Júma, 27 Qyrkýiek 2024
2344 14 pikir 4 Sәuir, 2023 saghat 12:47

Janar-jagharmay: Jana ýkimet jana bagha úsynyp otyr

Dýisenbi kýni Preziydent jarlyghymen «Amanat» partiyasy qayta úsynghan Ýkimet basshysy Álihan Smaylovtyng komandasy jasaqtaldy. Eski qúram qayta keldi dese de bolady. Búrynghy Syrtqy ister ministri Múhtar Tileuberdining ornyna preziydent әkimshiligin basqarghan Múrat Núrtileuding kelgeni bolmasa.

Ótken 2022-jyldyng biylik ýshin qaterge toly jyl bolghany belgili. Ishte «Qantar oqighasy» jýz berse, syrtta kindigimiz baylanghan odaqtasymyz Kremli Ukrainagha soghys ashty. Soghan qaramastan әlem elderimen syrtqy baylanysymyz búrynghy qalpynda qaldy. Azuly AQSh pen Angliyanyn, Germaniyanyng Syrtqy isterge jauapty basshylary elimizge saparlap qaytty. Álemdi koronavirus jaylaghaly beri syrt elge shyqpaghan Qytay basshysy da saparyn bizden bastady.

Dey túrghanmen әlemdik qauymdastyqtyng narazylyghyna úshyraghan orys biyligi Batys sanksiyasynyng óshin bizden alghanday әser qaldyrdy. Oghan dәlel jeterlik. Beypil auyz Solovievty bylay qoyghanda, Resey kommunisterining atamany Zuganovtan tartyp, Qauipsizdik kenesining basshysy Medvedevke deyin memlekettik tútastyghymyzgha, tәuelsizdigimizge shәk keltiretin sózder aitty. Resey SIM baspasóz hatshysy Zaharova da tisin qayrap Ukrainanyng Qazaqstandaghy elshisining sózi men qazaq kәsipkerlerining Kiyevke tikken kiyiz ýilerine deyin týsinik beruge mәjbýrledi. Múhtar Tileuberdi búl syndardan ógizdi de óltirmey, arbany da syndyrmay shygha aldy. Shovinistik pighyly asqynghan Putin biyligine búl teng nәtiyje únamay otyrghan siyaqty. Toqaevtyng «Qantar oqighasy» kezinde Últtyq qauipsizdik komiytetining birinshi orynbasarlyghyna uaqytsha taghayyndaghan senimdi adamy Múrat Núrtileudi syrtqy vedomstva basshylyghyna taghayyndauy sony kórsetedi.

Preziydent Toqaev «Qantar oqighasynan» keyingi alghashqy Joldauynda ótken 30 jylda Qazaqstannan әlemdik dengeydegi milliarderlerding shyqqanyn, qazynaly elding baylyghynyng qyzyghyn 162 adam kórip otyrghanyn tilge tiyek etip, jemqorlardyng shetelge tyqqan aqshalarynyng elge qaytarylatynyn qadap aitqan edi. Ótken bir jylda marqúm Altynbek Sәrsenbaev «Ýsh taghan» dep sipattaghan túnghysh preziydent Núrsúltan Nazarbaevtyng qarjylyq piramidasynyng atamandaryna bolmasa da, jaqyndaryna qúryq salyndy. Nemere inisi Qayrat Satybaldy 6 jylgha, qúdasy Qayrat Boranbaev 8 jylgha sottaldy.

Múrat Núrtileuding ornyna Preziydent әkimshiligine basshy bolyp barghan, búghan deyin Sybaylas jemqorlyqqa qarsy komiytetti basqarghan Oljas Bektenov óz missiyasyn oryndap, el basshysynyng oiynan shyqqan siyaqty.

«Bireu toygha ainalghanda, bireu qoygha ainalypty» degendey, keshe sot ýkimi oqylar kezde Almaty oblysynyng eks-komendanty Serik Kýdebaevtyng shetel asqany mәlim boldy. Qayta saylanghan «Jana Qazaqstanshyl» deputat Erlan Sayyrov: «Serik Kýdebaevtyng Qazaqstannan qashyp ketui, «Eski Qazaqstannyng memleketke qarsy zagovory» dep mәlimdedi. Onyng uәjinshe, «múnday tútqiyl qashudy IIM, shekara qyzmeti ókilderinsiz úiymdastyru mýmkin emes». Óz kezeginde ÚQK Shekara qyzmeti Kýdebaevtyng resmy keden beketterinen ótpegenin mәlim etti. Oryndaryna qayta jayghasqan Qorghanys ministri Ruslan Jaqsylyqov ta, Ishki ister ministri Marat Ahmetjanov ta Kýdebaev qashty delingen 23-nauryzda ózderining mindetin uaqytsha atqarushy túlgha bolghanyn algha tartyp, jauapkershilikten onay qútylyp ketken siyaqty. (19-nauryzda Álihan Smaylov ýkimetting otstavkagha ketetinin jariyalap, mindetterin uaqytsha atqara túratynyn mәlimdegen edi).

Qayta saylanghan zang shygharushy parlament bolsyn, qayta jasaqtalghan ýkimet bolsyn, aldarynda túrghan eng ózekti mәsele – qymbatshylyqty auyzdyqtau ekeni aqiqat. Ótken nauryz aiynda inflyasiya dengeyi 18,1 payyz bolghan. Keshe Energetika ministri Bolat Aqsholaqov 12 sәuirden bastap, benzin baghasynyng 10 payyzgha, diyzeli qúnynyng 20 payyzgha qymbattaytynyn aitty. Onyng sebebin «Últtyq mýdde men energetikalyq qauipsizdikti qamtamasyz etu ýshin» dep týsindirdi. Kórshiles Reseymen, Ózbekstanmen, Qyrghyzstanmen salystyrghanda bizde janarmay baghasy әlde qayda arzan eken. Key BAQ kózderining jazuynsha, qyrghyzdar elge kólikpen kirip, janarmaydy bóshkelep әketip jatyr-mys. Qazaqstannyng janarmay naryghyndaghy iri oiynshylar úsaq alypsatarlar emes, Reseyding «Petroyly» men Qytaydyng «Sinoyly» ekenin kózqaraqty júrt jaqsy biledi.

Álihan Smayylovtyng kandidaturasyna JSDP qarsy bolghany mәlim. «Amanattyqtardyn» 30 jylda 30 zauyt salmaghan «Eski Qazaqstandy» aiyptap, Ýkimetting tasymal aqysynyng qymbattauyna, jýieden auyzdyqsyz ketken zat baghasynyng sharyqtauyna әkelip soghatyn joghardaghy sheshimin aqtap alary sózsiz.

 

Esbol Ýsenúly

Abai.kz

14 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2559