Apta basynda Almaty garnizonynyng әskery soty әsker qataryna shaqyrylghanyna 4 kýn tolghanda tughan jerine tabytpen qaytqan sarbaz Álibek Qalbaydyng ólimine atyraulyq sarbaz Aybolat Amanjolovty qylmystyq kodeksting 440-baby (Áskery qyzmetshiler arasynda baghynyshtylyq qatynastar bolmaghan kezde olardyng arasyndaghy ózara qarym-qatynastardyng jarghylyq qaghidalaryn búzu) boyynsha kinәli dep tanyp, 9 jylgha bas bostandyghynan aiyrdy.

Alayda A. Amanjolovtyng tuystary ýkimmen kelispeytinin, apellyasiyalyq sotqa shaghym týsiretinin aitty. Bir jyldan beri qogham nazarynan týspegen jaytty esterinizge salayyq.

Qalbay Álibek Salamatúlyn byltyr 12 sәuirde әsker qataryna shaqyrtyp, júmys ornynan voenkomatqa әketken. Ásker qataryna qabyldanghan 18 jastaghy sarbaz Jambyl oblysy Qorday audanyndaghy 30212 әskery bólimine 18 sәuirde jetken. 22 sәuirde tuystaryna әskery bólim ókilderi habarlasyp, Álibek Qalbaydyng qaza bolghanyn habarlaghan.

30212 әskery bólimining komandiyri Almas Dospaev «Habar 24» telearnasyna: «22 sәuirde rota tanghy astan kelgende kazarma aldynda bolghan. Sol kezde Álibek eng songhy qatarda túrghan. Basy ainalyp artqa qaray qúlap týsti. Alghashqy dәrigerlik kómek kórsetip, birden medsanbatqa alyp kettik. Basynyng neden ainalghanyn bilmeymin, kýnine 2-3 sarbaz basy ainalyp qúlaydy», – dep súhbat bergen. Biraq, mәiithanagha kirgen әkesi balanyng ong jaghy týgel kók ala, ong jaq qabyrghalarynyng asty, ish jaq beti ishine kirip ketkenin kóredi.

25 sәuirde Memleket basshysy Q.Toqaev: «Beybit kýnde әskerdegi sarbaz qaza bolmaugha tiyis. Ata-ana balasyn әskerge jibergende onyng qauipsizdigi ýshin alandamauy kerek. Búl – memleketimizding moynyna alghan mindeti», – dep, Bas prokuratura men Qorghanys ministrligine jәne qúzyrly organdargha jauyngerding ólimine qatysty jan-jaqty tekseru jýrgizudi jәne shynayy sebebin anyqtaudy tapsyrdy.

Al 1 mamyrda «Qazaqstan» Últtyq arnasynda Qazaqstan Respublikasy Qaruly kýshteri Bas shtaby bastyghynyng orynbasary Serik Boranbaev: «Qajet saraptamalar alyndy. Oqigha ornyn qaraghanda, qúqyq qorghau oryndarynyng resmy qorytyndylary boyynsha sonday-aq mәiitke sot-medisinalyq saraptaudy jýrgizude qaza bolghangha deyin dene jaraqattary men kógeru anyqtalmaghan», – dep mәlimdedi.

3 mamyr kýni Bas әskery prokuratura Gvardeysk garnizonyndaghy sarbaz Álibek Qalbaydyng ólimine kýdiktining anyqtalghanyn habarlady. Kýdikti marqúm sarbaz Álibekpen birge shaqyrylghan әskery qyzmetker Aybolat Azamatúly bolyp shyqty.

«Kýdikti onymen birge әskerge shaqyrylghan sarbaz bolyp shyqty. Ústaugha kuәgerding aighaqtary jәne zorlyq-zombylyq ólim belgileri bar sot-medisinalyq saraptamanyng nәtiyjeleri negiz boldy. Materialdar sotqa qamaugha alugha búltartpau sharasyn sanksiyalau ýshin jiberildi. Kýdiktining is-әreketi adamnyng ólimine әkep soqqan jarghylyq erejelerdi búzu retinde saralanghan (QR QK 440-baby 4-bóligi)», delingen habarlamada. Marqúmnyng ólimine qatysty alghashqy sot otyrysy 23 tamyzda bastaldy.

Aybolat Amanjolovqa qarsy petropavldyq Nikolay Kurochkin degen sarbaz ghana Álibek pen Aybolat tóbelesti dep kuәlik etken. Al marqúm men Aybolattyng tuystary әskery ant qabyldap ta ýlgermegen, ózderi endi beyimdelip kele jatqan jas jigitterding bir-birine júdyryq ala jóneletinine senbeydi. Sonday-aq, olar sot kezinde jaghynan janylghan jәne jalghan aqparat aitqan azamattargha eshqanday jaza qoldanylmaghanyna da narazy.

Ókinishtisi, әskerdegi ólim-jitimdi sanap shyghu mýmkin emeske ainalyp bara jatyr. Mәselen, byltyr tamyz aiynda kem degende 4 sarbazymyzdan aiyryldyq.

9 tamyzda 2003 jyly dýniyege kelgen Almaty oblysyndaghy 55/71 әskery bólimining sarbazy Almas Shahimov qarulastaryn qútqaru kezinde mert bolghan. Vedomstvo dereginshe, 1-jedel maqsattaghy batalionnyng jeke qúramy dalalyq jattyghuda jýrgende dauyl kóterilip, sarbazdar ornalasqan shatyr búzyla bastaghan. Osy uaqytta qatardaghy jauynger A.N.Shahimov әriptesterining qauipsiz oryngha shyghuyna kómektesip jýrip, basyna shatyrdyng temir jaqtauy tiyip, jaraqat alghan. Medisinalyq kómek kórsetilgenimen, sheyitting jany ýzilip ketken eken. «Jauynger A.N.Shahimov ózining qarulastaryn qútqaru barysynda janqiyarlyq tanytyp, mert boldy. Marqúmnyng denesi Almatydan Kókshetaugha әskery bortpen jiberiletin bolady. Jauyngerding ata-anasyna zannamagha sәikes, 500 AEK (1 531 500 tenge) jәne 80 AEK (245 040 tenge) materialdyq kómek kórsetiledi. Sonday-aq Almas Shahimov marapatqa úsynylady», – delingen qúzyrly organ taratqan habarlamada. Marqúm Kókshetaudyng tumasy edi.

2003 jyly tughan aqtaulyq sarbaz Núrbek Erghaliyev 17 tamyzda baqigha attanypty. Ol – Atyraudaghy shekara qyzmetining 20/16 әskery bóliminde Otan aldyndaghy boryshyn ótep jýrgen. Áleumettik jelidegi jazbalargha sýiensek, bes sarbaz naryadtan týsip kele jatqanda kólikteri synghan. Ýsh sarbaz búzylghan kólikte qalyp, marqúm Núrbek pen komandiyri kómek súrau ýshin úyaly baylanys ústaytyn jer izdep ketken. Komandiyrining aituynsha, jolda sarbaz ekeui әlsirep, basy ainalghan. «Núrbek ayaghynan jýre almay, әlsirep ólip qaldy, al men jolgha jetip, aman qaldym», – depti komandiyr. Al ÚQK baspasóz qyzmeti: «2022 jylghy 17 tamyzda Atyrau oblysynda Memlekettik shekara uchaskelerining birinde qyzmetin ótkerip jýrgen Shekara qyzmetining әskery qyzmetshisi Núrbek Erghaliyev qaytys boldy. Sot-medisinalyq saraptau nәtiyjesi boyynsha «kenetten bolghan jýrek ólimi» anyqtaldy. Áskery qyzmetshining ólimi faktisine qatysty tergeu organdary qylmystyq is qozghady», – dep habarlady.

Atyrau oblysy Qyzylqogha audany Miyaly auylynda 2004 jyly dýnie esigin ashqan Mirash Bekbol Dosbolúly tamyzdyng 19-y kýni Jambyl oblysyndaghy әskery bólimshelerding birinde kóz júmdy. Qazaq qoghamy búghan baylanysty taraghan aqparattardy qyzu talqylap jatqanyna bir jylgha tayady.

22 tamyzda 21 jastaghy merzimdi әskery qyzmetshi Abylay Sabyrov ólim qúshty. Marqúm әskery boryshyn Batys Qazaqstan oblysynda ótegen. Al Almatydaghy 36/50 әskery bóliminde kelisimshart boyynsha qyzmetke kiriskenine jeti aidan asqan. Qayghyly oqigha qatardaghy jauynger Abylay Sabyrov strategiyalyq manyzy bar nysandy kýzetip túrghan kezde boldy. Jetisu ónirining tumasynyng denesi 23 tamyz kýni tuystaryna berildi. QR Últtyq úlany «Ontýstik» ónirlik qolbasshysynyng orynbasary Niyaztay Álkeshev qatardaghy jauynger Makarov tapanshasynan ózine-ózi oq atqanyn mәlimdedi. N.Álkeshev «KTK» arnasyna: «Ong qolyndaghy tapansha, ong jaq samayy, bәri ózin-ózi jaraqattaghanyn kórsetedi. Onyng janynda eshkim bolghan joq, sondyqtan men qazir eshqanday boljam men dәlel keltire almaymyn. Bir nәrseni aita alamyn: onyng ólimi әskery qyzmetpen baylanysty emes», – dedi.

El el bolyp túruy ýshin aldymen әskeri quatty boluy kerek. Ol ýshin erteng әsker qataryn tolyqtyratyn azamattar býgin qaruly kýshterge senui qajet. Al senimdi satyp ala almaysyn.

Asylan Quanyshúly

Abai.kz