Biylik aqyry nazaryn qaladan dalagha búrdy. Soghan mәjbýr boldy. Sebebi, osy sheshimdi  qabyldardan bir jyl bir ay búryn bolghan Janaózen dýrbeleni soghan iytermeledi. Sol oqighany saraptaghanymyzda  bylay degenbiz (http://arasha.abai.kz/content/syrym-dat-zhanaozen-eldin-kelesi-damu-satysyna-otudin-olara-kezeni ):

«Barghan sayyn sayasi-intellektualdyq quat molayyp, ony júmsar kenistik belgili bir toppen shektelude. Eldegi irili-uaqty daular birjaqty qaralyp, birjaqty sheshiletin ghana jýie qalyptasty. Jergilikti mәseleni sheshetin sayasiy-qoghamdyq instituttar joq. Qazaqtyng tarihy aqsaqaldyq instituty kelmeske ketkendey synayy bar. Qariyalardyng jas úrpaq aldyndaghy qauqaryn bylay qoyghanda, qoghamda da orny qalmady, auyl әkimine de sózi ótpeydi. Jergilikti ózin ózi mengeru qúrylymy taghy joq.

Býgingi qazaq qoghamy júrtshylyqtyng belgili bir dengeydegi qajetin óteytindey sanylau qajetsinude. Eldegi týrli dengeyde liyderlik qabiletting orny bolatynday qúrylymdar kerek. Áytpese, jas úrpaqqa da, jalpy júrtqa da «auyldaghynyng auyzy sasyp», ógeydin, ózgening aqyly men kenesi,tipti iydeologiyasy qabyldanatyn kýige taqap otyrmyz. Sol ahual antiymemlekettik ahual tughyzyp otyr. Nomenklaturalyq jasandy elita qoghamnyng әjetine jaray almay otyr».

Biylik aqyry nazaryn qaladan dalagha búrdy. Soghan mәjbýr boldy. Sebebi, osy sheshimdi  qabyldardan bir jyl bir ay búryn bolghan Janaózen dýrbeleni soghan iytermeledi. Sol oqighany saraptaghanymyzda  bylay degenbiz (http://arasha.abai.kz/content/syrym-dat-zhanaozen-eldin-kelesi-damu-satysyna-otudin-olara-kezeni ):

«Barghan sayyn sayasi-intellektualdyq quat molayyp, ony júmsar kenistik belgili bir toppen shektelude. Eldegi irili-uaqty daular birjaqty qaralyp, birjaqty sheshiletin ghana jýie qalyptasty. Jergilikti mәseleni sheshetin sayasiy-qoghamdyq instituttar joq. Qazaqtyng tarihy aqsaqaldyq instituty kelmeske ketkendey synayy bar. Qariyalardyng jas úrpaq aldyndaghy qauqaryn bylay qoyghanda, qoghamda da orny qalmady, auyl әkimine de sózi ótpeydi. Jergilikti ózin ózi mengeru qúrylymy taghy joq.

Býgingi qazaq qoghamy júrtshylyqtyng belgili bir dengeydegi qajetin óteytindey sanylau qajetsinude. Eldegi týrli dengeyde liyderlik qabiletting orny bolatynday qúrylymdar kerek. Áytpese, jas úrpaqqa da, jalpy júrtqa da «auyldaghynyng auyzy sasyp», ógeydin, ózgening aqyly men kenesi,tipti iydeologiyasy qabyldanatyn kýige taqap otyrmyz. Sol ahual antiymemlekettik ahual tughyzyp otyr. Nomenklaturalyq jasandy elita qoghamnyng әjetine jaray almay otyr».

Aqyry Ónirlik damu ministrligi qúryldy. Memleket basshysy atap ótkendey, búl vedomstvonyng qúramyna jer resurstary, qúrylys agenttikteri jәne QR ekonomika jәne budjettik josparlau ministrligi bolyp qayta qúrylghan QR ekonomikalyq damu jәne sauda ministrligining ónirlik damu komiyteti kiredi.  «Qysqartylyp otyrghan osy ýsh agenttikten jergilikti ózin ózi basqarudy damytu jәne jergilikti jerlerge ókilettikter beru ýshin arnayy ministrlik qúrylyp otyr», - dep atap kórsetti N.Nazarbaev.

