Qazaqtyng baghyna Halyqaralyq «Qazaq tili qoghamy» alghash ret 1989 jyly Almatyda ótken I qúryltayda qúrylghan bolatyn. Til reformasynda búl qalanyng orny erekshe. Elimizdegi ana tilimizding mәrtebesin kóteru maqsatynda 2021 jyly 26 qarashada «Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamy qayta qúrylyp, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamynyng Almaty qalasyndaghy tóraghasy bolyp  Qúsman Shalabaev saylandy. Qúsman Shalabaev Qalalyq qoghamdyq kenes mýshesi retinde Almatydaghy latyn grafikasyna qatysty barsha is-sharalardyng basy-qasynda bolyp, Almaty qalasynyng Tilderdi damytu basqarmasynyng osy baghyttaghy júmysyn jandarugha óz ýlesin berip keledi.

Qala basshylyghynyng til reformasy men latyn әlipbiyine degen kózqarasyn tanytatyn pikirdi Qúsman Shalabaev BAQ betinde ýnemi ashyq aityp keledi. Endi Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamynyng Almaty qalasyndaghy tóraghasynyng memlekettik tilding órken jangyna qatysty pikirin keltire keteyik!

«Elimiz ýshin latyn grafikasy tansyq emes. Óitkeni, 1929-1940 jyldarynda tilimiz latynsha tanbalandy. Keyin KSRO-nyng otarynda bolyp, kirill qaripterin qoldanugha mәjbýr boldyq. Mine, endi 2025 jylgha deyin tolyqtay latyn qaripine kóshu maqsatymyz bolyp otyr. Búl sifrly әlemde elimizdi ilgeri jyljytugha kóp septigin tiygizedi. Biz qazaq tilin latyngha kóshiru arqyly kirill qaripinen bas tartyp, orys tilinen irgemizdi alshaqtatamyz. Tilimiz óz aldyna derbes til bolady. Osy túrghydan qazirden bastap, is-qaghazdar men oqulyqtardy latyn grafikasymen shyghara beruimiz qajet.

Alayda ghalymdardyng arasynda әli kýnge deyin talas-tartys bolyp jatyr. Biri – HH ghasyrdyng basynda qoldanylghan Ahmet Baytúrsynovtyng әlipbiyin qoldasa, biri 34 tanbadan túratyn Týrki elderining latyn grafikasyn qoldaydy. Áli de Til salasynyng mamandary latyn qaripine negizdelgen qazaq әlipbiyining ýlgilerin jasauda.

Áriyne, latyn әlipbiyine kóshu arqyly últymyzdyng sanasyn búghaudan bosata otyra, týrki әlemine yqpaldasyp, ruhany últtyq sanamyzdyng janghyruyna jol ashamyz. Jogharyda atap ótken birneshe sebepterdi de sheshu mәselesin  qolgha alsaq, qazaq tilining mәrtebesi asqaq bolady. Biraq biz búny býginnen bastap, qolymyzdaghy bar mýmkindikterdi paydalanyp, atsalysuymyz kerek!»

Atap aitsaq, aldymen, qoghamnyng qaladaghy materialdyq bazalaryn nyghaytu jәne elektrondy resurstaryn damytu qolgha alynyp, qaladaghy sayasy partiyalar men memlekettik emes úiymdarmen tyghyz baylanysta bolu, latyn grafikasyna auysu ýshin qoghamdyq qoldau júmystaryn jýrgizile bastaldy.

Ontýstik Astanamyz shet memleketterinde ómir sýrip jatqan qandastarymyz ben elimizdegi orys tildi túrghyndarymyzdyng qazaq tilin mengeruine kómektesu jaghyna da atsalysyp keledi. Qazir audan әkimdikterinde, týrli úiymdar men qoghamdyq ortalarda, mektep jәne bala-baqsha, oqu oryndarynda «Qazaq tili» qoghamynyng Almaty qalasyndaghy bastauysh úiymyn qúru jýzege asyrylyp jatyr.

Abai.kz