Kәsipodaq federasiyasy bastaghan «Qalyng qalay, bastauysh úiym?» respublikalyq aksiyasy ýshinshi jyl qatarynan jalghasyn tauyp keledi. Býgin Qazaqstan Respublikasy Kәsipodaqtar federasiyasy tóraghasynyng birinshi orynbasary Múhtar Tinikeev «Kirovskaya» shahtasynyng «Altyn Komir Service» JShS bastauysh kәsipodaq úiymynyng mýshelerimen kezdesu ótkizdi.

Búl shahta Qaraghandy kómir basseynining eng kóne shahtalarynyng biri. Qazirgi uaqytta shahtada 8 uchaske túraqty júmys isteydi, onyng ishinde 1 óndiru, 1 únghyma jәne 6 qosalqy uchaske, K-10, K-12 qabattarynda kómir óndiru jýrgizilude. Kәsiporynnyng ay sayynghy óndiru qabileti 25-30 tonna kómirge deyin ósti. «Kirovskaya» shahtasynyng kәsipodaq kóshbasshysy Vitaliy Shuysev kәsiporyndaghy janalyqtarmen bólisti. Onyng aituynsha, biylghy jyldyng 26 mamyrynda «Altyn Komir Service» JShS kәsipornynda jana Újymdyq shart qabyldanghan. Sonyng nәtiyjesinde kәsipodaqpen birlesip, kәsiporyn qyzmetkerlerge sanitarlyq-kurorttyq emdeluge ketken shyghyndardyng 50% tóleydi; jeke sektorda túratyndargha túrghylyqty jeri boyynsha tegin jetkizilim bar; jenildikti baghamen kómir beriledi; kenshilerdi enbek auysymyna jәne ýige 7 marshrut boyynsha jetkizu boyynsha avtobustardyng ýzdiksiz júmysy úiymdastyrylghan. Býginde kәsiporynnyng ekonomikalyq jaghdayy kónilden shyghady, júmysshylardyng jalaqysy eki ese ósip, 450-500 myng tengege jetken. Degenmen múndaghy keshilerding ortasha jasy 58-59 jasty qúraydy eken. Jiyn barysynda kәsipodaq úiymynyng mýsheleri ózekti mәselening biri retinde zeynet jasynyng tómendeui taqyrybyn qozghady. Sebebi, jasy ýlkeygen azamattar densaulyqqa qaupi joghary , auyr júmys jasaghandyqtan jazatayym oqighalargha úrynyp qalyp jatady. 2022 jyldyng ótken kezeninde «Altyn Komir Service» JShS-de 3 jazatayym oqigha bolghan. Ekinshi mәsele, kadr jetispeushiligi. «Búl kenshilerding qoghamdaghy bedelining tómendeuine baylanysty»,- dep esepteydi jiyngha qatysushy Mihail Nikiforov. «Sondyqtan enbek adamynyng mәselelerin sheshu qolgha  alynuy kerek»-dedi ol.

Kәsiporynda 6 qoghamdyq tehnikalyq enbek inspektory júmys isteydi, sonday-aq újymdyq shartqa sәikes enbekti qorghau jónindegi qoghamdyq tehnikalyq inspektorlargha qosymsha tólemder tólenedi.

Kәsipodaqtar federasiyasy tóraghasynyng birinshi orynbasary Múhtar Tinikeev kóptegen jyldar boyy tazartu kenjarynyng tau-ken júmysshysy, № 4 óndiru uchaskesining keshendi brigadasynyng brigadiyri bolyp júmys istegen «Kirovskaya» shahtasynyng kenshi-әriptesterimen kezdesudi qorytyndylay kele, olardyng auyr, kóp baghalana bermeytin enbegi ýshin alghys aitty. Ol kenshiler újymynyng mýshelerin Qazaqstan Respublikasy Kәsipodaqtar federasiyasynyng jyl sayynghy qyzmetkerlerding jalaqysyn indeksteu, enbek adamdarynyng әl-auqatyn arttyru, olardyng súraqtaryn sheshu boyynsha zannamalyq bastamalar engizu turaly mәselelerin ilgeriletu jónindegi atqarylghan júmystar turaly habardar etti.

Enbek újymdarynyng mәselelerin sheshuge naqty jәrdemdesu maqsatynda Múhtar Tinikeev shahtalar men óndiristik kәsiporyndardyng kәsipodaq komiytetterin kәsipodaq kóshbasshylary – kenshiler men metallurgterdi saylanbaly biylik organdaryna belsendi týrde úsynugha shaqyrdy.

Kenshiler ýshin zeynetkerlik jasty tómendetu mәselesine qatysty Múhtar Tinikeev Federasiyanyng kýn tәrtibinen mәsele sheshilmegenin, ony praktikalyq sheshu boyynsha is Júmys toby shenberinde Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining deputattaryn tarta otyryp jalghasyp jatqanyn atap ótti.

«Qalyng qalay, bastauysh úiym?» aksiyasy Kәsipodaq federasiyasynyn  bastamasymen ýshinshi jyl ótkizilude. Osy uaqyt ishinde kәsipodaqtar federasiyasy basshylyghynyng elimizding enbek újymdarymen 900-den astam kezdesui ótti. Covid-19 pandemiyasynyng qiyn kezeninde onlayn-saparlar týrinde bastalghan aksiya kәsipodaq mýshelerimen júmys oryndarynda tikeley keri baylanys alanyna ainaldy.

Búghan deyin, «Qalyng qalay, bastauysh úiym?» aksiyasy ayasynda Qazaqstan Respublikasy Kәsipodaqtar federasiyasynyng tóraghasy Satybaldy Dәuletalin Soltýstik Qazaqstan oblysyna júmys sapary barysynda toghyz bastauysh úiymmen jiyn ótkizdi. Petropavl oblystyq tarihiy-ólketanu múrajayyna Satybaldy Dәuletalinmen kezdesuge oblystyng barlyq audandarynan mәdeniyet qayratkerleri, kәsipodaqtar mýsheleri jinaldy. Mәdeniyet, sport jәne aqparat qyzmetkerlerining respublikalyq salalyq kәsipodaghynyng tóraghasy Svetlana Imanqúlova jәne onyng mәdeny qoghamdastyq ókilderi Kәsipodaqtar federasiyasy tóraghasyna saladaghy ózekti mәselege ainalyp otyrghan mәdeny mekemelerdin, sport úiymdarynyng kómekshi qyzmetkerleri jalaqysynyng tómendigi jәne auyldyq jerlerde júmysshylargha ótemaqy tólemderining berilmeytinin aitty.

Búl mәselelerdi QR Kәsipodaqtar federasiyasy tóraghasy Soltýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi Qúmar Aqsaqalovtyng qatysuymen әleumettik әriptestik jónindegi ónirlik ýshjaqty komissiyanyng otyrysy kezinde aitqan bolatyn. Ónir basshysy jaqyn arada ótemaqy tólemderimen problemany sheshuge jәrdemdesuge uәde berdi.

"Mәdeniyet – halqymyzdyng ruhany damuynyng negizi. Tek joghary mәdeniyetti qogham ghana memleketti damytyp, myqty ekonomika qúra alady. Kәsipodaqtar federasiyasynyng ótinishteri nazardan tys qalmady. Memleket basshysynyng tapsyrmasy boyynsha mәdeniyet jәne sport qyzmetkerlerining jalaqysy jyl sayyn artyp keledi. 2020 jylghy qantarda respublikalyq mәdeniyet, múraghat úiymdarynda jalaqy 50% – gha jәne jergilikti dengeyde osy úiymdardyng jalaqysy 35% - gha kóterildi. Búl mәsele Kәsipodaqtar federasiyasynyng baqylauynda bolady", – dep atap ótti Satybaldy Dәuletaliyn.

Soltýstik Qazaqstan oblysyna júmys sapary barysynda QRKF tóraghasy Densaulyq saqtau jýiesinin, túrghyn ýi-kommunaldyq salanyn, temirjol kóligi, auyl sharuashylyghy, bilim beru jәne qúrylys salasy kәsiporyndarynyng bastauysh kәsipodaq úiymdarynyng tóraghalarymen dóngelek ýstelde kezdesti.

Jiynda «Qalyng qalay, bastauysh úiym?» aksiyasynyng qalay ótip jatqany turaly talqylandy.

"Bizding óz úsynystarymyzdy aitugha, óz mәselelerimizben bólisuge mýmkindigimiz bar. Biraq, eng bastysy, búl kezdesuler ýnemi nәtiyje beredi. Federasiya tarapynan kómek kórsetuding arqasynda dәrigerlerding kóptegen ózekti mәseleleri, әsirese pandemiya kezinde, sheshildi", - dep atap ótti kópsalaly oblystyq auruhananyng kәsipodaq komiytetining tóraghasy Dariya Petriysheva.

Satybaldy Dәuletalin bastauysh kәsipodaq úiymynyng 248 mýshesi júmys isteytin "Negiz" JShS qúrylys kompaniyasy júmysshylarynyng enbek jaghdaylaryna qyzyghushylyq tanytty. Kәsiporyn diyrektory Sergey Timofeev alghash júmys berushiler birlestiginen Áleumettik әriptestik jónindegi ónirlik kelisimge qol qonshylardyng biri bolyp tabylady. Sondyqtan júmys berushi men kәsipodaq úiymy arasyndaghy әleumettik-enbek qatynastaryn damytugha "Negizde" erekshe nazar audarylady.

"Sizding kәsiporyn ónirde alghashqylardyng biri bolyp "Enbek konsulitasiyalary" atty kәsipodaq aksiyasyn engizdi. Júmys berushi barlyq ózekti mәselelerdi kәsipodaq komiytetimen kelisip, talqylaytyny maqtaugha túrarlyq. "Enbek konsulitasiyalarynyn" arqasynda elimizding ondaghan kәsiporyndary әleumettik shiyelenisti jenildetti", – dep atap ótti QRKF tóraghasy qúrylysshylardyng enbek újymymen kezdesude.

Osy aidyng ishindegi taghy bir manyzdy jiyn – "Qarashyghanaq Petrolium Opereyting B.V. " kompaniyasynda ótti.  Kәsipodaqtar federasiyasy tóraghasynyng orynbasary Núrlan Óteshev kompaniyasy qyzmetkerlerining jergilikti kәsipodaq úiymynyng újymymen kezdesti.

"Qarashyghanaq Petrolium Opereyting B.V. " kompaniyasy qyzmetkerlerining jergilikti kәsipodaq úiymynyng tóraghasy Mars Hayrullinning aituynsha, 2021 jyldyng sonynda "Qarashyghanaq Petrolium Opereyting B.V. " kompaniyasynda 2022-2024 jyldargha arnalghan jana Újymdyq shartqa qol qoyyldy.

"Kompaniyadaghy  mýgedektigi bar qyzmetkerlerge ay sayyn 30 000 tenge mólsherinde jana tólem belgilendi. Kompaniya qyzmetkerlerine bala tuugha beriletin jәrdemaqy mólsheri – 250 000 tengeden 400 000 tengege deyin úlghaytyldy. Oqu jylynyng basynda mektep jasyndaghy 3 jәne odan da kóp balalardy tәrbiyelep otyrghan otbasylargha tólenetin tólem mólsheri – әr balagha 30 000 tengeden 40 000 tengege deyin úlghaytyldy. Mýgedek balalardy tәrbiyelep otyrghan qyzmetkerlerimizding otbasylaryna jyl sayyn 200 000 tenge mólsherinde kómek belgilendi. Búdan basqa, oqugha arnalghan grant-baghdarlamalar, enbek qatynastaryn erikti týrde búzu baghdarlamasy júmys isteytin bolady, belgili bir jaghdaylarda mindetterdi qosa atqarghany ýshin tólem 5%-dan 10% - gha deyin eki ese úlghaytylatyn bolady. Sonday-aq kompaniyadaghy eng tómengi jalaqy mólsheri – 170 000 tengeden 250 000 tengege deyin úlghaytyldy, endi kompaniyanyng әrbir jana qyzmetkeri layyqty jalaqygha enbek ete bastaydy. Payyzsyz avanstyng mólsheri 2,5 esege – 5 000 000 tengege deyin úlghaytyldy. 8 nauryzgha qaray әielderge jәne 7 mamyrgha qaray erlerge 30 000 tenge mólsherinde merekelik tólemder belgilendi. Aughanstan jauyngerlerine, Tәjik-aughan shekarasyndaghy qimyldargha qatysushylargha ay sayynghy tólemderding mólsheri 25 000 tengeden 30 000 tengege deyin úlghaytyldy. Qyzmetkerding otbasy mýshesi qaytys bolghan jaghdayda kómek mólsheri – 180 000 tengeden 300 000 tengege deyin úlghaytyldy", – dep atap ótti Mars Hayrulliyn.

Ol Batys Qazaqstan oblysy Atyrau jәne Manghystau oblystarynan keyin múnay óndiru kólemi boyynsha respublikanyng ýshinshi múnay óndirushi óniri bolyp tabylatynyn, onyng ýlesine QR boyynsha jalpy múnay óndiruding 16%-y tiyesili ekenin atap ótti. Múnay óndiruding negizgi kólemin "Qarashyghanaq Petroleum Opereyting b.v." kompaniyasy qamtamasyz etedi. KPO kompaniyasyndaghy qyzmetkerler sany 4 076 adamdy qúraydy, onyng ishinde qazaqstandyq qyzmetkerlerding ýlesi – 95% (3 878 adam).

Býgingi tanda kompaniyanyng barlyq qyzmetkerleri kәsipodaqqa jatatynyna qaramastan, qoldanystaghy újymdyq shartqa sәikes olargha beriletin әleumettik jenildikterdi paydalana alady.

Sonday-aq kәsipodaqtar júmys berushige tútynu tauarlary baghasynyng ósuine, inflyasiyagha baylanysty qyzmetkerlerding jalaqysyn 10% - gha kóteru turaly súrau saludy úsyndy.

Kezdesudi qorytyndylay kele, Núrlan Óteshev qyzmetkerlerding әleumettik-enbek kepildikterin jaqsartu sharalary ýshin kompaniyanyng profaktiyvine alghysyn bildirdi. Ol memleketting ekonomikalyq damuyndaghy "Qarashyghanaq Petrolium Opereyting B.V. " kompaniyasynyng erekshe rólin atap ótti.

Kәsipodaq federasiyasy ókilderi «Qalyng qalay, bastauysh úiym?» aksiyasyn bastaghaly beri kóptegen kәsiporyndar, densaulyq saqtau, bilim beru, mәdeny úiymdargha saparlap bardy. 2021 jyl "Bastauysh kәsipodaqtar úiymy jyly"dep jariyalanghan bolatyn. Osyghan baylanysty bastauysh kәsipodaq úiymdaryna qoldau kórsetu jәne enbek újymdarymen keri baylanys ornatu ýshin Kәsipodaqtar federasiyasy «Qalyng qalay, bastauysh úiym?» aksiyasyn úiymdastyrdy. Osy aksiya ayasynda kәsipodaq mýshelerine problemalyq mәselelerdi talqylaugha jәne sheshu joldaryn tabugha ýlken mýmkindik tudy.

Abai.kz