Orys әlemining soyylyn soghushylar qaza tildi mektepterdi aralas mektepke ainaldyru tәsiline kóship kәnigip aldy. Dәl qazir elimizde 2 myng 551 qazaqsha-oryssha aralas mektep bar. Endeshe osy mektepterge qatysty jana baghdarlama kerek. Osy mәsele orys tildiler basym aimaqtarda týkke túrmaytyn daugha ainalyp jýr.

Bizge nege búlay dep otyrmyz. Elimizde taza orys tilinde bilim beretin  1 myng 203 bilim oshaghy bar. Sonda elimizde bilim beretin osy mektepterge jәnegi 2 myng 551-di qossanyz 3 myng 774 mektep bar ekendigine kóz jetkizemiz. Búdan shyghatyny eger arlas mektep úghym-týsinigi bilim beru prosesinde oryn aldy ma? Endeshe osy aralas mektepterge arnap, mekmlekettik tilde 100, 70 jәne 50 payyz pәnderdi oqytatyn bilim oshaghyna ainaldyru kerek.

Qazir orys tilinde beretin pedagog útazdar jetispese, qazaq tilinde bilim beretin ústazdar júmyssyz jýr. Odan keyin qazaq tilin ýiretudi bir ghana qazaq tilin oqytatyn múghalymderge jýktep oqushylar mektepten memlekettik tildi bilmeydi dep oibaylaugha kóshemiz. Oqu aghartu minstrligi osy problemany sheshuding ornyna bir mektepti qazaq pen orysqa bólip tilaralyq alalaudy qozdyryp otyr. Odan shyghatyn jol synyptardy 100, 70 jәne 50 payyz memlekettik tilde oqytatyn synyptargha ainaldyrsa eshkim qoy demeydi. Sebebi 30 jәne 50 payyz orys tilinde oqytatyn mektep baghdarlamasy orys tilinde bilim beruge arnap jazylghan. Tek orys pen qazaq mektepterine arnalghan oqulyqtardy shәkirtterge payyzdyq bilim aluyn qatysty taratyp beru ghana qalyp otyr. Eshqanday baghdarlama jasap bas auyrtudyng keregi de joq.

Jәne mektep basshylyghy ýnemi orys tildiler bolghandyqtan qazaq synybyna beretin ústazdar qysym kórude. Tap osy aisbergtik problemagha da tosqauyl qoyylady.

Búl mәseleni biz jornalshylar qauymy ýnemi kóterip jýrmiz. Biraq ne deputattar, ne oqu aghartu ministrligi osy problemany sheshuge qatysty jaq ashqan emes. Tek әr mektep jeke bolugha tiyis dep bolmaytyn әngimeni qozghaumen shektelip otyr. Aralas mektep ashtyng ba, aralas tilde bilim berilui kerek ekendigin bilmeytin biz aqymaq pa, biylik aqymaq pa?

Ári qazaq balasy orys mektebine barady dep zarlaghansha, osynday tilip týsetin jerde ilip týse almaytynymyz bar. Búghan kim kinәli?

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz