Eldegi avtokólik naryghy boyynsha  jahandyq salalyq mәselelerge  qaramastan satylymda ósim joq emes, bar. Bayqasanyz, songhy jeti jylda naryqta kólik satylymy túraqty týrde ósip otyrghan.

2022 jyldyng 24 aqpanynan keyin kóp nәrse ózgerdi. Halyqaralyq qatynastar, logistika, bagha, bazalyq mólsherleme jәne biznes te ózgerdi. Geosayasy jaghdaydyng turbulenttigi ózgeden góri, kólik naryghynyng keybir segmentterine auyr tiydi. Kólik naryghy sarapshylary, naqtyraq aitsaq, Artur Miskaryan qazirgi ahualdyng negizgi ýsh sebebin atady.

Birinshiden, logistikanyng kýrdelene týskeni bar. Ekinshiden, jartylay ótkizgish materialdar tapshylyghy. Ýshinshi sebep, Qazaqstangha ghana qatysty. Dәlirek aitsaq, 2022 jyldan bastap Reseyge eksporttaghan jeke túlghalardyng kóligining sany arta týsken. Al búrynghyday Reseyden әkeletin kólikterding sany azayghan. Sarapshynyng aituynsha, songhy birneshe jylda eldegi avtokólik naryghy 60-tan 40-qa deyingi araqatynasta jana kólikpen qamtylghan. Yaghni, onyng 60%-y – Qazaqstanda shygharylghan kólikter. Al 40%-y negizinen import, onda da onyng basym bóligi Reseyden әkelingen. Biraq 2022 jyly sharttargha ózgeris endi. Endi Resey jana kólikterin eksporttamaytyn boldy. Biraq qatarynan import tizbegin qoldana otyryp, belsendi týrde sata  alatyn boldy.

Soghan qaramastan, jyldyng qorytyndysy boyynsha eldegi avtokólik naryghy ong dinamika kórsetti. Jana kólikterding satylymy bir jylda 5,3%-gha úlghaydy. Sol aralyqta kerisinshe, әlemdegi kólik ónerkәsibinde satylym dengeyi týsip ketken. Mysaly, 2021 jyly dýniyejýzinde 81 million jana kólik satylghan. Búl ótken jylmen salystyrghanda, 0,6%-gha azayghanyn kórsetedi.

Álemdik naryq

Ótken jyly Qytayda jana kólikter satylymy 2017 jylghy 28,6 milliongha jetken rekordtyq kórsetkishine sәl ghana jetpey qalypty. Yaghny 2021 jylgha qaraghanda 4,4 payyzgha kóterilip,  26,6 milliongha deyin jetken. Al Europalyq biznes qauymdastyghynyng (AEB) 2022 jylghy qantar-qarashadaghy resmy mәlimeti boyynsha, Reseyde jana jenil jәne kommersiyalyq kólikterding satylymy 61%-gha azayghan. Sonda Resey 11 aida bar-joghy 550 myng ghana jana kólik satyp ala alghan.

Birinshiden, kólik tandap alugha mýmkindik azayghan. Qytaylyq kólikterding týr-týri kóbeygenimen, olardy satyp alushylardyng kópshiligi tanymal brendterge balama retinde qarastyrmaydy. Ekinshiden, baghanyng qymbattauy satyp alu belsendiligin bәsendetip jiberdi. Oghan qosa, jyl sonynda Resey naryghy on eki birdey markisin joghaltty jәne ondaghy 6 zauyt ýzilis jasap, júmysyn әzirge toqtatty.

Amerika Qúrama Shtattarynda jaghday sonshalyqty qiyn emes. Degenmen satylymnyng azayghany bayqalady. Óitkeni jana kólikting satylymy 7,8%-gha (13,7 mln ​​birlikke deyin) tómendese, Batys Europada – 6,2%-gha (11,6 mln kólik) azayghan. Al Japoniyada eng tómengi kórsetkish – 1977 jyl. Sol kezde 4,2 mln-gha kólik satylghan. Búl 2021 jylmen salystyrghanda, 5,2%-gha az,  4,2 mln kólik satqan (Satylymnyng tómendeui tórt jyl qatarynan ýzilgen emes).

2022 jyly Shyghys Europanyng avtokólik naryghyndaghy satylym 26,8%-gha tómendep, 3 millionday ghana kólik satylghan. Búl tómendeu negizinen Reseyding Ukrainagha әskery basyp kiruinen tuyndap jatqany belgili.

Al Qazaqstandaghy ahual qanday?

Qazaqstan avtobiznes qauymdastyghynyng (AKAB) mәlimetinshe, 2022 jyly Qazaqstanda 123 778 jana, әri  kommersiyalyq kólik satylghan. Búl bir jyl búrynghydan 6 179 birlikke nemese 5,3%-gha artyq. Eng qyzyghy, 2018 jyldan 2021 jylgha deyingi kezende naryqtyng ortasha jyldyq ósu qarqyny 24,2% jetken.

«Naryq dinamikasyn ústap túruy, negizinen 2022 jyldyng basynda reseylik zauyttardan jetkizilimderding kenetten toqtatyluyna  baylanysty. Atap aitsaq, Toyota, Volkswagen, Nissan, Mazda siyaqty brend kólikterding bәri Reseyden shygharyldy. Sonyng arqasynda búl zauyttar Reseyding ózin ghana emes, TMD elderining naryghyn da kólikpen qamtamasyz etti», – dedi Artur Miskaryan «Kursivke» bergen mәlimdemesinde.

Qazaqstan avtobiznes qauymdastyghynyng mәlimeti boyynsha, premium segmenti bir jylda 14%-gha kóbeygen. Mәselen, 2021 jylghy 4 577 avtokólikten 2022 jyly 5 229 avtokólikke deyin. 2022 jyly 27,7 payyzben naryqta eng kóp satylatyn kólikterding ondyghynda birinshilikti – Chevrolet iyelendi (ótken jyldyng qorytyndysymen salystyrghanda 34 289 birlik, yaghny 17,8%). Ekinshi orynda – Hyundai, 28 864 kólik satylghan jәne naryq ýlesi 23,32% (+27%). Ýshinshisi, Kia – 14 421 birlik. Tórtinshi orynda – Toyota (9 622 birlik; -30,5%). Lada әli de besinshi oryndy saqtap túr (7 386 birlik; -21%). Satylymgha shyqqan Chery alghashqy jylynda-aq (4 464 birlik) altynshy oryndy iyelendi. Al satylym kólemi boyynsha Jac markisi – jetinshi orynda túr. Avtokólikteri – 3 371 birlik; +22,9%. Ýzdik ondyqty Lexus – 2540 birlik (+44,6%), Exeed (1876 birlik) jәne Haval (1500 birlik; +24%) brendteri jauyp otyr.

Jalpy, Últtyq statistika burosynyng mәlimetinshe, 2022 jyldyng on eki aiynda Qazaqstanda 113 925 dana  barshagha arnalghan qoghamdyq kólikter shygharylghan. 2021 jylghy qantar-jeltoqsan ailarymen salystyrghanda, 21,9%-gha artyq óndirilgen. Kólik ónerkәsibining jalpy nәtiyjesi aqshamen eseptegende, ótken jyldyng sәikes nәtiyjesinen asyp týsti, yaghny 1,2 trillion tengege jetti.

Abai.kz