Keyde oilaymyn...

Keyde oilaymyn,
Shynymen men ómirde bar shygharmyn,
Japyraq,
Topyraq pa,
tamshylardyn,
Bәlkim, biri shygharmyn, jo-joq, әlde,
Jay ghana kitaptaghy jan shygharmyn.
Jabyqqan, jan shygharmyn, janylysqan,
Ýmitten,
armandardan,
saghynyshtan,
Túratyn óne boyy ómirqúmar,
Múratyn әr ghasyrgha alyp úshqan.
Qúday-au, bir sheksizdik oy degenin,
Jýrgenin, qaraghanyn, sóilegenin,
Shyngha úqsap ketedi, senip qalyp,
Ghashyq bolghym keledi keyde menin.
Joq, әlde qús pa ekenmin, gýl me ekenmin,
Ózime bir tanyspyn, bir bótenmin.
Arudyng týsindegi beyne me ekem,
Jarymnyng ishindegi múng ba ekenmin.
Men osy bar shygharmyn búl ómirde,
Sonau bir týkpirinde, týneginde,
Arudyng mólt ettim be janarynda,
Jarymnyng lýp ettim be jýreginde?
Qoghamnyng bar shygharmyn esebinde,
Kezeginde... neshe jyl, neshe kýnge.
Ómir sýrgim keledi keyde menin,
Shynymen bar shygharmyn osy ómirde?!.
Múnlyqtar,
әuliyelerdin,
jolshylardyn,
Armanyn appaq-appaq arshyp alghym,
Keledi,
ei, adamdar,
aitshy maghan,
Men osy búl ómirde bar shygharmyn?!
Bilmeymin, qaydan kelgem, qayda bolgham,
Saldym ba kýnge saray, aigha qorghan?!
...Mýmkin, aqyn shygharmyn, kim biledi,

Keyde oilaymyn...

Keyde oilaymyn,
Shynymen men ómirde bar shygharmyn,
Japyraq,
Topyraq pa,
tamshylardyn,
Bәlkim, biri shygharmyn, jo-joq, әlde,
Jay ghana kitaptaghy jan shygharmyn.
Jabyqqan, jan shygharmyn, janylysqan,
Ýmitten,
armandardan,
saghynyshtan,
Túratyn óne boyy ómirqúmar,
Múratyn әr ghasyrgha alyp úshqan.
Qúday-au, bir sheksizdik oy degenin,
Jýrgenin, qaraghanyn, sóilegenin,
Shyngha úqsap ketedi, senip qalyp,
Ghashyq bolghym keledi keyde menin.
Joq, әlde qús pa ekenmin, gýl me ekenmin,
Ózime bir tanyspyn, bir bótenmin.
Arudyng týsindegi beyne me ekem,
Jarymnyng ishindegi múng ba ekenmin.
Men osy bar shygharmyn búl ómirde,
Sonau bir týkpirinde, týneginde,
Arudyng mólt ettim be janarynda,
Jarymnyng lýp ettim be jýreginde?
Qoghamnyng bar shygharmyn esebinde,
Kezeginde... neshe jyl, neshe kýnge.
Ómir sýrgim keledi keyde menin,
Shynymen bar shygharmyn osy ómirde?!.
Múnlyqtar,
әuliyelerdin,
jolshylardyn,
Armanyn appaq-appaq arshyp alghym,
Keledi,
ei, adamdar,
aitshy maghan,
Men osy búl ómirde bar shygharmyn?!
Bilmeymin, qaydan kelgem, qayda bolgham,
Saldym ba kýnge saray, aigha qorghan?!
...Mýmkin, aqyn shygharmyn, kim biledi,
Dýnie kýrsingende payda bolghan!?.

Boz

...Bir jaryq meken bayqala ma aldan?
Bolmasa, toqta, men týsem!
Duhanalar men meyhanalardan
Múnymdy ishem,
Dert ishem!
Aldymnan mening jarqyldap, kýlip,
Aqjaynaq qalqa qarsy alar!
Maestro-dos
Sanqyldap túryp:
«Shayyr keldi!» dep jar salar!
Shayyr keldi dep, sharabyn qúyar,
Qyzdyng ernindey sharabyn.
Dayashy qyzdyng janarynda úyan,
Jalt ete qalar janarym...
Jalt eter sәule «ókinbe!» degen,
Ýnsizdik - әuliye,
sóz batar...
Maestro-dos
«Jetimder»
menen
«Ókil әkeni» bozdatar!..
Qozdatar bәrin, bozdaydy dýniye,
Bozýmit, bozoy, bozarman,
Dәl mendey óleng jazbaydy dýniye,
Men dýniyedey jaza alman!
Jaza algham,
jazgham,
jazyqty bolgham,
Mayyna kózding jii aqqan...
Álemning mynau nәziktigi - ardan,
Myqtylyghy da - úyattan!
Ei, súlu qyzdar, oqyndar ólen,
Ishtegi ansar tekke óler...
Qoryqsa eger aqyndar neden,
Arular soghan tap keler!..
Jetti endi, óshir!
Jaryqty da óshir!
Jýdedim,
Jazdym,
Qamyqtym,
Saghyngham,
Sýigem,
Jalyqtym, keshir,
Bәrinen, dosym, jalyqtym!
Jýrekting qanyn qotaryp ishtim,
Kóterip ishtim kóz jasyn,
«Eng úly aqyn» atanyp ishtim,
Senbegenmenen óz basym!
Ishpeymin endi!
Meyhanalardan,
Alyp ket alys joldargha!
...Bir jaryq meken bayqala ma aldan,
Bir jaryq jýrek bar ma alda?!

***

Ey, músylman jelder,
Sender,
Bir habaryn berinder onyn,
Ei, músylman kólder,
Kórkem jýzin kórinder onyn,
Momyn ózender,
Su betindegi beynesin saqtap,
Momyn kezender,
Jan dýniyesindegi appaq,
Mahabbatyn qoryp,
Mahabbatyn qoryp,
Mahabbatyn qoryp,
Ei, әlemdik Jýrek,
Ei, qasterli Jaryq,
Ei, kiyeli Týnek,
Ei, ghasyrlyq Múndar,
Ei, Inkәrlik әppaq,
Ei, músylman Shyndar,
Ei, músylman Soqpaq,
Jetkizinder Maghan!
Jetkizinder býgin,
Ópkizinder maghan,
Mandayynyng núryn!

****

Ghashyqtar ruhyna!

Dala – Jýrek!

Dalam, sening jamalyng әjim-әjim,
Seziledi janyma qajyghanyn!
...Janarynan jas keppes Bayan baryn,
Keudesinen kek ketpes Qozy baryn

Sen kórding ghoy!
Zamannyng tylsym әnin,
Týisinuge úmtylam, úmsynamyn.
...Sarybaydy bauyryna qysyp alyp,
Qarabaydy arqalap jýrsing әli.

Qay kezenning sýrteyin aighyzdaryn,
Qay jaqsymdy izdeyin qay qúzdaghy?!
Aytansyqtyng basa almay óksigenin,
Júbata almay jýrmising Ayqyzdy әli?

Dalam, sening bauyryng qatpar-qatpar,
Ár qatparda tanbalar, aqtandaqtar.
Japyraghyn tonatqan shoq shynarlar,
Ghashyqtaryn joghaltyp jatqan baqtar!

Sherli zaman –
jýrekte jara qatqan,
Shyp-shyp etip túr әli jaradan qan.
Shynjyrlary bar әli bilek kesken,
Myltyqtary bar әli maral atqan!

O, biyigi bolsa da obal úghar,
Súnqar emes, sol túsqa qonar úlar.
Ár baqsynyng bir-birden saytany bar,
Ár jaqsynyng bir-birden Qodary bar!

Dalam, sening jauyrynyng jyrym-jyrym,
Jýrip ótken joly ma búrynghynyn,
At sýiregen jer me eken túlymdyny,
Jat sýiregen jer me eken búrymdyny?!

Jer me әlde Qarabay jylqy aidaghan,
Batyryp qara ókshesin jyrta aidaghan,
Bayan qyzdyng qasyna qorqau erip,
Er Qozynyng basynda búlt oinaghan?!

