ەكىباستۇز قالاسىندا ورتالىق اتقارۋشى ورگاندار، اكىمدىكتەر مەن ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى كومپانيا باسشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن جىلۋ ەنەرگەتيكاسى ماسەلەلەرىنە ارنالعان كوشپەلى وتىرىس ءوتتى. جيىندى ءماجىلىستىڭ ەكولوگيا ماسەلەلەرى جانە تابيعات پايدالانۋ كوميتەتى ۇيىمداستىردى. دەپۋتاتتار جىلۋ ەلەكتر ورتالىعىنداعى جوندەۋ جۇمىستارىمەن جانە قالانىڭ جىلۋ ماگيسترالدارىن قايتا جاڭارتۋ جۇمىستارىمەن تانىستى.

كوميتەت توراعاسى ەدىل ءجاڭبىرشيننىڭ باسشىلىعىمەن وتكەن كوشپەلى وتىرىس «ەكىباستۇزتەپلوەنەرگو» جشس جىلۋ-ەنەرگەتيكالىق ورتالىعىن ارالاۋدان باستالدى. بۇگىندە مۇندا ءبىر مەزگىلدە بەس قازاندىق اگرەگاتىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزىلۋدە. جىلىتۋ ماۋسىمى باستالعانعا دەيىن باگەر سورعىلارىنا، قۇبىرلارعا جانە باسقا دا جابدىقتارعا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋ قاجەت. دەپۋتاتتار مەن قوعام بەلسەندىلەرى كەمشىلىكتەرگە توقتالىپ، جەو باسشىلىعىنا ساۋالدار قويدى.

دەپۋتاتتار ءماشھۇر ءجۇسىپ جانە اباي كوشەلەرىندەگى ەكىباستۇز جىلۋ ماگيسترالدارىنداعى جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ بارىسىن دا تەكسەردى. رەسمي مالىمەت بويىنشا، مۇندا انىقتالعان 260 كەمشىلىكتىڭ 178-ءى جويىلدى. جازدىڭ ورتاسىنا قاراي قالانى ىستىق سۋمەن جابدىقتاۋدى قالپىنا كەلتىرۋ كوزدەلىپ وتىر.

تالقىلاۋ ودان ءارى «جىلۋ ەنەرگەتيكاسىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى» تاقىرىبىندا وتكەن دوڭگەلەك ۇستەل اياسىندا جالعاستى. كۇن تارتىبىندەگى ماسەلە – ريددەر، ەكىباستۇز، تەمىرتاۋ، جەزقازعان، اقتاۋ جانە كەنتاۋ قالالارىنداعى الداعى جىلىتۋ ماۋسىمىنا دايىندىق. ءدال وسى ايماقتاردا جىلۋ ەلەكتر ورتالىقتارىندا اپات قاۋپى بار. جىلىتۋ ماۋسىمى باستالعاننان بەرى قازاقستان بويىنشا جىلۋ جەلىلەرىنىڭ تەمپەراتۋرالىق كەستەلەرىن ساقتاماۋدىڭ 403 جاعدايى تىركەلگەن.

وتىرىسقا ءماسليحات دەپۋتاتتارى، ەنەرگەتيكا، يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىكتەرىنىڭ، وبلىستىق اكىمدىكتەردىڭ، ەنەرگەتيكالىق كاسىپورىنداردىڭ باسشىلارى قاتىستى.

جيىندى اشقان دەپۋتات ەدىل جاڭبىرشين مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆتىڭ VIII سايلانعان پارلامەنتتىڭ ءبىرىنشى سەسسياسىنىڭ اشىلۋىندا ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا قاتىستى ۇستانىمداردى قايتا قاراستىرۋ قاجەتتىگى تۋرالى ايتقانىن اتاپ ءوتتى.

سەنىمدى ءارى ۇزدىكسىز جىلۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ازاماتتارىمىزدىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى جانە حالىقتىڭ وركەنيەتتى ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن ماڭىزدى. وسى تۇرعىدان العاندا، پەتروپاۆل، تەمىرتاۋ، ستەپنوگورسك، ريددەر قالالارى تۇرعىندارىنىڭ بىرنەشە كۇن بويى جىلۋسىز جانە ىستىق سۋسىز قالۋىنا اكەپ سوققان اپاتتى جاعدايلار جۇيەلى پروبلەماعا اينالۋى مۇمكىن ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. سول سەبەپتى، ۇزدىكسىز جىلۋمەن قامتاماسىز ەتۋ شارالارىن دەرەۋ قابىلداۋ قاجەت ەكەنى ءسوزسىز. قازاقستانداعى كوپتەگەن جىلۋ ەنەرگياسى ورتالىقتارى ەلۋ جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن پايدالانۋعا بەرىلگەن. جىلۋ ەنەرگياسى ورتالىقتارىنىڭ نەگىزگى جانە قوسالقى جابدىقتارىنىڭ، قازاندىقتاردىڭ توزىعى جەتكەن، جىلۋ جەلىلەرىندەگى جانە جىلۋدى تۇتىنۋ جۇيەلەرىنىڭ ەسكىرۋى 70%-دان اسقان. بۇل قاتەرلى دەڭگەي بولىپ ەسەپتەلەدى جانە ولار كەز كەلگەن ساتتە ىستەن شىعۋى مۇمكىن، – دەدى كوميتەت توراعاسى.

دەپۋتاتتاردىڭ پىكىرىنشە، مۇنداي جاعدايدىڭ سەبەبى جىلۋ ەنەرگەتيكاسى سالاسىندا بىرىڭعاي ساياساتتىڭ بولماۋىندا.

ءوز كەزەگىندە، ەنەرگەتيكا ۆيتسە-ءمينيسترى جاندوس نۇرماعانبەتوۆ سىني ەسكەرتۋلەرمەن كەلىستى. ول ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى ايماقتارداعى جۇمىستىڭ مەرزىمىندە ورىندالماۋى مەن دايىندىعىنا جاۋاپتى ەكەنىن ايتتى.

– مينيسترلىك ەلەكتر ستانتسيالارىنىڭ تەحنيكالىق ءاۋديتىن اياقتادى. رەيتينگ كەلەسى نەگىزگى كورسەتكىشتەر بويىنشا قالىپتاستىرىلدى: امورتيزاتسيا، نەگىزگى جابدىقتىڭ جۇمىس ۋاقىتى، وتىن شىعىنىنىڭ ناقتى كورسەتكىشتەرى، شتاتتىق كەستە، تيىمدىلىك، تەحنولوگيالىق بۇزۋشىلىقتار جانە جوندەۋ باعدارلامالارىنىڭ ورىندالۋى. كورسەتىلگەن كريتەريلەر بويىنشا ەلەكتر ستانتسيالارى رەيتينگ بويىنشا بولىنەدى. بارلىق 37 جەو بويىنشا اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، الداعى جىلۋ ماۋسىمىنا دايىندىق بويىنشا جول كارتالارى قالىپتاستىرىلادى. ولار مينيسترلىكتىڭ باقىلاۋىندا بولادى، – دەپ باياندادى ۆەدومستۆو باسشىسىنىڭ ورىنباسارى.

سونداي-اق، ماجىلىسمەندەردى ەنەرگەتيكا كاسىپورىندارىنىڭ جىلۋ ەنەرگياسىن جەتكىزۋشىلەر الدىنداعى قارىزىن جويۋ، سالا قىزمەتكەرلەرىنە ەڭبەكاقى تولەۋ بارىسى الاڭداتتى. دەپۋتات سەرگەي پونومارەۆ جەو-عا بارعان سوڭ ەكىباستۇزداعى جىلۋ ەلەكتر ستانتسيالارىنىڭ جۇمىس ىستەۋ جاعدايىن ەكسترەمالدىق دەپ اتاپ ءوتتى. ال ماجىلىسمەن ايان زەينۋللين اپاتتاردى تەكسەرۋدىڭ قورىتىندىسى مەن جىلۋ جەلىلەرىن كوممۋنالدىق مەنشىككە بەرۋ بارىسى تۋرالى ساۋال قويدى.

– بۇل مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بولاتىن. «ەكىباستۇزتەپلوەنەرگو» كومپانياسىنىڭ بۇگىندە وتە ۇلكەن قارىزى بار. سوندىقتان جوندەۋ ناۋقانىن جۇرگىزۋ ءۇشىن ىستىق سۋ قازاندىقتارىن ەكىباستۇز قالاسىنىڭ كوممۋنالدىق مەنشىگىنە تەگىن قابىلدادىق. «ورتالىق ازيا ەلەكتروەنەرگەتيكالىق كورپوراتسياسى» اكتسيونەر رەتىندە جەو جوندەۋ ناۋقانىنا تىكەلەي ينۆەستيتسيا سالادى. ءبىزدىڭ ورتاق مىندەتىمىز – 1 قازاندا حالىقتى جىلى تاراتۋ، – دەدى  پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى اساين بايحانوۆ.

