Júma, 20 Qyrkýiek 2024
Áne, kórding be? 1985 0 pikir 15 Tamyz, 2023 saghat 13:16

«Ózenning basyndaghylar su, ayaghyndaghylar u ishedi»

Ortalyq Aziyadaghy bes memleket su tapshylyghyna úshyrap otyr. Kezinde KSRO osy tapshylyqtan shygharu ýshin Sibir ózenderin OA-gha búru turaly sóz qozghaghan bolatyn.

Qazaqtyng «ózenning basyndaghylar su, ayaghyndaghylar u ishedi» degen maqaly qazaq pen týrkimenge qaratyla aitylghanday. Eki el tap qazir su jetispeushiligen zardab shegip keledi. Qazaqtargha sudyng egistikke molynan jetu-jetpeui qyrghyz ben qytaydyng qabaghyna jәne Syrdyng suyn peyli týsse berip, peyili týspese jerip qalatyn Ózaghandardyng kónil hoshyna baylauly otyr.

Kezinde alyp imperiya KSRO sheshe almaghan problema dәl qazir, әsirese, qazaq pen týrkimenning naghyz bas auruyna ainaldy. Búl turaly «Foreign Policy»: «Týrkimenstanda su ýidegi krandardan tamshylap aghyp, ýzilispen berilip, týrkimen dihandary egistiginde shegirtke oiran saluda» dese, Aqtau jaqtaghylar Atyrau tenizining suynyng dengeyi týsip ketkenin tótenshe jaghday dep jariyalady degen mәlimetterdi әlem júrtshylyghy nazaryna úsyndy.

Qos kórshisi – aughan men tәjikting qabaghyna qaraghan Ózbekstanda da jaghday onyp túrghan joq. Halqynyng sany artqanymen, paydalanatyn suynyng azangy ózbekter ýshinde ekonomikasyn, onyng ishinde auylsharuashylyghyn túralatyn soqqy boldy. Araldy saqtap qalugha baghyttalghan barsha qadamdary esh bereke bermey, ekologiyalyq apat aldyndaghy Qaraqalpaqstan jaghdayy kónilindi qúlazytady. Ózbek maqtasynyng әlemdik súranysqa iyeligi su problemasy búl ónirde tipten kýrdelendirip jiberdi.

Ózbektin, qazaqtyng jәne týrkimenning búl problemalaryna sugha iyelik etushi qyrghyz, qytay jәne aughan jaghy bastaryn esh auyrtyp otyrghan joq. Kerek deseniz osy mәseleni kótergen әlemdik iri zertteu ortalyqtarynyng dabyly atalghan elderdi tym tolghandyrmauda.

Qazaqtar bolsa, su ýshin tórt jaqty qyspaqqa qaluda. Ámuding suynan bólek Edil men Jayyqtyng jәne Atyrau tenizining Reseyding kesirinen suynyng tayazdanuy, QHR sudy basynan bógep aluy nәtiyjesinde Ertistin, Balqashtyng jәne Ilening su dengeylerining tómendeui, Qyrghyztannyng kórshiles Jambyl oblysyn jylda sudan qaghuy ózekti problemagha tәuelsizdik alghan 30 jyldan beri ainalyp, óz sheshimin mýldem tappay keledi.

Jaqynda sugha zәru Jambyldyq diqandar «Aqjol» deputattaryna mún-múqtajdaryn aitqan bolatyn. Jambyl oblysyndaghy «Aq jol» dempartiyasy filialynyng tóraghasy, oblystyq mәslihat deputaty Múhanbetaly Shalqarbekov, mәslihat deputattary Dәuren Ahmetjaev, Bauyrjan Nayzaqúlov, oblmәslihattyng VII shaqyrylym deputattary Asan Qoshmambetov, Shynghys Ábdirahmanov, Berik Tlebaevtarmen birge jylghagha ainalghan Talas ózenining arnasyn kórip, Bayzaq audany Myrzatay auyldyq okrugining quanshylyqtan zardap shekken sharualarymen kezdesip qaytty. Ánuar Serikbaev, Asylbek Sýleymenov, Dosym Jiyenbaev, Ábilseyit Monbaev jәne ózge de sharualar basqa týsken synaq turaly narazylyqtaryn «Aqjolgha» jetkizdi. Osy toptaghylar negizgi mәsele - merdiger 21,8 shaqyrymdyq arnanyng bas jaghyndaghy 800 metrin ghana betondaghan 4 myng ga jerdi suarugha jeter «Senkibay» kanaly qúrylysynyng ayaqtalmauynyng sebebine qanyqty. Su jetispeushiligi nәtiyjesinde biyl auyl túrghyndary kirissiz jәne kýnkóriske qajetti qarjysyz qalmaqshy.

Búl ózbek, týrkimen jәne qazaq dihandarynyng jyldaghy bastaryna týsken teperishi.

Ámu men Syrdyng suy óz bastauyn Tiybetting tau etegindegi Gindukushten alady. Búl aimaqta OA-nyng bes elin qospaghanda 2 millardtay halyq túrady. Tәlipter biylikke kelgen bette OA-nyng tórt elimen shektesetin Ámudariyanyng suyn búryp әketetin kanaldyng qúrylysyn bastap ketti. Osyghan baylanysty Iran men Aughan arasynda qaruly qaqtyghys oryn aldy. Álemdik sarapshylar búl OA әiteuir bir tóbe kórsetuge tiyis «su ýshin soghystyn» alghashqy belgisi dep joryp otyr.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2393