Jau ere me janyna, dos ere me,
Ne jazghanyn kórersing peshenege.
Áuliyelerdi izdeseng – mazarlarda,
Ghashyqtardy izdeseng – kesenede!

Qarabaylar – jylqysy ótken jerde,
Zamanasy basyna shókken jerde.
...Sol Qarabay – atomy sol dalanyn,
Uly gýlge ainalghan kóktemderde!

Dalam mening – dalighan jýrek qana,
Jatar bәrin Tәnirden tilep qana.
Ghashyq bolsa bir úly – gýlge oranyp,
Jasyq bolsa bir úly – jýdep qana.

Sarybayday sarghayyp arman qaldy,
Qarabayday qarayyp jalghan qaldy,
Bayan-ýmit,
Qodar-dert,
Qozy-mún-ay,
Sol jýrekte shemen bop qalghan mәngi!

Sәt

Júldyzdan jaryq jetkenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Janymnan túryp ketkenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Kóbelek qanat qaqqansha,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Qalalar shamyn jaqqansha,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Bir tamshy tamam degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Bir shyrpy janam degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Bir oidan qaytam degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Bir sózdi aitam degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Qús úshyp qonam degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Qu kónil qalam degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Zaryndy tartam degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Jýgindi artam degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Perrongha shygham degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Bәrin de úgham degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
Saghynban endi degenshe,
Saghynyp ýlgerdim seni,
«Mahabbat óldi» degenshe,
Óltirip ketshi meni!

***

Armangha sene almaytynymyz,
Jalghangha kóne almaytynymyz,
Jylaghan baqtargha barmaytynymyz,
Janbyrdyng astynda qalmaytynymyz –
Qanday jaqsy!
Kezdesuge tez jetpeytinimiz,
Keshikting ghoy dep sókpeytinimiz,
Janbyr men jasqa shylanghan jýzdi,
Júbatpaq bolyp óppeytinimiz –
Qanday jaqsy!
Ózimizdi syrt ústaytynymyz,
Sózimizdi syrt ústaytynymyz,
Janbyrda qalyp, jauraghan tәndi,
Jylytpaq bolyp kúshpaytynymyz –
Qanday jaqsy!

Boshalan

Ár sәt sayyn alystaymyz dostardan,
Alystaymyz Tәnirimiz qosqannan.
Toltyrylghan taghdyrynnyng kózesi,
toltyra almay kónilindi bos qalghan.

Ózge týgil, ózindi ózing únatpay,
suyq sezim syrghaqtaydy synaptay.
Jýrek qana jalp-jalp etip qoyady,
jeldi kýni jana almaghan shyraqtay.

Kerte-kerte kórgen biyik ketildi,
Kýn ainalmay qúlay salar sekildi.
Jel jaghynnan bir jyly sóz estilse,
Qarap túryp jylay salar sekildi,

Kýdikten de, ýmitten de kekildi,
Kemdi kýnde jerip keter sekildi.
Mandayynnan sipay qalsa bir adam,
Mayday sodan erip keter sekildi.

Oinamay-aq otqa barghan sekildi,
Bargha da arman, joqqa da arman sekildi,
Bas búrargha múrsat ta joq, múrsha joq,
Jauyrynnan oq qadalghan sekildi.
Oiyng da oyau, aryng da oyau sekildi,
Jolyng – jayau, saryn – bayau sekildi,
Bir qarasang aq pen qara ómirin,
Bir qarasang qalyng boyau sekildi.

Jylytyp ta, jylynyp ta jaryta almay,
Jargha bitken jadaghaylau kәri talday,
Óz sózindi ózing taghy aita almay,
Óz qolynnan ózing taghy tarta almay,

Qorlanasyn, túram deysing joghary,
Arlanasyng jaghalaugha aghany.
Múnnan basqa eshteneng joq ayauly,
Jyrdan basqa eshteneng joq baghaly.

Býgin kýmәn, erteng taghy túmandy,
Sen kimderdi, seni kimder úgha aldy?!
Bireulermen únatpaysyng kýludi,
Bireulermen únatasyng jylaudy.

Qyzjymighan

Ayna tauyp aldym men, kәdimgi aina,
Búl ainagha bar әlem shaghylghay ma,
Búl ainadan basqa әlem kóringey me,
Búl ainadan basqa jan tabylghay ma.

