «AMANAT» partiyasy janynan qúrylghan «Jer amanaty» komissiyasy Manghystau oblysyna bardy. «AMANAT» partiyasynyng Atqarushy hatshysy Ashat Oralov, Auyl sharuashylyghy viyse-ministri Ábilhayyr Tamabek, Mәjilis deputaty Edil Janbyrshiyn, qogham qayratkeri Múrat Ábenov, «Jer amanaty» komissiyasynyng basqa da mýsheleri Týpqaraghan audanynyng túrghyndarymen kezdesip, eldegi jayylymdyq jerding jetispeuligi mәselesin talqylady. Auyl azamattarynyng aituynsha, jayylymdyq jerler jeke menshikke ótip ketken. Sondyqtan sharualar qolda bar malyn jayatyn jer tappay otyr. «Jer amanaty» ózekti mәselening sheshimin tauyp, Manghystaudaghy 240 myng gektar jerdi memleket menshigine qaytardy.

«AMANAT» partiyasy Preziydentting qoghamdyq tiregi retinde Jana, Ádiletti Qazaqstandy qúru júmysyna ýlken ýles qosuda. Paydalanylmay jatqan jayylymdyq jerlerdi memleket menshigine qaytaru jónindegi Memleket basshysynyng tapsyrmasy oryndalyp jatyr. Sonyng naqty dәleli: «Jer amanaty» komissiyasynyng atsalysuymen Manghystau oblysynda 240 000 gektar jer memleketke qaytaryldy. Búl júmysty elimizding barlyq aimaghynda jalghastyramyz», – dedi Ashat Oralov.

Búdan búryn «Jer amanaty» komissiyasy júmysynyng nәtiyjesinde Aqmola oblysyndaghy paydalanylmay jatqan 60 myng gektar jayylymdyq jer memleket menshigine qaytarylghan edi. Auyl sharuashylyghymen ainalysatyn túrghyndar ýshin búl quanyshty janalyq boldy. Halyq memleket menshigine qaytqan jer uchaskelerine mal jayyp, shóbin ora alady. Osyghan deyin oblys túrghyndary ýshin jayylymdyq jerding jetispeushiligi óte kýrdeli mәsele bolatyn.  «AMANAT» partiyasynyng Hatshysy Dәulet Kәribekting aituy boyynsha, ol auyl sharuashylyghy tauar óndirushilerimen memorandum jasaghan, nәtiyjesinde sharualar 333 myng gektar jerdi búdan bylay auyl túrghyndarymen birlesip paydalanatyn boldy.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev byltyr qantar aiynda ótken Ýkimetting keneytilgen otyrysynda bos jatqan jayylymdyq jerdi qaytarudy jәne olardy auyl túrghyndaryna qoljetimdi etudi tapsyrghan bolatyn. «Jer komissiyasy» Preziydentting naqty tapsyrmasynan keyin ýsh aidan beri ónir-ónirdi aralap, jerge qatysty qordalanghan mәselelerdi sheship keledi.

«Komissiyanyng býgingi mindeti – jerdi bir JShS-den alyp, ekinshisine beru emes. Bizding mindetimiz – jer qatynastary salasyndaghy zang ýstemdigi men әdildikti qalpyna keltiru. Biz týrli prosesterge yqpal etip, zangha kóptegen týzetuler engize alamyz», – deydi «Jer amanaty» komissiyasy tóraghasynyng orynbasary, zanger Baqytjan Bazarbek.

Jana Qazaqstandaghy jana bastama sәtti jýzege asyp keledi. Degenmen kópten qolgha alynbaghan mәselening onay sheshile salmaytyny anyq. «Auyl әkimderi bizdi jaqtyrmaydy», deydi qogham qayratkeri Múrat Ábenov.

«Jer amanaty» komissiyasynyng mý­shelerin әkimder únatpaydy. Oblystargha barghanda kóbinese әkimder kózge kórinbey qashugha tyrysady ne bolmasa jaljal shygharghysy keledi. Halyqqa aldyn ala «mәseleni aitpaugha» ýndeydi. Biraq kópshilik týiini sheshilmegen mәseleni osyndayda aitpasa, keyin jabuly qazan kýiinde qala beretinin biledi. Sondyqtan ózekti degen mәselelerdi kelip aityp jatyr. Jerdi memleket menshigine qaytaru, búl – partiyanyng emes, qoghamnyng talaby. Partiya mýshelerining belsendiligi men kýsh-jigerin paydalanyp, halyqtyng talap-tilegin oryndasaq, biraz mәsele sheshimin tappaq»,-deydi «Jer amanaty» komissiyasynyng mýshesi Múrat Ábenov.

Ol sonday-aq jer dauyna baylanysty mәselelerge kóbinese jergilikti jerding әkimdigi salghyrt qaraytynyn aitady.

«Bizde kóbinese sottyng jәne Jer komiytetining shygharghan sheshimin ayaq asty etip jatady. Mysaly, aimaqtarda әkimdikpen auyz jalasyp, jerdi jeke menshigine ótkizip alghan bay-baghlandar bar. Ol uchaskelerdi ózderi paydalanbaydy ne basqagha bermeydi. Qansha halyqqa ziyanyn tiygizip otyr. Jer dauy shyghyp, sotqa, Jer komiytetine jýgingen kezde olar sheshim shygharady. Biraq taghy da sol, әkimdik ol sheshimdi oryndamaydy. Osylaysha halyq narazylyqqa shyghady. Búl ainalyp ornyna qayta keletin túiyq shenber siyaqty»,-deydi ol.

«Jer amanaty» komissiyasy osy túiyq shenberden shyghudyng jolyn qarastyryp keledi. Jetistigi joq emes. Býginde biraqatar oblystardaghy paydalanylmay jatqan jayylymdyq jerler memleket menshigine qaytaryldy.

Komissiya mýsheleri Jetisu, Qaraghandy, Qostanay, Jambyl, Týrkistan, Aqtóbe jәne Soltýstik Qazaqstan oblystaryna saparlady. «Jer amanaty» komissiyasynyng kómegimen 350 myng gektardan astam jer memlekettik menshikke ótti. Atap aitqanda, Qaraghandy oblysynda – 82 myng ga, Qostanay oblysynda – 67,1 myng ga, Jambyl oblysynda – 46,3 myng ga, Jetisu oblysynda – 41,9 myng ga, Aqtóbe oblysynda – 20 myng ga, Týrkistan oblysynda – 17 myng ga, Soltýstik Qazaqstan oblysynda – 18,9 myng ga jer qaytaryldy.

«Memlekettik organdardyng ókilderi men partiyalyqtardan bólek, komissiya qúramynda qogham belsendileri jәne zangerler bar. Jayylym mәselesi úzaq uaqyt boyy qordalanyp keldi. Ony bir kýnde sheshu mýmkin emes. Sondyqtan partiyanyng barlyq tetigin iske qosyp, әr oblystaghy mәseleni birlesip sheship kelemiz», – deydi komissiya mýshesi Maqsat Tolyqbay.

QR Parlamenti Mәjilisining deputaty, komissiya mýshesi Erlan Sayyrovtyng aituynsha oligarhtar auyl túrghyndarynyng zang bilmegenin paydalanyp ýlesterin satyp jibergen.

«Biz eng shalghaydaghy ferma, qystaq, jaylaularda boldyq. Qayda barsaq ta, enkeygen kәriden enbektegen balagha deyingining aitatyny – jer mәselesi. 30 jyldyng ishinde kóptegen oligarhtar auylda túratyn azamattardy naryqtyq qarym-qatynastyng zandylyqtaryn bilmegendikten arbap, aldap úpaylaryn bankterge satyp jibergen. Búl birqatar oblystarda ózekti mәselege ainalyp otyr. Qalanyng ózinde de nýkteli qúrylys, tyghyz qúrylys mәselesi bar. Komissiya aldaghy uaqytta búl mәseleni sheshudi kózdeydi», - deydi Erlan Sayyrov.

«Jer amanaty» komissiyasynyng jer mәseleleri jónindegi jedel jeli telefony 7 shildede iske qosylghan. Qazirgi tanda «Jer amanaty» komissiyasynyng «jedel jelisine» jer mәseleleri boyynsha 985 ótinish kelip týsken. Onyng barlyghy ónirlik komissiyalardyng qarauyna berilgen.

«Býginde auyl sharuashylyghy maqsatyndaghy jer tapshylyghy mәselesi ózekti problema bolyp otyr. Partiyanyng mobilidi qoghamdyq qabyldauy el aralaghan kezde ónir túrghyndary osy mәselelerdi kóterdi. Bir aida «Jer amanaty» komissiyasynyng «jedel jelisine» jer mәseleleri boyynsha 985 ótinish kelip týsti. Kóbinese búl ótinishter jayylym jer bólu mәselesine – 62%, shalghaydaghy jayylymdar men jer uchaskelerin alu kezinde kómek kórsetiluine – 28% qatysty boldy», – dedi «AMANAT» partiyasy Respublikalyq qoghamdyq qabyldau bólmesining mengerushisi Áliya Sadyrbaeva.

«AMANAT» partiyasy Respublikalyq qoghamdyq qabyldau bólmesining aqparatyna sәikes, jer mәselelerine qatysty ótinishterding basym kópshiligi Týrkistan (53,1%), Shyghys Qazaqstan (17%), Aqmola (8,3%) jәne Pavlodar (8,3%) oblystarynyng túrghyndarynan kelip týsken eken.

Abai.kz