قازاقتىڭ باعىنا حالىقارالىق «قازاق ءتىلى قوعامى» العاش رەت 1989 جىلى الماتىدا وتكەن I قۇرىلتايدا قۇرىلعان بولاتىن. ءتىل رەفورماسىندا بۇل قالانىڭ ورنى ەرەكشە. ەلىمىزدەگى انا ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ ماقساتىندا 2021 جىلى 26 قاراشادا «حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامى قايتا قۇرىلىپ، حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ الماتى قالاسىنداعى توراعاسى بولىپ  قۇسمان شالاباەۆ سايلاندى. قۇسمان شالاباەۆ قالالىق قوعامدىق كەڭەس مۇشەسى رەتىندە الماتىداعى لاتىن گرافيكاسىنا قاتىستى بارشا ءىس-شارالاردىڭ باسى-قاسىندا بولىپ، الماتى قالاسىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ وسى باعىتتاعى جۇمىسىن جاندارۋعا ءوز ۇلەسىن بەرىپ كەلەدى.

قالا باسشىلىعىنىڭ ءتىل رەفورماسى مەن لاتىن الىپبيىنە دەگەن كوزقاراسىن تانىتاتىن پىكىردى قۇسمان شالاباەۆ باق بەتىندە ۇنەمى اشىق ايتىپ كەلەدى. ەندى حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ الماتى قالاسىنداعى توراعاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ وركەن جايۋىنا قاتىستى پىكىرىن كەلتىرە كەتەيىك!

«ەلىمىز ءۇشىن لاتىن گرافيكاسى تانسىق ەمەس. ويتكەنى، 1929-1940 جىلدارىندا ءتىلىمىز لاتىنشا تاڭبالاندى. كەيىن كسرو-نىڭ وتارىندا بولىپ، كيريلل قارىپتەرىن قولدانۋعا ءماجبۇر بولدىق. مىنە، ەندى 2025 جىلعا دەيىن تولىقتاي لاتىن قارىپىنە كوشۋ ماقساتىمىز بولىپ وتىر. بۇل تسيفرلى الەمدە ەلىمىزدى ىلگەرى جىلجىتۋعا كوپ سەپتىگىن تيگىزەدى. ءبىز قازاق ءتىلىن لاتىنعا كوشىرۋ ارقىلى كيريلل قارىپىنەن باس تارتىپ، ورىس تىلىنەن ىرگەمىزدى الشاقتاتامىز. ءتىلىمىز ءوز الدىنا دەربەس ءتىل بولادى. وسى تۇرعىدان قازىردەن باستاپ، ءىس-قاعازدار مەن وقۋلىقتاردى لاتىن گرافيكاسىمەن شىعارا بەرۋىمىز قاجەت.

الايدا عالىمداردىڭ اراسىندا ءالى كۇنگە دەيىن تالاس-تارتىس بولىپ جاتىر. ءبىرى – حح عاسىردىڭ باسىندا قولدانىلعان احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ءالىپبيىن قولداسا، ءبىرى 34 تاڭبادان تۇراتىن تۇركى ەلدەرىنىڭ لاتىن گرافيكاسىن قولدايدى. ءالى دە ءتىل سالاسىنىڭ ماماندارى لاتىن قارىپىنە نەگىزدەلگەن قازاق ءالىپبيىنىڭ ۇلگىلەرىن جاساۋدا.

ارينە، لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ارقىلى ۇلتىمىزدىڭ ساناسىن بۇعاۋدان بوساتا وتىرا، تۇركى الەمىنە ىقپالداسىپ، رۋحاني ۇلتتىق سانامىزدىڭ جاڭعىرۋىنا جول اشامىز. جوعارىدا اتاپ وتكەن بىرنەشە سەبەپتەردى دە شەشۋ ماسەلەسىن  قولعا الساق، قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسى اسقاق بولادى. بىراق ءبىز بۇنى بۇگىننەن باستاپ، قولىمىزداعى بار مۇمكىندىكتەردى پايدالانىپ، اتسالىسۋىمىز كەرەك!»

اتاپ ايتساق، الدىمەن، قوعامنىڭ قالاداعى ماتەريالدىق بازالارىن نىعايتۋ جانە ەلەكتروندى رەسۋرستارىن دامىتۋ قولعا الىنىپ، قالاداعى ساياسي پارتيالار مەن مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن تىعىز بايلانىستا بولۋ، لاتىن گرافيكاسىنا اۋىسۋ ءۇشىن قوعامدىق قولداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىلە باستالدى.

وڭتۇستىك استانامىز شەت مەملەكەتتەرىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قانداستارىمىز بەن ەلىمىزدەگى ورىس ءتىلدى تۇرعىندارىمىزدىڭ قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋىنە كومەكتەسۋ جاعىنا دا اتسالىسىپ كەلەدى. قازىر اۋدان اكىمدىكتەرىندە، ءتۇرلى ۇيىمدار مەن قوعامدىق ورتالاردا، مەكتەپ جانە بالا-باقشا، وقۋ ورىندارىندا «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ الماتى قالاسىنداعى باستاۋىش ۇيىمىن قۇرۋ جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر.

Abai.kz