Qazaqstan men Týrkiya memleketining arasyndaghy diplomatiyalyq qatynastyng ornaghanyna 30 jyldan asty. Sol aralyqta eki el arasynda sauda-ekonomikalyq, әleumettik salada, halyqaralyq qauipsizdik salasynda, әskeriy-tehnikalyq salada tyghyz baylanys ornady. Býgingi maqalamyzda qazaq pen týrik әskery salada qanday jetistikterge jetti? Býgingi kýngi jaghdayy qanday? degen súraqtar tónireginde әngime órbitpekpiz.

Qazaqstannyng qorghanys-ónerkәsip kesheni kәsiporyndary qauymdastyghynyng tóraghasy Aybek Barysov «Elimizding Týrkiyamen әskeriy-tehnikalyq yntymaqtastyqty odan әri damytudy nazargha alghanyn» aitady.

Byltyr osy baghytta júmys jýrgizilip, eki elding preziydentterining qatysuymen Qazaqstan Qorghanys ministri general-polkovnik Ruslan Jaqsylyqov pen Týrkiyanyng Últtyq qorghanys ministri Hulusy Akar ekijaqty әskery yntymaqtastyqty retteytin birqatar qújattargha qol qoyylghan bolatyn.

Qasym-Jomart Toqaevtyng Ankaragha resmy sapary kezinde TUSAŞ jәne Kazakhstan Engineering kompaniyalary arasynda Anka úshqyshsyz úshu apparattaryn Qazaqstanda óndireuge kelisim jasaldy.

Týrkiya kompaniyasynyng aituynsha, ANKA drondaryn qazaq eline jetkizu turaly mәmile 2021 jyly bastalghan.

«Sol sheshim býginde Qazaqstan preziydentining elimizge keluimen tolyqtyryla týsip, endi TUSAŞ Qazaqstanda Kazakhstan Engineering-pen birge ANKA drondaryn birlesip óndiru turaly jana kelisimge qol qoydy»,-dep jazdy Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ.

Úshqyshsyz úshu apparattar jóndeu, tehnikalyq óndeu júmystary Týrkiyada da iske asa beredi. Osylaysha elimiz ANKA drondarynyng óndirisi jolgha qoyylghan alghashqy shet memleket atandy.

Týrik drondary Siriyada, Liviyadagha qaqtyghystarda, Ázirbayjannyng Qarabaq aimaghyndaghy qaruly qaqtyghys kezinde ózining tiyimdilin kórsetken bolatyn. Sodan keyin úshqyshsyz apparat әlemning nazaryna ilikti.

Sonymen birge týrikting «Bayraktar-y» da ekinshi Qarabaq soghysynda tiyimdiligin kórsete bildi.

Týrik drondarynyng artyqshylyghy – baghasynyng arzandyghy – bir úshu apparatynyng qúny bir-eki million dollar túrady. Sonymen qatar, olar naqty soghys jaghdayyna kirip, qoldanyluy arqyly ýnemi jetildirilip otyrady.

TUSAŞ bas diyrektory Temeli Kotiyl: «Jana kelisim bauyrlas Qazaqstanmen dostyq baylanystardy odan әri nyghaytugha yqpal etedi»,- dedi sheteldik seriktesining ANKA drondaryna degen qyzyghushylyghyn maqtan túta.

Qazaqstannyng qorghanys-ónerkәsip kesheni kәsiporyndary qauymdastyghynyng tóraghasy Aybek Barysov Týrkiya men Qazaqstannyng әskery saladaghy yntymaqtastyghyn nyghaytu kerektigin aitady.

Onyng aituynsha, býginde Qazaqstanda ASELSAN týrik kompaniyasy әskery elektronika qúraldaryn shygharatyn kәsiporynnyng júmys istep jatyr, sonymen qatar basqa da birqatar baghyttar boyynsha yntymaqtastyq jýzege asyrylyp jatyr.

Barysov Qazaqstannyng Týrkiyamen qorghanys salasynda birlikti kýsheytuding birneshe sebebin atady.

«Biz bauyrlas halyqtarmyz, bәrimiz týrki túqymymyz. Týrkiya óz ónimderine qúrmetpen qaraytyn el. Sondyqtan týrik eli osy jaghynan bizge ýlgi kórtese alady»,- dedi maman.

Ekinshi sebep: Týrkiya NATO qúramyndaghy әskery kýshi jaghynan ekinshi oryndy alady әri әskeriy-ónerkәsiptik óndiriste әldeqashan algha damyp ketken.

Bizding elimiz de qorghanys keshenining negizin qúraytyn kenestik kәsiporyndar men zamanauy zauyttardyng ónimin jәne jenil ónerkәsip ónimderi: әskery kiyim-keshek, jabdyqtar, azyq-týlik siyaqty birinshi qajettilikterdi shygharuda aldynghy qatarda. Búl týrik elimen ózara yntmaqtastyqty damytuda qajetti dýniye.

«Biz jauyngerlik mashinalardyng dóigelegin, órtti basqaru jýielerin, әskery kemelerdi, pulemet, zenbirekter shygharamyz. Iske qosylghanyna kóp uaqyt ótpegen, jana patron zauytymyz bar. Qazir 100 payyz júmysyn atqaryp túr»,-dep atap ótti maman.

Barysovtyng sózinshe, týrik eli әskery ónimning 85 payyzyn óz elinde óndiredi.

«Biz Týrkiyamen tyghyz qarym-qatynasty damytqymyz keledi, әsirese әskeriy-ónerkәsiptik keshen boyynsha Týrkiyamen birlesken tәjiriybemiz bar. Endi sol baghytty odan әri órkendete týssek deymiz. Mysaly, NATO standartyndaghy barlyq oq-dәrilerdi óndiru, әsirese gaubisalargha arnalghan 155 kalibrli snaryadtar óndirisi qyzyqtyrady»,-dedi ol.

Barysov NATO standarttaryna kóshu mәselesi ózekti bolyp túrghanyn jetkizdi.

«NATO standarttary óte zamanaui. Bizde Kazakhstan Paramount Engineering zauyttarynyng biri dóngelekti tehnika shygharady. Onyng 8h8 «Barys» mashinasy 10 kg trotil jarylys kýshine teng jarylysqa tótep bere alady. Búl tankke baqyttalghan minadan da kýshti. Eger biz BTR 82-ni alatyn bolsaq, ol mashina jarylysqa tótep bere almaydy, demek, ekipajdyng ólu qaupi joghary. Sondyqtan biz NATO standarttaryna kóshuimiz kerek», - dedi ol.

Barysov Qazaqstanda da drondardy jóndeu, tehnikalyq jabdyqtau kәsiporyndaryn qúrugha bolatynyn atap ótti.

«Artilleriya, snaryadtar, zymyrandar boyynsha biz yntymaqtastyqty bastasaq, sapaly júmysqa qol jetkize alamyz»,-deydi ol.

Abai.kz