Qazir úly joq otbasylar – qazaq halqynyng 25-30% qúrap otyr. Búny әleumettanushylar – últtyq tragediyagha ainaldyryp, otbasylyq ýlken problema dep sanaydy. Olardyng qyzdan tughan jiyenderin «nemerem» dep ataularyn kópshilik qauym: «qatelik, ottapty «qazaqta búnday ýrdis bolmaghan» dep BAQ betinde maqala ýstine maqalany órbitip, onsyz da jýregi qayauly jandardyng ishki dýniyesin jaralauda.

Halqymyzdyng otbasylyq dәstýrinde balasy joqtar inisi ne aghasynyng balasyn bauyryna salyp alady. Al, qyzy bar, úly joqtar she!? Babalarymyz osy mәseleni qalay sheshken?..

Qazaq úly joq otaghalarynyng úldy boluyn etnograftargha ashyp sóz etpeydi. IYә, әr últtyng dәstýrinde zertteushi ghalymdargha ashyp aitugha bolatyn jәne mýldem tis jarugha bolmaytyn dýniyeler bar. Sonyng biri – qyzy joqtyng óz «jiyenin» úrpaghyna ainaldyru dәstýri – «Tagha//Taghalyq». Onyng júrt arasynda ashyq sóz etilmeui: birinshiden – búl shejiredegi eng qúpiya qol tiygize týriludi qajet etpeytin jibek shymyldyq. Ekinshiden – óz úrpaghymda keyin bireu osy jaghdaydy bastan keshui yqtimal degen yrymshyldyq. Sonda da, osy taqyryptyng shet jaghasyn biletin tarihshy aghamyz, «monarhist» belsendi túlgha osyghan qatysty biraz dýniyelerdi ortagha saldy.

Úly barlar jiyenderi ýshin «naghashy» delinse, úly joqtar «tagha» dep atalady. Osy songhysy ózbekte «Tagha//Tog‘a» úghym-týsinigin bildiredi. Qazaqta kerisinshe til ghylymynda búl jergilikti ereksheligi bar dialekti sóz atansa,  salt-dәstýrimizde qyzynyng úlyn óz balasyna ainaldyrudyng atauy dep tanylady. Taghasynyng tegin iyelengen bala, óse kele, óz taghasynyng ne aghasynyn, ne inisining nemere qyzyna ýilenip sol túqymgha tolyq sinedi. Osylaysha búrynghy 100 payyz әkelik qan 100 payyz naghashylyq qanmen aralasady.

Ata-babamyz qyzy bar, úly joqtardyng tegin saqtap qaluda osynday qadamgha barghan. Osy dәstýrdi qazaq halqynyng 25-30% qúrap otyrghan otbasylardyng otaghalary men otanalary әri qaray jalghastyra ma? Bar mәsele osyghan kelip tirelip otyr. Búl qadamgha nemeresiz top jappay bara ala ma?

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz