Ekibastúz qalasynda ortalyq atqarushy organdar, әkimdikter men energetika salasyndaghy kompaniya basshylarynyng qatysuymen jylu energetikasy mәselelerine arnalghan kóshpeli otyrys ótti. Jiyndy Mәjilisting Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti úiymdastyrdy. Deputattar jylu elektr ortalyghyndaghy jóndeu júmystarymen jәne qalanyng jylu magistralidaryn qayta janartu júmystarymen tanysty.

Komiytet tóraghasy Edil Janbyrshinning basshylyghymen ótken kóshpeli otyrys «Ekibastúzteploenergo» JShS jylu-energetikalyq ortalyghyn aralaudan bastaldy. Býginde múnda bir mezgilde bes qazandyq agregatyna kýrdeli jóndeu jýrgizilude. Jylytu mausymy bastalghangha deyin bager sorghylaryna, qúbyrlargha jәne basqa da jabdyqtargha kýrdeli jóndeu jýrgizu qajet. Deputattar men qogham belsendileri kemshilikterge toqtalyp, JEO basshylyghyna saualdar qoydy.

Deputattar Mәshhýr Jýsip jәne Abay kóshelerindegi Ekibastúz jylu magistralidaryndaghy jóndeu júmystarynyng barysyn da tekserdi. Resmy mәlimet boyynsha, múnda anyqtalghan 260 kemshilikting 178-i joyyldy. Jazdyng ortasyna qaray qalany ystyq sumen jabdyqtaudy qalpyna keltiru kózdelip otyr.

Talqylau odan әri «Jylu energetikasynyng ózekti mәseleleri» taqyrybynda ótken dóngelek ýstel ayasynda jalghasty. Kýn tәrtibindegi mәsele – Ridder, Ekibastúz, Temirtau, Jezqazghan, Aqtau jәne Kentau qalalaryndaghy aldaghy jylytu mausymyna dayyndyq. Dәl osy aimaqtarda jylu elektr ortalyqtarynda apat qaupi bar. Jylytu mausymy bastalghannan beri Qazaqstan boyynsha jylu jelilerining temperaturalyq kestelerin saqtamaudyng 403 jaghdayy tirkelgen.

Otyrysqa mәslihat deputattary, Energetika, Industriya jәne infraqúrylymdyq damu ministrlikterinin, oblystyq әkimdikterdin, energetikalyq kәsiporyndardyng basshylary qatysty.

Jiyndy ashqan deputat Edil Janbyrshin Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevtyng VIII saylanghan Parlamentting birinshi sessiyasynyng ashyluynda infraqúrylymdy damytugha qatysty ústanymdardy qayta qarastyru qajettigi turaly aitqanyn atap ótti.

Senimdi әri ýzdiksiz jylumen qamtamasyz etu azamattarymyzdyng әl-auqatynyng negizgi kórsetkishi jәne halyqtyng órkeniyetti ómir sýrui ýshin manyzdy. Osy túrghydan alghanda, Petropavl, Temirtau, Stepnogorsk, Ridder qalalary túrghyndarynyng birneshe kýn boyy jylusyz jәne ystyq susyz qaluyna әkep soqqan apatty jaghdaylar jýieli problemagha ainaluy mýmkin ekenin kórsetip otyr. Sol sebepti, ýzdiksiz jylumen qamtamasyz etu sharalaryn dereu qabyldau qajet ekeni sózsiz. Qazaqstandaghy kóptegen jylu energiyasy ortalyqtary elu jyldan astam uaqyt búryn paydalanugha berilgen. Jylu energiyasy ortalyqtarynyng negizgi jәne qosalqy jabdyqtarynyn, qazandyqtardyng tozyghy jetken, jylu jelilerindegi jәne jyludy tútynu jýielerining eskirui 70%-dan asqan. Búl qaterli dengey bolyp esepteledi jәne olar kez kelgen sәtte isten shyghuy mýmkin, – dedi komiytet tóraghasy.

Deputattardyng pikirinshe, múnday jaghdaydyng sebebi jylu energetikasy salasynda birynghay sayasattyng bolmauynda.

Óz kezeginde, Energetika viyse-ministri Jandos Núrmaghanbetov syny eskertulermen kelisti. Ol Energetika ministrligi aimaqtardaghy júmystyng merziminde oryndalmauy men dayyndyghyna jauapty ekenin aitty.

– Ministrlik elektr stansiyalarynyng tehnikalyq audiytin ayaqtady. Reyting kelesi negizgi kórsetkishter boyynsha qalyptastyryldy: amortizasiya, negizgi jabdyqtyng júmys uaqyty, otyn shyghynynyng naqty kórsetkishteri, shtattyq keste, tiyimdilik, tehnologiyalyq búzushylyqtar jәne jóndeu baghdarlamalarynyng oryndaluy. Kórsetilgen kriyteriyler boyynsha elektr stansiyalary reyting boyynsha bólinedi. Barlyq 37 JEO boyynsha әkimdiktermen birlesip, aldaghy jylu mausymyna dayyndyq boyynsha Jol kartalary qalyptastyrylady. Olar ministrlikting baqylauynda bolady, – dep bayandady vedomstvo basshysynyng orynbasary.

Sonday-aq, mәjilismenderdi energetika kәsiporyndarynyng jylu energiyasyn jetkizushiler aldyndaghy qaryzyn joi, sala qyzmetkerlerine enbekaqy tóleu barysy alandatty. Deputat Sergey Ponomarev JEO-gha barghan song Ekibastúzdaghy jylu elektr stansiyalarynyng júmys isteu jaghdayyn ekstremaldyq dep atap ótti. Al mәjilismen Ayan Zeynullin apattardy tekseruding qorytyndysy men jylu jelilerin kommunaldyq menshikke beru barysy turaly saual qoydy.

– Búl Memleket basshysynyng tapsyrmasy bolatyn. «Ekibastúzteploenergo» kompaniyasynyng býginde óte ýlken qaryzy bar. Sondyqtan jóndeu nauqanyn jýrgizu ýshin ystyq su qazandyqtaryn Ekibastúz qalasynyng kommunaldyq menshigine tegin qabyldadyq. «Ortalyq Aziya elektroenergetikalyq korporasiyasy» aksioner retinde JEO jóndeu nauqanyna tikeley investisiya salady. Bizding ortaq mindetimiz – 1 qazanda halyqty jyly taratu, – dedi  Pavlodar oblysynyng әkimi Asayn Bayhanov.

«Qazaqstan elektrenergetika qauymdastyghy» tóraghasy Talghat Temirhanov saladaghy jalaqynyng әdilettiligi mәselesin kóterdi. Onyng pikirinshe, elimizdegi kóptegen JEO-da jylu energiyasyna bekitilgen tarifter jylu energiyasyn óndiru men tasymaldaugha baylanysty shyghyndardy ótey almaydy. Bekitilgen tarifter men naqty óndiris shyghyndary arasyndaghy alshaqtyq keybir jaghdaylarda 40%-gha jetedi.

Osy jәne ózge de mәseleler qazir Mәjilisting qarauynda jatqan «Jylu energetikasy turaly» jana salalyq zang jobasynda kórsetilgen.

Býginde Aqtaudaghy MAEK JEO-da, Qaraghandy oblysyndaghy JEO-da qazandyqtardy jóndeu әli bastalghan joq. Ekibastúz JEO boyynsha biz búl mәseleni qysta kóterdik, men qalanyng jylu jelilerin retteu qyzmetin qúru kerektigin aittym. Ekinshiden, tekseru jәne baqylau organdaryna jóndeu júmystaryn jýrgizu kezeninde energetikalyq obektilerge barugha mýmkindik beru. Ýshinshiden, ashyq tenderlik rәsimderdi ótkizu ýshin talap engizilsin, – dep deputat Dýisenbay Túrghanov óz úsynysyn jetkizdi.

Otyrysty qorytyndylaghan Edil Janbyrshin memlekettik organdargha, әkimdikterge jәne kompaniyalardyng aksionerlerine birlesip, ýilesimdi jәne jedel әreket etudi úsyndy. Komiytet deputattary kelip týsken barlyq úsynysty eskere otyryp, osy salanyng tolyqqandy júmys isteui ýshin zannamalyq bazany jetildiru boyynsha júmys jýrgizip jatqanyna toqtaldy.

Ótken qysta oryn alghan apatty jaghdaylar qaytalanbauy kerek. Jaz uaqyty jyldam óte shyghyp, jana jylytu mausymy da kelip qalady. Sondyqtan memlekettik jәne jergilikti atqarushy organdar, jylu energetikasy salasynyng subektileri jylu energetikasy obektilerin janghyrtu men jóndeu júmystaryn uaqtyly әri sapaly jýrgizu jónindegi barlyq mindettemelerin oryndap ýlgeruge tiyis. Qazir estip otyrghanymyzday, búl júmystar bastalghanymen, kesteden keshigu oryn aluda, key jerlerde qarjylandyru әli bastalmaghan, – dedi komiytet basshysy.

Mәjilisting Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti jylumen qamtu mәseleleri boyynsha kóshpeli otyrystar ótkizu tәjiriybesin ózge ónirlerde de jalghasady.

Abai.kz