Kemi songhy on jyl boyy joldaudan joldaugha kóship kele jatqan Jergilikti júrttyng ózin basqaru instituty neghyp qolgha alyna qaldy jәne oghan pildey ministrlik qalaysha qúryldy? Sebep, әkimderding basqa shyghyp bara jatqan qúzyrynda bolsa kerek. Bir jaghynan jogharghy biylik tek qana búiryq shygharumen ainalysady da, qarjyny ónirlik әkimderge búryp, halyqpen júmystyng bәrin soghan artyp qoyghan. Biraq әkimder jergilikti júrtshylyqtyng ayaghyn bir etikke tyghugha qúzyry jetedi, al halyqpen dialog, kelisu, olardy adamgha sanau atymen joghaldy. Budjetten ailyq alatyn adamdardyng qúny kók tyiyn bola bastady. Aqyrynda jogharghy biylik pen әkimderding arasynda birin biri aldau ghana  basty sayasy iydeologiyagha ainaldy. Halyqtyng aldynda biylikting sýikimi ketip boldy. Búl jaghday tek qana Janaózen dýrbelenin ghana emes, memlekettik qauypsyzdyqqa qol salatyn alapat aidaqardy dýniyege әkeldi. Búl aqualdy da aityp ótkenimiz bar (http://old.abai.kz/content/syrym-dat-bilik-tygyrykta): «Eng bastysy - elding memlekettik jogharghy qúzyry oblystyq jergilikti dengeyge kelgende jekelegen әkimderding sayasatyna úlasyp, jymdasyp, subektiv әkimdik diktaturagha ainaldy. Alayda, búl asa qúiqaly memlekettik shiykizat salasy әkimderding qolynda degen sóz emes, ol resurs klandyq toptardyng qarauynda qaldy da, Janaózen sekildi sayasy shyiqandardy pisirdi.»

Qysqasy, jergilikti ónirdi biyleu tyghyryqqa tireldi de, jogharghy biylikting bar tiregi sanalghan әkimdik institut ózine qater tóndire bastady.Endi jaly kýdireygen әkimdikti әlsiretip, әlsiregen jergilikti ónirdi kýsheytu ýshin bir ministrlik qúrylyp otyr. Biraq bir ghana ministrlikting qolynan san salaly jogharghy biylikting qúzyryn jergilikti ókimetpen jalghau keler me eken?

Onyng ýstine, Ónirlik damu ministrligining qyzmeti ónirler men el ekonomikasy salalarynyng әleumettik-ekonomikalyq әleuetin tiyimdi paydalanu negizinde qazaqstandyqtardyng әl-auqatyn arttyrudy qamtamasyz etetin jaghdaylardy tughyzugha baghyttalmaq, premierding sózimen aitqanda  «Ónirlerdi damytu», «Qoljetimdi baspana-2020», «Biznesting jol kartasy-2020», «Júmyspen qamtu-2020», «Aq búlaq», TKSh janghyrtu jәne monoqalalardy damytu baghdarlamalaryn jýzege asyrudyng birynghay ýilestirushisi bolady». Búl qaptaghan baghdarlamalardy búryn әr salanyng «baqtashysy» - sәikes ministrlik baqylap kelse, endi sonyng bәri bir ghana ÓDM-ning yiyghyna týspek.

«Sonday-aq Ónirlik damu ministrligine Ishki ister ministrliginen halyqtyng kóshi-qony salasyndaghy memlekettik sayasat mәselesi de beriledi. Yaghni, Ónirlik damu ministrligi strategiyalyq jәne ekonomikalyq josparlaudy esepke alghanda, kóshi-qon sayasatyn jýzege asyrumen keshendi týrde ainalysatyn bolady», - deydi  Premier-Ministr.

Preziydent N. Nazarbaev jana ónirlik damu ministrligining qúryluyn «jergilikti basqarudy damytu» qajettiligimen týsindirdi. Al, auyldyq әkimderding bir ghana «Núr Otangha» tiyesili mәslihatta saylanuy jergilikti ózindik biyleu institutyn qalay damyta qoymaq? Búl da kýmәndi.

«Qysqartylyp otyrghan osy ýsh agenttikten jergilikti ózin ózi basqarudy damytu jәne jergilikti jerlerge ókilettikter beru ýshin arnayy ministrlik qúrylyp otyr», - delindi, biraq әli kýnge sol jergilikti jerlerge qanday ókilettik beriledi, ol alansyz ózin ózi biyleu ýshin munisipaldyq menshik bola ma?..t.t. saual kóp, jauap joq. Ony shamasy, halyq týgil búl jobany әzirleushilerding ózi de tolyq bilmeydi.

Sonymen, búrynghy Qazaqstan Respublikasy Ekonomikalyq damu jәne sauda ministrligine qarasty Ónirlik damu komiytetinin ne istegenin bilmesek te, onyng ministrlikke ainalghanyn bildik. Aytpaqshy, odan basqa Ónirlik sayasat mәseleleri jóninde vedomstvoaralyq komissiya da bolghan edi. Onyng da ne tyndyrghany beymәlim... Endi ne bolar eken, әiteuir, niyet týzu - sayasat ónirge bet búrdy...

Abai.kz