Ótken Ýkimet otyrysynda zansyz poligondar men qaldyqtar mәselesi qaraldy.

Siz qalay oilaysyz? Olar qalay anyqtalady? Búghan AO «NK «Qazaqstan Gharysh Sapary»-nyng gharyshtyq baqylau ayasynda jýrgizilgen júmystary nәtiyjesinde qol jetkiziledi.

QR Sifrlyq damu ministri Baghdat Musin Qazaqstannyng Jerdi qashyqtyqtan zondtaudyng 2 sputniygi bar ekenin aitap ótti.

Olardyng kómegimen elimizding aumaghyna monitoring jýrgiziledi. Gharyshtyq monitoringti paydalanu, zansyz poligondarmen kýresu kezinde jәne qaldyqtardy joidy baqylauda ústauda tiyimdi qúral bolyp sanalady. Poligondardyng gharyshtyq monitoringi 2500-den astam eldi meken, onyng ishinde respublikalyq manyzy bar qalalardy, oblys ortalyqtaryn, oblystyq manyzy bar jekelegen qalalar jәne olargha 50 shaqyrymgha deyin irgeles jatqan aumaqtardy qamtidy. Sonday-aq, Burabay, Qarqaraly jәne Kólsay kólderi syndy birqatar últtyq parkterding aimaqtary da engizilgen. Qaldyqtardy ornalastyru oryndaryn anyqtau aumaqty túraqty egjey-tegjeyli týsiru esebinen jýrgiziledi. Búl rette, taldau liysenziyalanghan qaldyqtar poligondarynyng ornalasuynyng geografiyalyq koordinattaryn eskere otyryp jýrgiziledi – dedi ministr.

Onyng sózine qaraghanda, belgili bir qoqys poligonyn anyqtaghan kezde, geokordinattar boyynsha osy uchaskege tiyisti liysenziyanyng bar-joghy dereu tekseriledi.

Eger derekter bazasynda liysenziya bolmasa, onda biz Ekologiya ministrligine, tiyisti uәkiletti organdargha jәne prokuraturagha jedel týrde habarlaymyz. Sputniktegi derekterdi geokenistik analitikamen biriktiru qúqyq qorghau organdary men jergilikti ózin-ózi basqaru organdaryna qaldyqtardy zansyz kәdege jaratu ýlgilerin anyqtaugha jәne taldaugha mýmkindik beredi – deydi ol.

Gharyshtyq monitoring qazirgi zamanauy әlemdegi óte manyzdy aspekt jәne ony ómirding barlyq salasyna engizu sybaylas jemqorlyq shemalaryn joygha yqpal etedi.

Birinshiden, gharyshtyq derekter alys jәne jetui qiyn aimaqtardy qosa alghanda, ýlken aumaqtardy baqylaugha mýmkindik beredi. Búl sybaylas jemqorlyqtyng eng jasyryn jaghdaylaryn da anyqtaugha jәne boldyrmaugha bolatynyn bildiredi. Ekinshiden, sputnikter auyl sharuashylyghynda da, eldi mekenderde de jerdi paydalanudaghy, sonday-aq kәsiporyndardyng qyzmetindegi ózgeristerdi baqylay alady. Búl resmy esepter men naqty ómirdegi jaghday arasyndaghy sәikessizdikterdi baqylaugha kómektesedi, al búl sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýresting negizgi faktory bolatyny belgili – deydi Musiyn.

Sonymen qatar, gharyshtyq derekter resurstardy barynsha tiyimdi basqarugha kómektesedi, olardy teris paydalanu mýmkindigin azaytady. Sonymen, gharyshtyq aqparatqa qol jetkizu tabighy resurstardy basqarudaghy ashyqtyqty qamtamasyz etedi.

Jyl ótken sayyn gharyshtyq baqylau resurstardy basqaruda jәne ekologiyany saqtauda adaldyq pen ashyqtyqty qamtamasyz etuding tanymal jәne obektivti qúralyna ainalyp keledi. Biz Amerikagha jasaghan sapar ayasynda osy baghyttaghy júmysty odan әri jetildiru ýshin Planet ókilderimen kezdesken edik. Búl – әlemdegi Jerdi qashyqtyqtan zondtau sputnikterining eng ýlken tobyna ie kompaniya. Planet Labs Inc kompaniyasyn 2010 jyly NASA-nyng búrynghy qyzmetkerleri Cosmogia degen atpen qúrdy. Ol planetalyq monitoringke, analitikagha, týsirulerge jәne múraghattaugha ónimderdi úsynady jәne planeta kýiining ózgerui turaly aqparatqa jan-jaqty qol jetkizudi qamtamasyz etedi. Planet býkil әlem boyynsha tútynushylargha qyzmet kórsetedi. Biz Robby Shinglermen jәne Tomas Merfiymen kezdesu barysynda Qazaqstan ýshin Big Data qalyptastyruda strategiyalyq yntymaqtastyqty jәne ózara qarym-qatynasty odan әri damytu turaly kelisimge keldik – deydi ministr.

Ol IT-industriyamen әriptestik ornatudyng manyzdylyghyn týsine otyryp, bolashaqta Big Data – ny mýddeli entuziastar men IT-kompaniyalargha berudi kózdep otyrghanyn aitty.

Búl suretterding derekter bazasynda olar ózderining IT-ónimderin әzirlep, býkil әlemge tarata alady. Gharyshtyq monitoring biylik organdary men ekologiyalyq úiymdargha zansyz poligondardy tiyimdirek anyqtaugha, aldyn alugha jәne jolyn kesuge, sonday-aq, qorshaghan ortany jaqsartugha yqpal ete otyryp, qaldyqtardy uaqtyly joydy qamtamasyz etuge kómektesedi – deydi Baghdat Musiyn.

Abai.kz