20 qarasha elimizde kezekten tys preziydent saylauy ótti. Kesheli-beri saylaugha týsken kandidattardyng qansha dauys jinaghandary turaly Exit-poll nәtiyjeleri jariya boldy. «Ashyq qogham» ónirlik zertteuler halyqaralyq instituty saylaushylardyng kelui 68,7 payyz dep kórsetti.

Exit-poll nәtiyjesi mynaday:

Qasym-Jomart Toqaev —82,45%;

Bәrine qarsymy – 5,2%;

Jiguly Dayrabaev — 3,33%;

Qaraqat Ábden — 2,54%;

Meyram Qajyken —2,23 %;

Núrlan Áuesbaev — 2,17%;

Saltanat Túrsynbekova — 2,08%.

AMANAT partiyasy janyndaghy Qoghamdyq sayasat instituty jýrgizgen Exit poll nәtiyjesi boyynsha saylaushylardyng 85 payyzdan astamy kandidat Qasym-Jomart Toqaevqa dauys bergen:

Qasym-Jomart Toqaevqa – 85,52 payyz;

Jiguly Dayrabaevqa – 2,67 payyz;

Qaraqat Ábdenge – 2,61 payyz;

Meyram Qajykenge – 2,43 payyz;

Núrlan Áuesbaevqa – 1,93 payyz;

Saltanat Túrsynbekovagha - 1,44 payyz dauys berildi.

Al bәrine qarsymyn baghanyna dauys bergenderding 3,4 payyzy belgilegen.

«SOSIYS-A» Keshendi әleumettik zertteuler instituty – Astana» JQ jýrgizgen Exit poll qorytyndysy:

Qasym-Jomart Toqaev – 82,02%;

Bәrine qarsymyn – 4,22%;

Jiguly Dayrabaev – 3,68%;

Qaraqat Ábden – 2,84%;

Meyram Qajyken - 2,62%;

Núrlan Áuesbaev – 2,38%;

Saltanat Túrsynbekova – 2,24 %.

Ýsh Exit poll-dyng nәtiyjesi Qasym-Jomart Toqaevtyng kezekten tys preziydent saylauynda aiqyn basymdyqpen jenetinin kórsetip otyr.

Qasym-Jomart Toqaevty alghashqylardyng biri bolyp onyng qarsylasy Jiguly Dayrabaev qúttyqtady.

«Saylau nauqany óz mәresine jetti, aldyn ala qorytyndysy shyqty, halyq óz tandauyn jasady. Qasym-Jomart Toqaevty saylaudaghy jenisimen qúttyqtaymyn. El mýddesi ýshin enbek etedi dep senemin. Janadan saylanghan Memleket basshysyna tabystar tileymin», - dedi Dayrabaev.

Qazaqstannyng búrynghy preziydenti Núrsúltan Nazarbaev ta Qasym-Jomart Toqaevty jenisimen qúttyqtady.

«Sizdi preziydent saylauyndaghy aiqyn jenisinizben riyasyz kónilmen qúttyqtaymyn! Búl – memleket basshysy retindegi bedelinizding aishyqty aighaghy, sonday-aq auqymdy reformalarynyz ben tyng bastamalarynyzgha jәne tәuelsizdik taghdyry tarazygha tartylghan syn saghatta kórsete bilgen tabandy da sheshimtal minezinizge, aqyl-parasatynyzgha degen halyqtyng qaltqysyz senimining dausyz dәleli. Aldaghy uaqytta da barshanyng alghys-rizashylyghy men qúrmetine bólene beruinizge tilektespin, – delingen Túnghysh Preziydentting qúttyqtauynda.

Saylaugha dauys beru elimizde keshe tanghy saghat altydan keshki toghyzgha deyin jalghasty. Ortalyq saylau komissiyasynyng dereginshe, Qazaqstanda dauys beru qúqyghy bar 11 827 277 azamat tirkeldi. Olar respublika aumaghynda ornalasqan 10 101 saylau uchaskesinde dauys berdi. Al 53 shet memlekettegi 68 uchaskede 12 527 Qazaqstan azamatyna dauys beru mýmkindigi jasaldy. Astana uaqyty boyynsha Aqtóbe, Atyrau, Batys Qazaqstan, Qyzylorda jәne Manghystau oblystarynda saylau uchaskeleri tanghy saghat 8-de ashylsa, Almaty, Astana jәne Shymkentte 86 uchaske tanertengi saghat 6-dan bastap júmys istedi.  Kezekten tys preziydent saylauy barysyn 600-den astam halyqaralyq bayqaushy qadaghalady.

Almatydaghy 6 saylau uchaskesin ýsh saghatta aralap shyqqan «Wikistrat Global Consultancy» agha ghylymy qyzmetkeri, AQSh-tyng tәuelsiz baqylaushylar missiyasynyng mýshesi Richard Uiliyam Vays Qazaqstanda AQSh-qa qaraghanda saylaugha barynsha jauapkershilikpen qaraytynyn aitty.

«Basty aiyrmashylyqtardyng biri osy bolsa kerek. AQSh-ta saylauda halqynyng jartysynan azy dauys beredi. Sonday-aq AQSh-ta bayqaushylargha saylau uchaskelerining ishinde bolugha tyiym salynady, olar ony syrttan baqylaydy», - dedi ol.

Onyng ózining eshqanday narazylyqtardy kórmegenin, ýlkendi-kishili adamdardyng saylau uchaskesine kelip jauys berip jatqanyn aitty.

Almaty qalasynda mýmkindigi shekteuli azamattar ýshin invataksy qyzmeti úiymdastyryldy. Elimizding bedeldi túlghalary, sheneunikter men lauazymdy túlghalar saylau uchaskelerine kelip, dauys berdi.

Qazaqstannyng búrynghy preziydenti Núrsúltan Nazarbaev, QR Premier-Ministri Álihan Smayylov, QR Parlament Mәjilisining tóraghasy Erlan Qoshanov, QR Parlamenti Senatynyng tóraghasy Mәulen Áshimbaev, QR Preziydentining kenesshisi Erlan Qariyn, Astana qalasynyng әkimi Altay Kólginov, Almaty әkimi Erbolat Dosaev, Qorghanys ministri Ruslan Jaqsylyqov, Qazaqstannyng Enbek Eri, KSRO Halyq әrtisi Asanәli Áshimov, Halyq әrtisi Roza Rymbaeva, QR enbek sinirgen qayratkeri, jazushy Smaghúl Elubay preziydenttikke ýmitkerlerge dauys berdi.

Zang búzushylyqtar: «Erkindik qanatynyn» aqpary

Saylau bastalghannan son, ýsh saghat ótkennen keyin alghashqy zang búzushylyqtar turaly mәlimetter jariya bola bastady. «Erkindik qanaty» qoghamdyq qory baqylaushylaryna qysym kórsetilip jatqanyn әleumettik jelide habarlady.

«Saghat tanghy 10-nyng kezinde baqylaushylarymyzdy uchaskelerge kirgizbegen, saylaushylar men bulleteniderding sanyn aitpaghan, baqylaugha mýmkindik bermegen, uchaskeler arasynda jýruge tyiym salghan, al Almatydaghy 105-shi uchaskede tipti dәrethanagha shyghugha rúqsat bermey jatyr. Astanadaghy 375-shi uchaskede bizding bir baqylaushymyzdy sebepsiz shygharyp jibergen. Oghan bizding monitoring tobymyz attandy», - dep jazdy qoghamdyq qor.

Sonday-aq «Erkindik qanatynyn» habarlauynsha, zang búzushylyqtar Astana, Almaty, Qaraghandy, Taraz, Temirtau, Pavlodar, Óskemen qalalarynda anyqtalghan.

Zang búzushylyqtar: Jas saylaushylar ligasynyng aqpary

Jas saylaushylar ligasynyng 16 qaladaghy baqylaushylary 25 qúqyqbúzushylyq bolghanyn habarlady. Almatyda – 16, Astanada – 6, Óskemende – 3 zang búzushylyq anyqtalghan. Onyng kóbisi baqylaushylardyng qúqyghyn búzumen baylanysty. Almatyda saylau komissiyasy mýshesining qoly qoyylmay bulletenider berilgen, bayqaushylardyng jýrip-túruyna shekteu qoyghan; Astanada bayqaushylardyng qozghalysyn shektegen, foto jәne beynetýsirilimge tyiym salghan; Óskemende bayqaushylargha saylaushylar sany turaly aqparatty bermegen, saylau komissiyasy tarapynan qysym kórsetilgen.

Bas prokuratura aqpary

Biraq prokuratura saylaugha qatysty eshqanday shaghymnyng týspegenin aitty.

«Saylau nauqany tynysh ótip jatyr. Prokurorlar saylau zannamasynyng saqtaluyn qadaghalauda. Ázirge deyin azamattardyng saylau qúqyqtarynyng búzyluy jәne ózge de qúqyqqa qayshy әreketter tirkelmedi. Sonday-aq, dauys beru bastalghan kezden bastap prokuratura organdaryna saylaugha baylanysty shaghymdar týsken joq. Áleumettik jelilerde jekelegen adamdar saylau uchaskelerinde oryn alghan qúqyq búzushylyqtar turaly aqparat taratyp jatyr. Biraq tekseru barysynda zang búzushylyqtar anyqtalmady»,- dedi Bas prokuraturanyng ókili Azamat Serghaziyn.

Onyng aituynsha, әleumettik jelilerde Erkindik Qanaty qoghamdyq qory atynan Qaraghandyda prokuratura ókilderi bayqaushylardyng qyzmetine aralasqany turaly aqparat payda boldy. Bas prokuratura aqparattyng shyndyqqa janaspaytynyn anyqtaghan.

Keshki saghat 8-de Bas prokuratura kýni boyghy saylau prosesi barysynda tek Astana qalasynan, Aqmola jәne Aqtóbe oblystarynan 3 shaghym kelip týskenin habarlady.

«Bas prokuraturagha kelip týsken ótinish Ishki ister ministrligine joldandy, óitkeni shaghymdanushy últtyq arazdyqty jariya týrde qozghau faktisi boyynsha sharalar qabyldaudy súrady. Ekinshi shaghym Aqmola oblysynyng prokuraturasyna Kókshetau qalasynyng túrghyndarynan kelip týsti. Ol jerde dauys beru tәrtibining búzylghany aitylghan. Ony qarau Kókshetau qalasynyng aumaqtyq saylau komissiyasyna jýkteldi. Aqtóbe qalasy Astana audanynyng prokuraturasyna bayqaushydan taghy bir shaghym kelip týsti (saylau uchaskesindegi dauys beruge arnalghan ghimarattan negizsiz shygharyp jiberu turaly). Búl shaghym Aqtóbe aumaqty saylau komissiyasyna berildi», - dedi Bas prokuratura ókili.

Sonday-aq sottargha eki aryz-talap týsirilgen. Jogharghy Sotqa kezekten tys saylau ótkizuge qatysty Almaty qalasynyng túrghyny aryz jibergen . Jogharghy Sot búl talapty keri qaytardy. Ekinshi aryz-shaghym «Erkindik Qanaty» QQ ókili Roman Reymerden keldi. Ol Astana qalasynyng mamandandyrylghan audanaralyq әkimshilik sotynan Astana qalasynyng №375 uchaskelik saylau komissiyasy tóraghasynyng baqylaushyny shygharyp jibergen әreketin zansyz dep tanudy súrady.  Búl talap qaraluda, әli sheshim qabyldanghan joq.

«Jalpy, saylau nauqany men dauys beru prosesining ózi tynysh ótti. Azamattardyng dauys beru qúqyghyna kedergi jasau turaly shaghymdary men ótinishteri joq», - dep qorytyndylady Bas prokuratura ókili.

Narazylyqqa shyqty

Almatyda polisiya tirkelmegen Demokratiyalyq partiyanyng belsendilerin ústap әketti. Olar Abay eskertkishining janyna jinalyp, ótkizilip otyrghan saylau prosesine qarsylyghyn bildirdi. Sonday-aq belsendiler sayasy reformalardy, jana sayasy partiyalardy tirkeudi jәne partiya jetekshisi Janbolat Mamaydy aqtaudy talap etti. Birneshe minuttan keyin qúqyq qorghau organdarynyng qyzmetkerleri, olardy polisiya uchaskesine alyp ketti.

«Biz múny adam qúqyghyn ayaqqa taptau dep sanaymyz. Biylik sóz bostandyghy men erkin pikir bildiru qúqyghyn taptap otyr», - dedi jurnalist, belsendi  Inga Imanbay. Keshki saghat 6-gha qaray tirkelmegen Demokratiyalyq partiyanyng barlyq ókili bosatyldy.

«Oyan, Qazaqstan» qozghalysynyng belsendileri de Almatydaghy Tәuelsizdik monumenti aldynda narazylyq aksiyasyn ótkizdi. Olar «әdil saylaugha jetetin kýnimiz bar ma?» degen jazuy bar ýlken banner ústap, auyzdaryna «úrma», «atpa», «oyan», «úrpaq ýshin» degen jәne ózge jazu japsyrghan. Qúqyq qorghau organdary aksiyanyng zansyz ekenin eskertti, keyin polisiya ústap alyp ketti.

OSK mәlimetteri

Saghat keshki20:00-de elimizding basym ónirlerinde dauys beru toqtatyldy.

«Jalpy saghat 20-00-degi jaghday boyynsha respublikanyng 8 282 607 azamaty bulleteni aldy. Ol tizimge engizilen azamattardyng 69,31 payyzyn qúraydy. Preziydent saylauynda 8 mln 282 mynnan astam adam dauys berdi. Dauys beru uchaskelerine saylaushylardyng kelui turaly kelesi aqparat saghat 22-05-te beriledi», - dedi QR Ortalyq saylau komissiyasynyng hatshysy Múhtar Erman.

Býgin OSK saylaudyng aldyn ala nәtiyjelerin jariyalady.

Ortalyq saylau komissiyasynyng tóraghasy Núrlan Ábdirovting aituynsha, qazirgi uaqytta el ónirleri men shet elderdegi saylau uchaskelerinde dauystardy sanau ayaqtaldy. Keshe kýni boyy onlayn rejimde ónirlerding jedel derekteri negizinde OSK qazaqstandyqtardyng dauys beruge qatysuynyng belgili bir uaqyttaghy jaghdayyn habarlap otyrdy. 9 brifing ótip, aqparat shúghyl berilip otyrdy.

Osylaysha OSK tóraghasynyng aituynsha, Q.Toqaevqa 6 mln 456 myng 392 saylaushy nemese olardyng 81,31%-y dauys bergen. «Bәrine qarsymyn» baghanyn 460 484 nemese 5,8% saylaushy tandaghan.

Sonymen birge, Jiguly Dayrabaevqa 271 641 nemese 3,42 payyz, Qaraqat Ábdenge 206 myng nemese 2,6 payyz, Meyram Qajykenge 200 907 nemese 2,53 payyz, Núrlan Áuesbaevqa 176 116 nemese 2,22 payyz jәne Saltanat Túrsynbekovagha 168 731 nemese 2,12 payyz dauys berilgen.
Ázirge aumaqtyq saylau komissiyalary dauys beru nәtiyjeleri turaly hattamalardyng elektrondy kóshirmelerin úsyndy.

«Sonymen, naqtylanghan saylaushylar tizimderine say, jalpy saylaushylar sany 11 mln 953 myng 465 adamdy qúrady. Onyng 8 mln 300 myng 46 adamy nemese 69,44 payyzy dauys beruge arnalghan bulletenderdi aldy. Dauys beru kýni QR Preziydenttigine kandidattardyng 11 mynnan asa senim bildirgen adamdary, sheteldik halyqaralyq úiymdardyng 641 bayqaushysy, sayasy partiyalardyng 15,5 mynnan asa bayqaushysy, qoghamdyq birlestikterden 30 mynnan asa bayqaushy saylaudy baqylaudy jýrgizdi. Saylau uchaskelerinde 1225 qazaqstandyq BAQ ókilderi, 23 elding 41 sheteldik BAQ-tyng akkredittelgen jurnalisteri aqparat taratty», - dedi Núrlan Ábdirov Ortalyq saylau komissiyasynda ótken brifingide.

Dayyndaghan Ayjan Temirhan

Abai.kz