Qazaqstan tәuelsizdik alghan song Qazaqstannyng memlekettik rәmizderi zanmen bekitilip Qazaqstan patriotizmy jana mazmúnmen tolyghyp, janasha sipat alyp, әlemdik dengeyde moyyndala bastady. Memlekettik Rәmizderding – bir memleketting tәuelsizdigin bildiretin simvolikalyq dara erekshelikke ie aishyqty  belgilerekeni belgili. Memlekettik Rәmizder belgili bir maghyna bererlik ózara ýilesimde ornalastyrylghan jandy-jansyz zattardyng beynelerinen qúrastyrylady. Múnday beynelerding ýilesiminen memlekettin, elding arman-múraty, ózin-ózi týisinui kórinis beredi.

Qazaqstannyn memlekettik rәmizderine tuy, eltanbasy jәne әnúrany jatady.

Memlekettik rәmizder tәuelsizdik nyshany retinde erekshe qadirlenip, olargha biyik mәrtebe beriledi, sondyqtan da memlekettik rәmizderdi qasterleu qasiyetti paryz. Olardyng týr-týsi men resmy qoldanylu tәrtibi Konstitusiyada men konstitusiyalyq zanda belgilenip (búl Memlekettik Rәmizderge biyik mәrtebe beredi) qorghalady. Memlekettik rәmizderdi qadirleu azamattardyng memleket tәuelsizdigin qúrmetteudi nyghaytyp, jasóspirimderding otansýigishtik sezimin qalyptastyrady.

Memlekettik rәmizder kóne zamandardaghy ru-taypany qorghaushy bolyp esepteletin totemdik an-qústyng beynelerinen, rudyn, әuletting mal-mýlkine salynghan en-tanbalarynan shyqqan. Myndaghan әskerler soghys maydanynda jaudan óz sarbazdaryn ajyratu ýshin aiyrym belgilerin paydalandy. Ortaghasyrlyq Batys Europada bet-jýzine deyin temir sauytpen qymtalghan rysarilardyn kim ekenin aiyru qajettiliginen aqsýiekterding әulettik tanbasy payda boldy. Odan búryn kóptegen kóne qalalardyn, qala-memleketterding óz tanbalary bolghany tarihtan belgili. B.z.b. 3-mynjyldyqta Shumer memleketterinin arystan basty qyran beynelengen tanbalary bolghan.

Grekiyadaghy Afiny ýkisi, Korinftin qanatty pyraghy, Rodostyng raushany, Samostyng tauys qúsy , Vizantiyanyng eki basty qyrany memlekettik rәmizderge jatady. Ózin kók bórinin úrpaghymyz dep sanaytyn týrki júrty bórining basy beynelengen kók bayraq ústaghan.

Qazaq halqynda әrbir rudyng mal-mýlikke salatyn óz tanbasy boldy. Soghys jaghdayynda mejeli jerge әrbir rudyng jasaghy óz ruynyng tanbasy salynghan bayraq ústap, han tuynyng astyna jinalatyn bolghan.

Qazaqstan Pespublikasynyng memlekettik Eltanbasy — Qazaqstan Respublikasynyng negizgi memlekettik rәmizderining biri. Qazaqstan Respublikasynyng Preziydentinin “Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik rәmizderi turaly” konstitusiyalyq zang kýshi bar Jarlyghymen (24.1.1996) belgilengen. Rәmizdik túrghydan QR memlekettik gerbining negizi — shanyraq. Ol — eltanbanyng jýregi. Shanyraq — memleketting týp-negizi — otbasynyng beynesi. Shanyraq — Kýn shenberi. Aynalghan Kýn shenberining qozghalystaghy sureti ispetti, Shanyraq — kiyiz ýiding kýmbezi kóshpeli týrkiler ýshin ýidin, oshaqtyn, otbasynyng beynesi. Túlpar — dala dýldili, er-azamattyn sәigýligi, jeldey esken jýirik aty, jeniske degen jasymas jigerdin, qajymas qayrattyn, múqalmas qajyrdyn, tәuelsizdikke, bostandyqqa úmtylghan qúlshynystyng beynesi. Qanatty túlpar — qazaq poeziyasyndaghy keng taraghan beyne. Ol úshqyr armannyn, samghaghan tanghajayyp jasampazdyq qiyaldyn, talmas talaptyn, asyl múrattyn, jaqsylyqqa qúshtarlyqtyng keypi. Qanatty túlpar Uaqyt pen Kenistikti biriktiredi. Ol ólmes ómirding beynesi. Bir shanyraqtyng astynda tatu-tәtti ómir sýretin Qazaqstan halqynyn ósip-órkendeuin, ruhany baylyghyn, san syrly, aluan qyrly bet-beynesin pash etedi. Bes búryshty júldyz gerbting tәji ispetti. Árbir adamnyng jol núsqaytyn jaryq júldyzy bar. Qazaqstan Pespublikasynyng memlekettik Eltanbasynyng avtorlary — Jandarbek Mәlibekov pen Shotaman Uәlihanov.

Qazaqstan Respublikasynyng memlekettik Tuy – Qazaqstan Respublikasynyng memlekettik negizgi rәmizderding biri. QR Preziydentining “Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik rәmizderi turaly” konstitusiyalyq zang kýshi bar Jarlyghymen (24.1.1996) belgilengen. Memlekettik tu kógildir týsti tik búryshty kezdeme. Onyng ortasynda arayly kýn, kýnning astynda qalyqtaghan qyran beynelengen. Aghash sabyna bekitilgen tústa — últtyq oylarmen kestelengen tik jolaq órnektelgen. Kýn, aray, qyran jәne oy-órnek — altyn týsti. Tudyng eni úzyndyghynyng jartysyna ten. QR memlekettik tuynyng avtory — suretshi Shәken Niyazbekov. Birynghay kók-kógildir týs tóbedegi búltsyz ashyq aspannyn biyik kýmbezin elestetedi jәne Qazaqstan halqynyng birlik, yntymaq jolyna adaldyghyn anghartady. Búltsyz kók aspan barlyq halyqtarda әrqashan da beybitshiliktin, tynyshtyq pen jaqsylyqtyng nyshany bolghan. Geralidika (gerbtanu) tilinde — kók týs jәne onyng týrli renki adaldyq, senimdilik, ýmit siyaqty adamgershilik qasiyetterge say keledi. Ejelgi týrki tilinde “kók” sózi aspan degen úghymdy bildiredi. Kók týs týrki halyqtary ýshin qasiyetti úghym. Týrki jәne әlemning ózge de halyqtaryndaghy kók týsting mәdeniy-semiotikalyq tarihyna sýiene otyryp, memlekettik tudaghy kógildir týs Qazaqstan halqynyng jana memlekettilikke úmtylghan niyet-tilegining tazalyghyn, asqaqtyghyn kórsetedi dep qorytugha bolady. Núrgha malynghan altyn kýn tynyshtyq pen baylyqty beyneleydi. Kýn — qozghalys, damu, ósip-órkendeuding jәne ómirding belgisi. Kýn — uaqyt, zamana beynesi. Qanatyn jayghan qyran qús — bar nәrsening bastauynday, biylik, aibyndylyq beynesi. Úlan-baytaq kenistikte qalyqtaghan qyran QR-nyng erkindik sýigish asqaq ruhyn, qazaq halqynyng jan-dýniyesining kendigin pash etedi.

Qazaqstan Respublikasynyng memlekettik Ánúrany

Qazaqstannyng «Mening Qazaqstanym» atty qazirgi әnúrany 2006 jyldyn qantarynda qabyldanghan. Ol tanymal attas ólenge negizdelgen edi. Ánúrannyng sózin jazghan avtory — Júmeken Nәjimedenov jәne kompozitory — Shәmshi Qaldayaqov.

Rәmizder turaly zannama

1993 j. Qazaqstan Konstitusiyasy boyynsha "respublika azamaty memlekettik rәmizderdi – Eltanba, Tu, Ánúrandy qúrmetteuge mindetti" (31-bap). 1995 jyly jana Konstitusiya qabyldanghannan keyin, 1996 jyldyng 24 qantarynda preziydentti Jarlyq retinde respublikanyng rәmizderi turaly birynghay Konstitusiyalyq zang shygharyldy, ol 2007 jyldyng 4 mausymynda jana "memlekettik rәmizder turaly"Konstitusiyalyq zangha auystyryldy.

Qylmystyq kodekste memlekettik rәmizderdi qorlaghany ýshin jauapkershilik belgilengen: atap aitqanda 317-bap. Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik rәmizderin qorlau

Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik rәmizderin qorlau – bir mynnan eki myng ailyq eseptik kórsetkishke deyingi mólsherde aiyppúl salugha nemese bir jylgha deyingi merzimge bas bostandyghyn shekteuge ne dәl sol merzimge bas bostandyghynan aiyrugha jazalanady.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz