2021 jyly nauryzdyng 18-de Resey preziydenti Vladimir Putin ózi bas bolyp, estrada júldyzdarynyng qatysuymen Qyrymnyng Reseyge qosylghandyghynyng 7 jyldyghyn dýrkiretip atap ótti. Onyng sony eki el qatynasynyng odan ary shiyelenisuine, soghys jaghdayyndaghy teketeriske әkelip soqty. Jaqynghy bir beyresmy onlayn saualnamagha jauap bergen Reseylikterining 81 payyzy Putinning qatang baghytyn qoldaytynyn bildirgen. Demek sayasat pen estrada serkeleri tize qosqan shou óz missiyasyn oryndady degen sóz.

Putin ghana kem boldy demesen, sol jyly 12 sәuirde ózimizding Bayqonyrda atalyp ótken «Kosmonavtika kýninin» 60 jyldyq mereytoyynyng aldynghy toydan aiyrmashylyghy shamaly boldy. «Úly Reseylik jerlerding Ukraina, Qazaqstan jәne tipti, Belarusi territoriyasynda qalay qalyp qoyghandyghy turaly oilanu qajet ekenin», - aitqan Resey preziydentining kómekshisi, eks-mәdeniyet ministri Vladimir Medinskiydi Bayqonyrda eks-ministr Asqar Maminning kýtip alghany belgili. Kenes tuy qayta jelbiredi, ssenariyi, baghyty, kózdegen maqsaty úqsas shyqty.

Is jýzinde Reseyding gharysh salasy qazir toy toylaytyn deygeyde emes ekeni júrtqa ayan. AQSh-pen iyq tenestiretin bayaghy quatynan aiyrylghan. Milliarder Ilon Masktyng qarqynyna da ilese almay keledi. Ony kezinde «Roskosmostyn» basshysy Dmitriy Rogozin da moyyndaghan keyip tanytqan edi. Qytaylyq әriptesteri aidy birlesip zertteuge shaqyryp, kónilin aulaghan bolyp jýr. Óz esebi ózinde, әriyne. Biraq, biz solay degenmen, Kenes odaghynyng eski júrtynday bolghan kosmonavtar qalasy (bizden jalgha alghan) orys biyligi ýshin әli de strategiyalyq manyzyn joghaltqan joq. Joq degende, jer apshysyn quyryp, aigha taban tiregen «derjava» kezin eske týsiruge, sayasy jarnamagha jarap-aq túr.

Jaulanghan territoriya men jalgha alghan territoriyadaghy toy – Putin biylinining ózining qatty kýshi (әskeri, sayasy yqpalyn) men júmsaq kýshin (muzyka, media) birdey iske qosyp, syrtqy jaularyna ses kórsetip, el ishinde bedel jinau әreketining óz irgesinen alqyp, Orta Aziyagha, bizge de jetkenin kórsetti.

Kýni keshe: «Qazaqstan ekinshi Ukraina bolady», - degen Konstantin Zatulinning Bayqonyrda jýrgeni jayly aqparattyng eldi shulatuy teginnen tegin emes.

Resey biyligining ýy ishinen ýy tigu әreketi «Jana Qazaqstanshyl» biylikti oilandyrghany anyq. Oghan preziydent Toqaevtyng Lugansk jәne Donesk separatisteri jariyalaghan «ergejeyli memleketterdi» moyyndamaytynyn Putinning kózinshe tike aitqany dәlel.

«Bayqonyrgha tennis turniyrin tamashalaugha keldim», - dep aqtalghan Resey MemDumasynyng deputaty Konstantin sol kezde: «Qazaqstanda Ukraina ssenariyi qaytalanuy mýmkin. Qazaqstannyng birqatar aimaghy tarihy túrghydan Reseyge tiyesili», - degen edi.

Ony shekarada az kem ayaldatqan bizding kedenshiler artynan Resey tarabynyng talabyna kelisip, elge ótkizip jiberipti. Ol Bayqonyrda is jýzinde deputat retinde jergilikti orys túrghyndarymen kezdespek eken. Onyng úrany ne ekeni aitpasa da týsinikti.

Biylik osy oqighadan sabaq alyp, Bayqonyrdy jalgha beruding ekonomikalyq tiyimdiligin, ekologiyalyq zardabyn, bir jaqty sheshimning әkeler saldaryn qaytadan tarazylaghany dúrys. Jerimizge kóz alartushy tanymal orys sayasatkerlerining Bayqonyrgha kelgishteui jaqsylyq emes. Tilden tartyp býkildey Reseyding mәdeny yqpalynda ekenimizdi eskersek aldaghy kýnderi ishimizden Reseyge óz erkimen qosylu jolyna aq sarbas ataytyndardyng da qarasy kóbeyui bek mýmkin.

Tariyhqa ýnilsek, Batys pen Ukraina tәjiriybesin zerdelesek, orys últshyldyghy alynbaytyn qamal emes. Bizde Reseydegi óz qandastarymyzben, týbi týrki aghayyndarymyzben, músylman bauyrlarymyzben baylanysty kýsheytip ishki, syrtqy tepe tendikti qatar saqtauymyz kerek.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz