20 قاراشا ەلىمىزدە كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى ءوتتى. كەشەلى-بەرى سايلاۋعا تۇسكەن كانديداتتاردىڭ قانشا داۋىس جيناعاندارى تۋرالى Exit-poll ناتيجەلەرى جاريا بولدى. «اشىق قوعام» وڭىرلىك زەرتتەۋلەر حالىقارالىق ينستيتۋتى سايلاۋشىلاردىڭ كەلۋى 68,7 پايىز دەپ كورسەتتى.

Exit-poll ناتيجەسى مىناداي:

قاسىم-جومارت توقاەۆ —82,45%;

بارىنە قارسىمى – 5,2%;

جيگۋلي دايراباەۆ — 3,33%;

قاراقات ابدەن — 2,54%;

مەيرام قاجىكەن —2,23 %;

نۇرلان اۋەسباەۆ — 2,17%;

سالتانات تۇرسىنبەكوۆا — 2,08%.

AMANAT پارتياسى جانىنداعى قوعامدىق ساياسات ينستيتۋتى جۇرگىزگەن ەxit poll ناتيجەسى بويىنشا سايلاۋشىلاردىڭ 85 پايىزدان استامى كانديدات قاسىم-جومارت توقاەۆقا داۋىس بەرگەن:

قاسىم-جومارت توقاەۆقا – 85,52 پايىز;

جيگۋلي دايراباەۆقا – 2,67 پايىز;

قاراقات ابدەنگە – 2,61 پايىز;

مەيرام قاجىكەنگە – 2,43 پايىز;

نۇرلان اۋەسباەۆقا – 1,93 پايىز;

سالتانات تۇرسىنبەكوۆاعا - 1,44 پايىز داۋىس بەرىلدى.

ال بارىنە قارسىمىن باعانىنا داۋىس بەرگەندەردىڭ 3,4 پايىزى بەلگىلەگەن.

«سوتسيس-ا» كەشەندى الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر ينستيتۋتى – استانا» جق جۇرگىزگەن Exit poll قورىتىندىسى:

قاسىم-جومارت توقاەۆ – 82,02%;

بارىنە قارسىمىن – 4,22%;

جيگۋلي دايراباەۆ – 3,68%;

قاراقات ابدەن – 2,84%;

مەيرام قاجىكەن - 2,62%;

نۇرلان اۋەسباەۆ – 2,38%;

سالتانات تۇرسىنبەكوۆا – 2,24 %.

ءۇش Exit poll-دىڭ ناتيجەسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىندا ايقىن باسىمدىقپەن جەڭەتىنىن كورسەتىپ وتىر.

قاسىم-جومارت توقاەۆتى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ونىڭ قارسىلاسى جيگۋلي دايراباەۆ قۇتتىقتادى.

«سايلاۋ ناۋقانى ءوز مارەسىنە جەتتى، الدىن الا قورىتىندىسى شىقتى، حالىق ءوز تاڭداۋىن جاسادى. قاسىم-جومارت توقاەۆتى سايلاۋداعى جەڭىسىمەن قۇتتىقتايمىن. ەل مۇددەسى ءۇشىن ەڭبەك ەتەدى دەپ سەنەمىن. جاڭادان سايلانعان مەملەكەت باسشىسىنا تابىستار تىلەيمىن»، - دەدى دايراباەۆ.

قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تا قاسىم-جومارت توقاەۆتى جەڭىسىمەن قۇتتىقتادى.

«ءسىزدى پرەزيدەنت سايلاۋىنداعى ايقىن جەڭىسىڭىزبەن رياسىز كوڭىلمەن قۇتتىقتايمىن! بۇل – مەملەكەت باسشىسى رەتىندەگى بەدەلىڭىزدىڭ ايشىقتى ايعاعى، سونداي-اق اۋقىمدى رەفورمالارىڭىز بەن تىڭ باستامالارىڭىزعا جانە تاۋەلسىزدىك تاعدىرى تارازىعا تارتىلعان سىن ساعاتتا كورسەتە بىلگەن تاباندى دا شەشىمتال مىنەزىڭىزگە، اقىل-پاراساتىڭىزعا دەگەن حالىقتىڭ قالتقىسىز سەنىمىنىڭ داۋسىز دالەلى. الداعى ۋاقىتتا دا بارشانىڭ العىس-ريزاشىلىعى مەن قۇرمەتىنە بولەنە بەرۋىڭىزگە تىلەكتەسپىن، – دەلىنگەن تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ قۇتتىقتاۋىندا.

سايلاۋعا داۋىس بەرۋ ەلىمىزدە كەشە تاڭعى ساعات التىدان كەشكى توعىزعا دەيىن جالعاستى. ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ دەرەگىنشە، قازاقستاندا داۋىس بەرۋ قۇقىعى بار 11 827 277 ازامات تىركەلدى. ولار رەسپۋبليكا اۋماعىندا ورنالاسقان 10 101 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە داۋىس بەردى. ال 53 شەت مەملەكەتتەگى 68 ۋچاسكەدە 12 527 قازاقستان ازاماتىنا داۋىس بەرۋ مۇمكىندىگى جاسالدى. استانا ۋاقىتى بويىنشا اقتوبە، اتىراۋ، باتىس قازاقستان، قىزىلوردا جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا سايلاۋ ۋچاسكەلەرى تاڭعى ساعات 8-دە اشىلسا، الماتى، استانا جانە شىمكەنتتە 86 ۋچاسكە تاڭەرتەڭگى ساعات 6-دان باستاپ جۇمىس ىستەدى.  كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى بارىسىن 600-دەن استام حالىقارالىق بايقاۋشى قاداعالادى.

الماتىداعى 6 سايلاۋ ۋچاسكەسىن ءۇش ساعاتتا ارالاپ شىققان «Wikistrat Global Consultancy» اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، اقش-تىڭ تاۋەلسىز باقىلاۋشىلار ميسسياسىنىڭ مۇشەسى ريچارد ۋيليام ۆايتس قازاقستاندا اقش-قا قاراعاندا سايلاۋعا بارىنشا جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىنىن ايتتى.

«باستى ايىرماشىلىقتاردىڭ ءبىرى وسى بولسا كەرەك. اقش-تا سايلاۋدا حالقىنىڭ جارتىسىنان ازى داۋىس بەرەدى. سونداي-اق اقش-تا بايقاۋشىلارعا سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنىڭ ىشىندە بولۋعا تىيىم سالىنادى، ولار ونى سىرتتان باقىلايدى»، - دەدى ول.

ونىڭ ءوزىنىڭ ەشقانداي نارازىلىقتاردى كورمەگەنىن، ۇلكەندى-كىشىلى ادامداردىڭ سايلاۋ ۋچاسكەسىنە كەلىپ جاۋىس بەرىپ جاتقانىن ايتتى.

الماتى قالاسىندا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتار ءۇشىن ينۆاتاكسي قىزمەتى ۇيىمداستىرىلدى. ەلىمىزدىڭ بەدەلدى تۇلعالارى، شەنەۋنىكتەر مەن لاۋازىمدى تۇلعالار سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنە كەلىپ، داۋىس بەردى.

قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ، قر پرەمەر-ءمينيسترى ءاليحان سمايىلوۆ، قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ توراعاسى ەرلان قوشانوۆ، قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ توراعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ، قر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى ەرلان قارين، استانا قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ، الماتى اكىمى ەربولات دوساەۆ، قورعانىس ءمينيسترى رۋسلان جاقسىلىقوۆ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، كسرو حالىق ءارتىسى ءاسانالى ءاشىموۆ، حالىق ءارتىسى روزا رىمباەۆا، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، جازۋشى سماعۇل ەلۋباي پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەرلەرگە داۋىس بەردى.

زاڭ بۇزۋشىلىقتار: «ەركىندىك قاناتىنىڭ» اقپارى

سايلاۋ باستالعاننان سوڭ، ءۇش ساعات وتكەننەن كەيىن العاشقى زاڭ بۇزۋشىلىقتار تۋرالى مالىمەتتەر جاريا بولا باستادى. «ەركىندىك قاناتى» قوعامدىق قورى باقىلاۋشىلارىنا قىسىم كورسەتىلىپ جاتقانىن الەۋمەتتىك جەلىدە حابارلادى.

«ساعات تاڭعى 10-نىڭ كەزىندە باقىلاۋشىلارىمىزدى ۋچاسكەلەرگە كىرگىزبەگەن، سايلاۋشىلار مەن بيۋللەتەندەردىڭ سانىن ايتپاعان، باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرمەگەن، ۋچاسكەلەر اراسىندا جۇرۋگە تىيىم سالعان، ال الماتىداعى 105-ءشى ۋچاسكەدە ءتىپتى دارەتحاناعا شىعۋعا رۇقسات بەرمەي جاتىر. استاناداعى 375-ءشى ۋچاسكەدە ءبىزدىڭ ءبىر باقىلاۋشىمىزدى سەبەپسىز شىعارىپ جىبەرگەن. وعان ءبىزدىڭ مونيتورينگ توبىمىز اتتاندى»، - دەپ جازدى قوعامدىق قور.

سونداي-اق «ەركىندىك قاناتىنىڭ» حابارلاۋىنشا، زاڭ بۇزۋشىلىقتار استانا، الماتى، قاراعاندى، تاراز، تەمىرتاۋ، پاۆلودار، وسكەمەن قالالارىندا انىقتالعان.

زاڭ بۇزۋشىلىقتار: جاس سايلاۋشىلار ليگاسىنىڭ اقپارى

جاس سايلاۋشىلار ليگاسىنىڭ 16 قالاداعى باقىلاۋشىلارى 25 قۇقىقبۇزۋشىلىق بولعانىن حابارلادى. الماتىدا – 16, استانادا – 6, وسكەمەندە – 3 زاڭ بۇزۋشىلىق انىقتالعان. ونىڭ كوبىسى باقىلاۋشىلاردىڭ قۇقىعىن بۇزۋمەن بايلانىستى. الماتىدا سايلاۋ كوميسسياسى مۇشەسىنىڭ قولى قويىلماي بيۋللەتەندەر بەرىلگەن، بايقاۋشىلاردىڭ ءجۇرىپ-تۇرۋىنا شەكتەۋ قويعان; استانادا بايقاۋشىلاردىڭ قوزعالىسىن شەكتەگەن، فوتو جانە بەينەتۇسىرىلىمگە تىيىم سالعان; وسكەمەندە بايقاۋشىلارعا سايلاۋشىلار سانى تۋرالى اقپاراتتى بەرمەگەن، سايلاۋ كوميسسياسى تاراپىنان قىسىم كورسەتىلگەن.

باس پروكۋراتۋرا اقپارى

بىراق پروكۋراتۋرا سايلاۋعا قاتىستى ەشقانداي شاعىمنىڭ تۇسپەگەنىن ايتتى.

«سايلاۋ ناۋقانى تىنىش ءوتىپ جاتىر. پروكۋرورلار سايلاۋ زاڭناماسىنىڭ ساقتالۋىن قاداعالاۋدا. ازىرگە دەيىن ازاماتتاردىڭ سايلاۋ قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋى جانە وزگە دە قۇقىققا قايشى ارەكەتتەر تىركەلمەدى. سونداي-اق، داۋىس بەرۋ باستالعان كەزدەن باستاپ پروكۋراتۋرا ورگاندارىنا سايلاۋعا بايلانىستى شاعىمدار تۇسكەن جوق. الەۋمەتتىك جەلىلەردە جەكەلەگەن ادامدار سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندە ورىن العان قۇقىق بۇزۋشىلىقتار تۋرالى اقپارات تاراتىپ جاتىر. بىراق تەكسەرۋ بارىسىندا زاڭ بۇزۋشىلىقتار انىقتالمادى»،- دەدى باس پروكۋراتۋرانىڭ وكىلى ازامات سەرعازين.

ونىڭ ايتۋىنشا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ەركىندىك قاناتى قوعامدىق قورى اتىنان قاراعاندىدا پروكۋراتۋرا وكىلدەرى بايقاۋشىلاردىڭ قىزمەتىنە ارالاسقانى تۋرالى اقپارات پايدا بولدى. باس پروكۋراتۋرا اقپاراتتىڭ شىندىققا جاناسپايتىنىن انىقتاعان.

كەشكى ساعات 8-دە باس پروكۋراتۋرا كۇنى بويعى سايلاۋ پروتسەسى بارىسىندا تەك استانا قالاسىنان، اقمولا جانە اقتوبە وبلىستارىنان 3 شاعىم كەلىپ تۇسكەنىن حابارلادى.

«باس پروكۋراتۋراعا كەلىپ تۇسكەن ءوتىنىش ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە جولداندى، ويتكەنى شاعىمدانۋشى ۇلتتىق ارازدىقتى جاريا تۇردە قوزعاۋ فاكتىسى بويىنشا شارالار قابىلداۋدى سۇرادى. ەكىنشى شاعىم اقمولا وبلىسىنىڭ پروكۋراتۋراسىنا كوكشەتاۋ قالاسىنىڭ تۇرعىندارىنان كەلىپ ءتۇستى. ول جەردە داۋىس بەرۋ ءتارتىبىنىڭ بۇزىلعانى ايتىلعان. ونى قاراۋ كوكشەتاۋ قالاسىنىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنا جۇكتەلدى. اقتوبە قالاسى استانا اۋدانىنىڭ پروكۋراتۋراسىنا بايقاۋشىدان تاعى ءبىر شاعىم كەلىپ ءتۇستى (سايلاۋ ۋچاسكەسىندەگى داۋىس بەرۋگە ارنالعان عيماراتتان نەگىزسىز شىعارىپ جىبەرۋ تۋرالى). بۇل شاعىم اقتوبە اۋماقتى سايلاۋ كوميسسياسىنا بەرىلدى»، - دەدى باس پروكۋراتۋرا وكىلى.

سونداي-اق سوتتارعا ەكى ارىز-تالاپ تۇسىرىلگەن. جوعارعى سوتقا كەزەكتەن تىس سايلاۋ وتكىزۋگە قاتىستى الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىنى ارىز جىبەرگەن . جوعارعى سوت بۇل تالاپتى كەرى قايتاردى. ەكىنشى ارىز-شاعىم «ەركىندىك قاناتى» قق وكىلى رومان رەيمەردەن كەلدى. ول استانا قالاسىنىڭ مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق اكىمشىلىك سوتىنان استانا قالاسىنىڭ №375 ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسى توراعاسىنىڭ باقىلاۋشىنى شىعارىپ جىبەرگەن ارەكەتىن زاڭسىز دەپ تانۋدى سۇرادى.  بۇل تالاپ قارالۋدا، ءالى شەشىم قابىلدانعان جوق.

«جالپى، سايلاۋ ناۋقانى مەن داۋىس بەرۋ پروتسەسىنىڭ ءوزى تىنىش ءوتتى. ازاماتتاردىڭ داۋىس بەرۋ قۇقىعىنا كەدەرگى جاساۋ تۋرالى شاعىمدارى مەن وتىنىشتەرى جوق»، - دەپ قورىتىندىلادى باس پروكۋراتۋرا وكىلى.

نارازىلىققا شىقتى

الماتىدا پوليتسيا تىركەلمەگەن دەموكراتيالىق پارتيانىڭ بەلسەندىلەرىن ۇستاپ اكەتتى. ولار اباي ەسكەرتكىشىنىڭ جانىنا جينالىپ، وتكىزىلىپ وتىرعان سايلاۋ پروتسەسىنە قارسىلىعىن ءبىلدىردى. سونداي-اق بەلسەندىلەر ساياسي رەفورمالاردى، جاڭا ساياسي پارتيالاردى تىركەۋدى جانە پارتيا جەتەكشىسى جانبولات مامايدى اقتاۋدى تالاپ ەتتى. بىرنەشە مينۋتتان كەيىن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، ولاردى پوليتسيا ۋچاسكەسىنە الىپ كەتتى.

«ءبىز مۇنى ادام قۇقىعىن اياققا تاپتاۋ دەپ سانايمىز. بيلىك ءسوز بوستاندىعى مەن ەركىن پىكىر ءبىلدىرۋ قۇقىعىن تاپتاپ وتىر»، - دەدى جۋرناليست، بەلسەندى  ينگا يمانباي. كەشكى ساعات 6-عا قاراي تىركەلمەگەن دەموكراتيالىق پارتيانىڭ بارلىق وكىلى بوساتىلدى.

«Oyan, Qazaqstan» قوزعالىسىنىڭ بەلسەندىلەرى دە الماتىداعى تاۋەلسىزدىك مونۋمەنتى الدىندا نارازىلىق اكتسياسىن وتكىزدى. ولار «ءادىل سايلاۋعا جەتەتىن كۇنىمىز بار ما؟» دەگەن جازۋى بار ۇلكەن باننەر ۇستاپ، اۋىزدارىنا «ۇرما»، «اتپا»، «ويان»، «ۇرپاق ءۇشىن» دەگەن جانە وزگە جازۋ جاپسىرعان. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى اكتسيانىڭ زاڭسىز ەكەنىن ەسكەرتتى، كەيىن پوليتسيا ۇستاپ الىپ كەتتى.