Aynagha kim qaraghan-qaramaghan,
Mereyli adam, ol әlde jaraly adam?
...Bir sәtte sol ainadan qyz jymidy,
Jap-jaryq bop kórindi janary odan.

Qyz qarady ainadan, qyz qarady,
Múzdatty oidy boyymnyng múzdaghany.
Qaraghan kim ainagha eng songhy ret,
Qamaghan kim o, múnda qyz balany?!

Qyz qaraghan ainadan, ay qarady,
Oilanady, sezim bop baylanady.
Djokondanyng júmbaghy sekildi edi,
Shattyqqa da, qayghygha ainalady.

Shashylyp qyz jinaghan jýk qaldy ma,
Qúrtty ma ol ózi-ózin, qútqardy ma?
Qarady ma kórkine kónili tolmay,
Kózi toymay, o, bәlkim súqtandy ma?

Qarady ma sol bir qyz shattanghanda,
Janarynan jalt etip ot janghanda.
Qaldyrdy ma qapyda ainany úmyt,
Kezdesuge asyghys attanghanda?

Qarady ma sol bir qyz jylap túryp,
Taghdyrynan júbanysh súrap túryp,
Bir baqytyn taba almay ótti me eken,
Ketti me eken sol sәtte laqtyryp?

Qayta tauyp aldy ma, tappady ma,
Nazalanyp nariza shaqtaryna,
Kóz almay qaray-qaray qayran aru,
Óz janyn osy ainagha saqtady ma?

Kýnderinen bir qayyr kýtti me ótken,
Kýmәndi kýz ótkende, kýpti kóktem.
Ibiliske jýregin satyp qay jan,
Jas súludy ainagha tútqyn etken?!

Hannyng qyzy boldy ma, qayyrshynyn,
Asha almaghan súlu ma shayyr syryn?
Qaytardy ma meselin baqsy úlynyn,
Arbauyna týsti me oiynshynyn?

Sýigen sertten tayghan ba, dos aldaghan,
Kýndi kýnge jan ba eken qosa almaghan.
Qyzjymighan búl aina mylqau, soqyr,
Qyz janynyng júmbaghyn asha almaghan.

Bile almadym qay jan en, qay ghasyr en,
Týste sýrem men sony, oida sýrem.
Múndy, nazdy, shattyqty, bәrin jútqan,
Qyzjymighan-dýniye-ay aina ishinen.

***

Lala gýli: «bir qyzdy sýiem!» dedi,
«Sýie ghoy!»,
Sýigen jýrekter ghana myna әlemge ie ghoy!

Lala gýli: «sol qyzdy kórsem...» dedi,
Kórelik,
Kóre almasaq dýnie keter edi kónerip.

Lala gýli: «sol qyzgha syila meni» degeni,
Iya, mening de súlugha gýl syilaghym keledi!

...Gýldi berdim, sonda qyz: «Sýiem seni!» degeni,
O, Qúdayym, al mening ne jazyghym bar edi?!

***

Osy kóz – tuys maghan,
Osy erin – bauyr maghan,
Kónilmen suyspaghan,
Jýrekpen auyrmaghan,
Kezdesken kez esimde,
Úyalshaq týn esimde,
Sen sony sezesing be,
sen sony bilesing be?!
Janaryn... esimde múng –
ólendey oqylmaghan,
Osy qol – dosym menin,
búl qúshak – jaqyn maghan!
Keshikpey kelshi dedin,
kelmedim, alystadym,
oilaryng – kórshilerim,
sózdering – tanystarym!
Sәulem-au, sodan beri –
keri jol, teris oram,
únatsa adam neni,
úzamaushy edi sodan,
Al men she,
bezinemin,
Dýnie – kózime jyn,
bótenmin ózime ózim,
dúshpanmyn ózime ózim!

Jýregimdi saqta...

Jýregindi saqta,

Jýregimdi saqta,

Búl alaghay shaqta,

búl búlaghay shaqta!

Kýnge kerek jýrek,

Týnge kerek jýrek,

Saghan qúnsyz bolsa,

Gýlge kerek jýrek!

Jýregindi jebe,

Jýregimdi jebe,

Ózing sýimegen son,

Ózge sýimes deme.

Jýregindi qorgha,

Jýregimdi qorgha,

Soghyp jýr ol zorgha,

soghatynday sorgha.

Jýregimdi tynda,

Jýregindi tynda,

Shaqyrmashy qúzgha,

batyrmashy múngha.

Jýregine – rahym,

Jýregime – rahym,

Jýrek degen –

súlu,

Jýrek degen –

aqyn.

Jýregindi saqta,

Jýregimdi saqta,

Ya, Tәnirim, kóz ber,

Jýrek kózi joqqa!

Qayyrym

Ózgertking kelse de ózgerte almaytyn,
Bir jol bar, eki ret jýruge bolmaytyn,
Ózen bar, eki ret keshuge bolmaytyn,
Júmbaq bar, eki ret sheshuge bolmaytyn,
Esik bar, eki ret ashugha bolmaytyn,
Perne bar, eki ret basugha bolmaytyn,
Bir syr bar, eki ret biluge bolmaytyn,
Ómir bar, eki ret sýruge bolmaytyn,
Qanat bar, eki ret kaghugha bolmaytyn,
Shyraq bar, eki ret jaghugha bolmaytyn,
Ol – qyzdyng jýregi: jaryq kýn, qara týn,
Eki ret, eki ret keshire alatyn!

Júmbaqtas

Kókshetau – teksheli tas, tepseng qyrlar,
Kórkemin sýiseng – әn sap, ópseng – jyrlar.
Anqyldap aq qayyngha aqtarylsan:
«Kókeshim, kýttim seni» dep sybdyrlar...

Shoq qayyn, shoq-shoq qayyn, shoghyr qayyn,
Sen aldyng kónil kirin, kózding mayyn.
Sezimdi biz jyrlamay, kim jyrlasyn,
Bәribir úgha almaymyz ómir jayyn.

Kóriner taudan arqar týs aughanda,
Qanqyldap Qobda jaqtan qús aughanda.
Mahabbat – ol da erkindik!
Erkindikten
Tuady tәueldilik túsalghanda!

Qúl da ózge mahabbatta, qúrban da ózge,
Jarq eter bóten dýnie júmghan kózde.
Janardan jas eriksiz yrshidy eken,
Betpe-bet súlulyqpen túrghan kezde!

Mezgilder kóship jatyr shaqtan-shaqqa,
Ayauly-au qaybir shaqqa tap bolsaq ta.
...Jýzimdi jas shylaghan búra berdim,
Júmbaqtas jýzip bara jatqan shaqta!

***

Bayqaymysyn, dýniyening nazy bóten:
Nәzik gýlge bәri de nәzik eken,
Bәrin gýl dep oilaydy ol, oilay bersin,
Nәziktigi, o, kimning jazyghy eken?!
Qara tasqa bәri de qara, qatty,
Qara tas dep oilaydy ol qaraqatty,
«Tas emespiz!» dep qansha kýrestik biz,
Jas jýrekter bolghansha jaraqatty.
Sen biyik bol ózgening biyigi ýshin,
Ózing de sýy ózgeler sýy ýshin,
Qara tastan qúmyra jasay kórme,
Áppaq gýlding kóz jasyn qúng ýshin!

***

Ómir – Ómir!
Basqa atauy bar ma onyn?!
Tanda ózing auyry men jenilin.
Ómir – sening ýmiting men armanyn,
Quanyshyn, qayghy-múnyn, senimin.
Manyzdy emes qashan, qaydan bastaldy,
Sonyn izdep, ne etesin, dos, ne ýshin dep!..
...Saghyndyryp túru kerek dostardy,
Saghynyshyn basu ýshin «dosym!» dep.
Qoyshy, qalqam, pәlsapany, týigendi,
Bir anyq qoy týbine onyng jetpesin.
...Ókpeletip qon kerek sýigendi,
«Jaryghym!» dep jazu ýshin ókpesin.
Osy ghana!
Jenising ghoy – әr kýnin,
Bolady onyng jemisin de jynggha.
...Auyrlaptau ózgelerding taghdyryn,
Aytshy, kýnim, bizge sonsha qiyn ba?

Abai.kz