«قازاقستان ەلەكترەنەرگەتيكا قاۋىمداستىعى» توراعاسى تالعات تەمىرحانوۆ سالاداعى جالاقىنىڭ ادىلەتتىلىگى ماسەلەسىن كوتەردى. ونىڭ پىكىرىنشە، ەلىمىزدەگى كوپتەگەن جەو-دا جىلۋ ەنەرگياسىنا بەكىتىلگەن تاريفتەر جىلۋ ەنەرگياسىن ءوندىرۋ مەن تاسىمالداۋعا بايلانىستى شىعىنداردى وتەي المايدى. بەكىتىلگەن تاريفتەر مەن ناقتى ءوندىرىس شىعىندارى اراسىنداعى الشاقتىق كەيبىر جاعدايلاردا 40%-عا جەتەدى.

وسى جانە وزگە دە ماسەلەلەر قازىر ءماجىلىستىڭ قاراۋىندا جاتقان «جىلۋ ەنەرگەتيكاسى تۋرالى» جاڭا سالالىق زاڭ جوباسىندا كورسەتىلگەن.

بۇگىندە اقتاۋداعى ماەك جەو-دا، قاراعاندى وبلىسىنداعى جەو-دا قازاندىقتاردى جوندەۋ ءالى باستالعان جوق. ەكىباستۇز جەو بويىنشا ءبىز بۇل ماسەلەنى قىستا كوتەردىك، مەن قالانىڭ جىلۋ جەلىلەرىن رەتتەۋ قىزمەتىن قۇرۋ كەرەكتىگىن ايتتىم. ەكىنشىدەن، تەكسەرۋ جانە باقىلاۋ ورگاندارىنا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كەزەڭىندە ەنەرگەتيكالىق وبەكتىلەرگە بارۋعا مۇمكىندىك بەرۋ. ۇشىنشىدەن، اشىق تەندەرلىك راسىمدەردى وتكىزۋ ءۇشىن تالاپ ەنگىزىلسىن، – دەپ دەپۋتات دۇيسەنباي تۇرعانوۆ ءوز ۇسىنىسىن جەتكىزدى.

وتىرىستى قورىتىندىلاعان ەدىل جاڭبىرشين مەملەكەتتىك ورگاندارعا، اكىمدىكتەرگە جانە كومپانيالاردىڭ اكتسيونەرلەرىنە بىرلەسىپ، ۇيلەسىمدى جانە جەدەل ارەكەت ەتۋدى ۇسىندى. كوميتەت دەپۋتاتتارى كەلىپ تۇسكەن بارلىق ۇسىنىستى ەسكەرە وتىرىپ، وسى سالانىڭ تولىققاندى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن زاڭنامالىق بازانى جەتىلدىرۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتقانىنا توقتالدى.

وتكەن قىستا ورىن العان اپاتتى جاعدايلار قايتالانباۋى كەرەك. جاز ۋاقىتى جىلدام وتە شىعىپ، جاڭا جىلىتۋ ماۋسىمى دا كەلىپ قالادى. سوندىقتان مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار، جىلۋ ەنەرگەتيكاسى سالاسىنىڭ سۋبەكتىلەرى جىلۋ ەنەرگەتيكاسى وبەكتىلەرىن جاڭعىرتۋ مەن جوندەۋ جۇمىستارىن ۋاقتىلى ءارى ساپالى جۇرگىزۋ جونىندەگى بارلىق مىندەتتەمەلەرىن ورىنداپ ۇلگەرۋگە ءتيىس. قازىر ەستىپ وتىرعانىمىزداي، بۇل جۇمىستار باستالعانىمەن، كەستەدەن كەشىگۋ ورىن الۋدا، كەي جەرلەردە قارجىلاندىرۋ ءالى باستالماعان، – دەدى كوميتەت باسشىسى.

ءماجىلىستىڭ ەكولوگيا ماسەلەلەرى جانە تابيعات پايدالانۋ كوميتەتى جىلۋمەن قامتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا كوشپەلى وتىرىستار وتكىزۋ تاجىريبەسىن وزگە وڭىرلەردە دە جالعاسادى.

Abai.kz