وسك مالىمەتتەرى

ساعات كەشكى20:00-دە ەلىمىزدىڭ باسىم وڭىرلەرىندە داۋىس بەرۋ توقتاتىلدى.

«جالپى ساعات 20-00-دەگى جاعداي بويىنشا رەسپۋبليكانىڭ 8 282 607 ازاماتى بيۋللەتەن الدى. ول تىزىمگە ەنگىزىلەن ازاماتتاردىڭ 69,31 پايىزىن قۇرايدى. پرەزيدەنت سايلاۋىندا 8 ملن 282 مىڭنان استام ادام داۋىس بەردى. داۋىس بەرۋ ۋچاسكەلەرىنە سايلاۋشىلاردىڭ كەلۋى تۋرالى كەلەسى اقپارات ساعات 22-05-تە بەرىلەدى»، - دەدى قر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ حاتشىسى مۇحتار ەرمان.

بۇگىن وسك سايلاۋدىڭ الدىن الا ناتيجەلەرىن جاريالادى.

ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى نۇرلان ءابدىروۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا ەل وڭىرلەرى مەن شەت ەلدەردەگى سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندە داۋىستاردى ساناۋ اياقتالدى. كەشە كۇنى بويى ونلاين رەجيمدە وڭىرلەردىڭ جەدەل دەرەكتەرى نەگىزىندە وسك قازاقستاندىقتاردىڭ داۋىس بەرۋگە قاتىسۋىنىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتاعى جاعدايىن حابارلاپ وتىردى. 9 بريفينگ ءوتىپ، اقپارات شۇعىل بەرىلىپ وتىردى.

وسىلايشا وسك توراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، ق.توقاەۆقا 6 ملن 456 مىڭ 392 سايلاۋشى نەمەسە ولاردىڭ 81,31%-ى داۋىس بەرگەن. «بارىنە قارسىمىن» باعانىن 460 484 نەمەسە 5,8% سايلاۋشى تاڭداعان.

سونىمەن بىرگە، جيگۋلي دايراباەۆقا 271 641 نەمەسە 3,42 پايىز، قاراقات ابدەنگە 206 مىڭ نەمەسە 2,6 پايىز، مەيرام قاجىكەنگە 200 907 نەمەسە 2,53 پايىز، نۇرلان اۋەسباەۆقا 176 116 نەمەسە 2,22 پايىز جانە سالتانات تۇرسىنبەكوۆاعا 168 731 نەمەسە 2,12 پايىز داۋىس بەرىلگەن.
ازىرگە اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارى داۋىس بەرۋ ناتيجەلەرى تۋرالى حاتتامالاردىڭ ەلەكتروندى كوشىرمەلەرىن ۇسىندى.

«سونىمەن، ناقتىلانعان سايلاۋشىلار تىزىمدەرىنە ساي، جالپى سايلاۋشىلار سانى 11 ملن 953 مىڭ 465 ادامدى قۇرادى. ونىڭ 8 ملن 300 مىڭ 46 ادامى نەمەسە 69,44 پايىزى داۋىس بەرۋگە ارنالعان بيۋللەتەندەردى الدى. داۋىس بەرۋ كۇنى قر پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتاردىڭ 11 مىڭنان اسا سەنىم بىلدىرگەن ادامدارى، شەتەلدىك حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ 641 بايقاۋشىسى، ساياسي پارتيالاردىڭ 15,5 مىڭنان اسا بايقاۋشىسى، قوعامدىق بىرلەستىكتەردەن 30 مىڭنان اسا بايقاۋشى سايلاۋدى باقىلاۋدى جۇرگىزدى. سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندە 1225 قازاقستاندىق باق وكىلدەرى، 23 ەلدىڭ 41 شەتەلدىك باق-تىڭ اككرەديتتەلگەن جۋرناليستەرى اقپارات تاراتتى»، - دەدى نۇرلان ءابدىروۆ ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىندا وتكەن بريفينگىدە.

دايىنداعان ايجان تەمىرحان

Abai.kz