Senbi, 23 Qarasha 2024
Taldau 1428 2 pikir 8 Mausym, 2023 saghat 12:31

Intervaldy ashyghu. Dollar diyetasy bizdi qayda aparady?

Mamyr aiynyng statistikasy әli shyqqan joq. Biraq trend jalghassa, biz ishki dedollarizasiyanyng jana rekordyn janartatyn bolamyz. Qazir qoldaghy sәuir aiynyng rekordy - 29,3%. Yaghni, Qazaqstanda bankterdegi barlyq salymdardyng (jeke adamdar, firmalar, kompaniyalar) 29,3 payyzy ghana dollar, evro, basqa da valutalarda jatyr. Qalghany tengede.

1 mamyrda bankterde 31 trillion tenge salym jatty. Onyng 17,3 trillion tengesi halyqtiki, 13,8 trillion tengeni zandy túlghalar ústap otyrdy.

Halyqtyng biznesten kóp depozit ústauy artyp barady. 2021 jylgha deyin zandy túlghalardyng depozitteri ylghy halyqtikinen basym týsip jatatyn. Qazir bankterdi ótimdilikpen negizinen halyq salymdary qamtamasyz etetinin kórip otyrmyz. Halyq zandy túlghalardan 3,5 trillion tengege ozyp ketti jәne osy alshaqtyq jyl ayaghyna deyin keminde 4,6 trilliongha deyin jetetin siyaqty.

Halyq salymdarynyng ósip, firmalar depoziytining kerisinshe qysqaruy 2022 jyldyng qarasha aiynan bastaldy. Onyng basty sebebi kiristilik bolsa kerek. Sebebi bankter jeke túlghalargha depozit boyynsha keminde 14-17,5% stavka úsynsa, zandy túlghalargha bankter beretin kiristilik koridory tómendeu. Sol sebepti kompaniyalar mýmkindiginshe depozitke balama investqúraldargha, birjadaghy qúndy qaghazdargha ketude.

Ishki dedollarizasiyany 20% dengeyine týsirsek, yaghny salym massasynda tengening ýlesi 80 payyzgha jetse, ishki qarjylyq túraqtylyq nyghayady jәne tengege kursyna jasalatyn qysymnyng bir faktoryn alyp tastaymyz. Onda aqsha-nesie sayasatynyng ekonomikadaghy yqpaly kýsheyedi. Sebebi, eldegi ishki naryqta dollar kóp jyldary (ýi, kólikti dollarmen satyp alatyn jyldar), ishki naryqty Últtyq Bank emes, AQSh-tyng Federaldy rezerv jýiesi biylep kelgen edi. Ishki naryqtyng dedollarizasiyasy memleket ýshin jaqsy qúbylys.

Ayaghyna deyin obektivti boluymyz kerek - 2015 jyly ekonomikany dedollarlandyru iydeyasyn kótergen jәne qúzyrly mekemelerge tapsyrma bergen eks-preziydent Nazarbaev bolatyn. Aragha 8 salyp, Nazarbaevtyng osy tapsyrmasy oryndalyp bitti deuge bolady.

Syrttaghy dedollarizasiya she?

EAES kenistigindegi dedollarizasiya - Putin men Lukashenkonyng armany. Biraq, Qazaqstangha ol mýlde qajet emes. Últtyq valutalardaghy esep aiyrysugha tolyq kóshu bizding ekonomikamyzdy Resey rubline baylap tastaydy. Jәne ol jaghdayda, rubli erkin konvertasiyalanatyn valuta statusynda bolmaghandyqtan, bizdegi qordalanghan rubli massasyna Reseyden birdene satyp alyp qútylmasaq, basqa amaly qalmaydy jәne ol tauar ainalymyndaghy balansty búzady.

Bir sózben aitqanda, ishki dollarsyzdanu jaqsy, syrtqy dollarsyzdanu jaman.

 

Aybar Oljaev 

Abai.kz

2 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1465
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3236
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5371