2021 جىلى ناۋرىزدىڭ 18-دە رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين ءوزى باس بولىپ، ەسترادا جۇلدىزدارىنىڭ قاتىسۋىمەن قىرىمنىڭ رەسەيگە قوسىلعاندىعىنىڭ 7 جىلدىعىن دۇركىرەتىپ اتاپ ءوتتى. ونىڭ سوڭى ەكى ەل قاتىناسىنىڭ ودان ارى شيەلەنىسۋىنە، سوعىس جاعدايىنداعى تەكەتەرىسكە اكەلىپ سوقتى. جاقىنعى ءبىر بەيرەسمي ونلاين ساۋالناماعا جاۋاپ بەرگەن رەسەيلىكتەرىنىڭ 81 پايىزى پۋتيننءىڭ قاتاڭ باعىتىن قولدايتىنىن بىلدىرگەن. دەمەك ساياسات پەن ەسترادا سەركەلەرى تىزە قوسقان شوۋ ءوز ميسسياسىن ورىندادى دەگەن ءسوز.

پۋتين عانا كەم بولدى دەمەسەڭ، سول جىلى 12 ساۋىردە ءوزىمىزدىڭ بايقوڭىردا اتالىپ وتكەن «كوسموناۆتيكا كۇنىنىڭ» 60 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ الدىڭعى تويدان ايىرماشىلىعى شامالى بولدى. «ۇلى رەسەيلىك جەرلەردىڭ ۋكراينا، قازاقستان جانە ءتىپتى، بەلارۋس تەرريتورياسىندا قالاي قالىپ قويعاندىعى تۋرالى ويلانۋ قاجەت ەكەنىن»، - ايتقان رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى، ەكس-مادەنيەت ءمينيسترى ۆلاديمير مەدينسكيدى بايقوڭىردا ەكس-مينيستر اسقار ءماميننىڭ كۇتىپ العانى بەلگىلى. كەڭەس تۋى قايتا جەلبىرەدى، ستسەناريى، باعىتى، كوزدەگەن ماقساتى ۇقساس شىقتى.

ءىس جۇزىندە رەسەيدىڭ عارىش سالاسى قازىر توي تويلايتىن دەيگەيدە ەمەس ەكەنى جۇرتقا ايان. اقش-پەن يىق تەڭەستىرەتىن باياعى قۋاتىنان ايىرىلعان. ميللياردەر يلون ماسكتىڭ قارقىنىنا دا ىلەسە الماي كەلەدى. ونى كەزىندە «روسكوسموستىڭ» باسشىسى دميتري روگوزين دا مويىنداعان كەيىپ تانىتقان ەدى. قىتايلىق ارىپتەستەرى ايدى بىرلەسىپ زەرتتەۋگە شاقىرىپ، كوڭىلىن اۋلاعان بولىپ ءجۇر. ءوز ەسەبى وزىندە، ارينە. بىراق، ءبىز سولاي دەگەنمەن، كەڭەس وداعىنىڭ ەسكى جۇرتىنداي بولعان كوسموناۆتار قالاسى (بىزدەن جالعا العان) ورىس بيلىگى ءۇشىن ءالى دە ستراتەگيالىق ماڭىزىن جوعالتقان جوق. جوق دەگەندە، جەر اپشىسىن قۋىرىپ، ايعا تابان تىرەگەن «دەرجاۆا» كەزىن ەسكە تۇسىرۋگە، ساياسي جارناماعا جاراپ-اق تۇر.

جاۋلانعان تەرريتوريا مەن جالعا العان تەرريتورياداعى توي – پۋتين ءبيلىنىنىڭ ءوزىنىڭ قاتتى كۇشى (اسكەري، ساياسي ىقپالىن) مەن جۇمساق كۇشىن (مۋزىكا، مەديا) بىردەي ىسكە قوسىپ، سىرتقى جاۋلارىنا سەس كورسەتىپ، ەل ىشىندە بەدەل جيناۋ ارەكەتىنىڭ ءوز ىرگەسىنەن القىپ، ورتا ازياعا، بىزگە دە جەتكەنىن كورسەتتى.

كۇنى كەشە: «قازاقستان ەكىنشى ۋكراينا بولادى»، - دەگەن كونستانتين ءزاتۋليننىڭ بايقوڭىردا جۇرگەنى جايلى اقپاراتتىڭ ەلدى شۋلاتۋى تەگىننەن تەگىن ەمەس.

رەسەي بيلىگىنىڭ ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگۋ ارەكەتى «جاڭا قازاقستانشىل» بيلىكتى ويلاندىرعانى انىق. وعان پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ لۋگانسك جانە دونەتسك سەپاراتيستەرى جاريالاعان «ەرگەجەيلى مەملەكەتتەردى» مويىندامايتىنىن ءپۋتيننىڭ كوزىنشە تىكە ايتقانى دالەل.

«بايقوڭىرعا تەننيس ءتۋرنيرىن تاماشالاۋعا كەلدىم»، - دەپ اقتالعان رەسەي مەمدۋماسىنىڭ دەپۋتاتى كونستانتين سول كەزدە: «قازاقستاندا ۋكراينا ستسەناريى قايتالانۋى مۇمكىن. قازاقستاننىڭ بىرقاتار ايماعى تاريحي تۇرعىدان رەسەيگە تيەسىلى»، - دەگەن ەدى.

ونى شەكارادا از كەم ايالداتقان ءبىزدىڭ كەدەنشىلەر ارتىنان رەسەي تارابىنىڭ تالابىنا كەلىسىپ، ەلگە وتكىزىپ جىبەرىپتى. ول بايقوڭىردا ءىس جۇزىندە دەپۋتات رەتىندە جەرگىلىكتى ورىس تۇرعىندارىمەن كەزدەسپەك ەكەن. ونىڭ ۇرانى نە ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

بيلىك وسى وقيعادان ساباق الىپ، بايقوڭىردى جالعا بەرۋدىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىگىن، ەكولوگيالىق زاردابىن، ءبىر جاقتى شەشىمنىڭ اكەلەر سالدارىن قايتادان تارازىلاعانى دۇرىس. جەرىمىزگە كوز الارتۋشى تانىمال ورىس ساياساتكەرلەرىنىڭ بايقوڭىرعا كەلگىشتەۋى جاقسىلىق ەمەس. تىلدەن تارتىپ بۇكىلدەي رەسەيدىڭ مادەني ىقپالىندا ەكەنىمىزدى ەسكەرسەك الداعى كۇندەرى ىشىمىزدەن رەسەيگە ءوز ەركىمەن قوسىلۋ جولىنا اق سارباس اتايتىنداردىڭ دا قاراسى كوبەيۋى بەك مۇمكىن.

تاريحقا ۇڭىلسەك، باتىس پەن ۋكراينا تاجيريبەسىن زەردەلەسەك، ورىس ۇلتشىلدىعى الىنبايتىن قامال ەمەس. بىزدە رەسەيدەگى ءوز قانداستارىمىزبەن، ءتۇبى تۇركى اعايىندارىمىزبەن، مۇسىلمان باۋىرلارىمىزبەن بايلانىستى كۇشەيتىپ ىشكى، سىرتقى تەپە تەڭدىكتى قاتار ساقتاۋىمىز كەرەك.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz