Elbasymyz «Qazaqstan-2050» Strategiyasy

qalyptasqan memleketting jana sayasy baghyty atty enbeginde bylay degen bolatyn:

Bizding maqsatymyz – memlekettik basqarudyng jana týrin qalyptastyru. Ol  qoghamgha qyzmet etu men memlekettilikti nyghaytudyng jana mindetterine say boluy tiyis.

Birinshi. Bizge Memlekettik josparlau jәne boljau jýiesin odan әri jetildire týsu kerek.

 Qoyylatyn maqsat – josparlar men baghdarlamalar әzirleude memlekettik organdardyng jauapkershiligin kýsheytu. Osyghan baylanysty Ýkimetke beretin tapsyrmam:

 Mening payymdauymdaghy Qazaqstannyng 2050 jylgha deyingi Damu strategiyasyn eskere otyryp, júmysta jәne ómirde elimiz basshylyqqa alatyn strategiyalyq qújattardy qayta qarau.

 Elde Memlekettik audit engizu tújyrymdamasyn әzirlep, kelesi jyly Parlamentke tiyisti zang jobasyn engizu. Bizge memlekettik auditting eng ozyq әlemdik tәjiriybesi negizinde keshendi jýie qúru qajet.

 Ekonomikalyq strategiyalarymyz jýzege asuy ýshin memleket daghdarystyq jaghdaylardy kýni búryn tiyimdi týrde bilip, olargha qarsy shara qoldanuy tiyis. Búl ýshin bizge daghdarysqa qarsy әreket etuding kópdengeyli jýiesin qúru qajet.

Elbasymyz «Qazaqstan-2050» Strategiyasy

qalyptasqan memleketting jana sayasy baghyty atty enbeginde bylay degen bolatyn:

Bizding maqsatymyz – memlekettik basqarudyng jana týrin qalyptastyru. Ol  qoghamgha qyzmet etu men memlekettilikti nyghaytudyng jana mindetterine say boluy tiyis.

Birinshi. Bizge Memlekettik josparlau jәne boljau jýiesin odan әri jetildire týsu kerek.

 Qoyylatyn maqsat – josparlar men baghdarlamalar әzirleude memlekettik organdardyng jauapkershiligin kýsheytu. Osyghan baylanysty Ýkimetke beretin tapsyrmam:

 Mening payymdauymdaghy Qazaqstannyng 2050 jylgha deyingi Damu strategiyasyn eskere otyryp, júmysta jәne ómirde elimiz basshylyqqa alatyn strategiyalyq qújattardy qayta qarau.

 Elde Memlekettik audit engizu tújyrymdamasyn әzirlep, kelesi jyly Parlamentke tiyisti zang jobasyn engizu. Bizge memlekettik auditting eng ozyq әlemdik tәjiriybesi negizinde keshendi jýie qúru qajet.

 Ekonomikalyq strategiyalarymyz jýzege asuy ýshin memleket daghdarystyq jaghdaylardy kýni búryn tiyimdi týrde bilip, olargha qarsy shara qoldanuy tiyis. Búl ýshin bizge daghdarysqa qarsy әreket etuding kópdengeyli jýiesin qúru qajet.

 Bizde yqtimal daghdarystyq jaghdaylargha arnalghan standartty is-әreketter jiyntyghy boluy kerek. Búl, әsirese, ónirler ýshin manyzdy. Ol jýieni әzirleu barysynda men aitqan barlyq qaterlerdi eskeru qajet.

Ekinshi. Biz basqarudy ortalyqsyzdandyrudy sauatty jýrgizuimiz kerek.

 Ortalyqsyzdandyru iydeyasynyng mәni – sheshim qabyldau ýshin qúqyqtar men qajetti resurstardy ortalyqtan ónirlik biylik organdaryna beru.

 Biz 2013 jyly jauapkershilik pen ókilettikterdi ortalyq pen ónirler arasynda bólu jóninde naqty sharalar qabyldauymyz qajet.

 Jergilikti jerlerdegi biylik organdarynyng ókilettikteri qarjylyq jәne kadrlyq resurstarmen nyghaytylatyn bolady.

 Qogham jәne azamattar memlekettik sheshimder qabyldau prosesi men olardyng jýzege asyryluyna tikeley qatystyryluy qajet. Jergilikti basqaru organdary arqyly halyqqa jergilikti manyzy bar mәselelerdi óz betimen jәne jauapkershilikpen sheshuine naqty mýmkindik beru kerek.

 Men Jergilikti basqarudy damytu tújyrymdamasyn bekittim. Ol auyldyq, selolyq dengeyde basqaru sapasyn arttyrugha mýmkindik jasaydy jәne azamattardyng jergilikti manyzy bar mәselelerge qatysuyn keneytedi.

 Biz selolyq әkimdikterge qosymsha ókilettikter beremiz jәne olardyng auyldaghy ahualgha yqpalyn kýsheytemiz.

 Biraq, sonymen birge, bizge qoghamdyq baqylaudy,  jergilikti jerlerdegi ahualgha azamattardyng yqpalyn kýsheytu kerek. Sondyqtan men mәslihat arqyly auyl әkimderining saylanbalylyghyn engizu turaly sheshim qabyldadym. Saylaudy biz 2013 jyldyng ózinde-aq bastaymyz.

Barlyghy 2533 әkim, sonyng ishinde selolyq okrugterdin, kentterding jәne audandyq manyzy bar 50 qalanyng әkimi saylanatyn bolady.

Búl barlyq dengeydegi әkimderding jalpy sanynyng 91,7%-y!

Osylaysha, biz azamattarmen tikeley júmys jasaytyn jәne mәseleni jergilikti jerde sheshetin barlyq әkimderdi saylanbalylyqpen qamtityn bolamyz. 

 Azamattardyng jergilikti jerlerdegi ózekti mәselelerdi sheshuge, jergilikti biylik organdarynyng júmysyn baqylaugha belsene aralasatyn uaqyty tudy.

 Ýkimetke mening Ákimshiligimmen birlesip, qajetti zannamalyq aktiler әzirleudi tezdetudi, al Parlamentke olardyng basymdyq tәrtibimen  qabyldanuyn qamtamasyz etudi tapsyramyn.

 Biz býkil әlemmen birge órkeniyetti jolmen jýruge jәne qoghamnyng odan әri demokratiyalanuyna baghyt ústaugha tiyispiz.

Parlamentting ókilettikterin kýsheytu jónindegi sayasatymyzdy jalghastyru kerek.

 Sonymen birge, ortalyqsyzdandyrugha tek jergilikti dengeyde belgili bir ókilettikter beruge bolatyn jana biylik organdaryn qúru prosesi retinde qaraudyng keregi joq.

 Ortalyqsyzdandyru – eng aldymen memlekettik basqaru jýiesining sapalyq ózgerisi, mәselelerdi jergilikti dengeyde sheshu jýiesin ózgertu.

 Búl orayda ortalyqsyzdandyru jogharydan tómen qaray basqaru biyligining әlsireuine, oryndaushylyq tәrtip men rettilikting tómendeuine aparyp soqtyrmauy tiyis.  Oghan jol beruge bolmaydy. Jergilikti jerlerde әkimder, Ýkimet múny erekshe baqylauda ústaugha tiyis.

Ýshinshi. Aldymyzda, men býgin jariyalaghan qaghidalargha sәikes, halyqqa jәne memleketke qyzmet etudi barlyghynan joghary qoyatyn kәsipqoy memlekettik apparat  qalyptastyru mindeti túr.

 Biz memlekettik qyzmetting kadrlyq qúramyn irikteu jәne kәsiby dayarlyqtyng jetildirilgen әdistemelerin engizu arqyly sapaly týrde jaqsartuymyz kerek.

 Basqarushylyq sheshimder memleket dengeyinde tómendegidey talaptargha say boluy tiyis:

 Tek qysqamerzimdi ghana emes, úzaqmerzimdi nәtiyjelerdi de esepke alu.

 Basqarushylyq sheshimning mulitiplikativti әserin esepke alu.

 adal bәsekelestik jәne kәsipkerlikting erkindigi erejelerin qamtamasyz etu.

 Memlekettik qyzmetshilerding lauazymdyq mindetterining eki týrli týsindiriluin boldyrmau. Olardyng qyzmetining zannamalyq túrghydan dәl reglamenttelui.

 Jana talaptardy eskere otyryp, biz әkimshilik reformasynyng ekinshi kezenin bastap kettik.

 Eng aldymen memlekettik apparat reformalanatyn bolady. Men memlekettik qyzmetting jana jýiesi turaly Zangha qol qoydym. Ol sybaylas jemqorlyqqa qarsy sharalardy kýsheytudi, memlekettik qyzmetshilerdi irikteude ashyqtyqty arttyrudy, meritokratiya qaghidalaryn engizudi, yaghny jaqsy kadrlardy ilgeriletudi qamtamasyz etedi.

 Biz Kadr sayasaty jónindegi últtyq komissiya qúratyn bolamyz. Memlekettik sayasattyng naqty baghyttaryn jýzege asyrugha jauapty kәsipqoy basqarushylardyng mýldem jana sanaty – «A» korpusy  qúrylady.

  «A» korpusyna birinshi kezekte jauapty hatshylar men oblys әkimderining apparat basshylary, komiytet tóraghalary, qalalar men audandar әkimderi kiredi. Ózimning Ákimshiligime «A» korpusyna ýmitkerlerge qoyylatyn biliktilik talaptary turaly Jarlyq jobasyn dayyndaudy tapsyramyn.

 Búdan bylay memlekettik qyzmetshi lauazymdyq satymen kezen-kezenmen, biylik iyerarhiyasynyng bir satysynan kelesisine ózining mashyghyn jetildire jәne kәsiby dengeyin arttyra otyryp kóteriletin bolady. Belgilengen kórsetkishterdi asyra oryndaghandar men ózining tiyimdiligin kórsetkenderge jәne joghary nәtiyjege qol jetkizgenderge ghana erekshelik jasaluy kerek.

 Memlekettik qyzmet isteri jónindegi agenttikke 2013 jyldyng sonyna deyin memlekettik qyzmetshilerding lauazymdyq ósuining osynday mýlde jana tetigin engizudi tapsyramyn.  

 Erekshe nazardy memlekettik qyzmetter kórsetuding sapasyn arttyrugha audaru qajet. Mindet – memlekettik apparattyng halyqpen ózara qarym-qatynastarynda birjaqty-óktem kózqarastardan arylyp, azamattargha memlekettik qyzmetterdi tiyimdi jәne jedel týrde kórsetuge kóshu.

 Qazir Parlamentke «Memlekettik qyzmet turaly» zang jobasy engizildi. Ony 2013 jyldyng birinshi toqsanynyng sonyna deyin qabyldau kerek.

 Biz memlekettik organdardy olargha tәn emes funksiyalardy oryndaudan bosatyp, memlekettik instituttardyng derbestigin sapalyq túrghydan keneytuge tiyispiz. Ýkimet onyng oryndaluyn 2014 jyldan bastap jergilikti budjet qalyptastyrudyng jana tetigin engizumen úshtastyruy kerek.

Tórtinshi. Memlekettik apparat biznes-qauymdastyqpen jana ózara is-qimyl jýiesin qúruy kerek.

 Biz bizneske aralaspaugha jәne «bәrin qolynan jetelep jýrmeuge» tiyispiz. Biz bizneske ertengi kýnge degen senimdilik siniruge tiyispiz,  kәsipkerler ózderining kýshine senuge jәne memleket olardy aldamaytynyn, qorghaytynyn biluge tiyis. Olardan tek adal júmys isteu ghana talap etiledi.

 Búl ýshin biz, birinshiden, jekemenshik qúqyghynyng beriktigin is jýzinde qamtamasyz etuge kepildik beruge tiyispiz dep sanaymyz. Ekinshiden, sharttyq mindettemelerdi qorghaugha kepildik beru kerek.

 Memleketting mindettemesi – azamattargha olardyng iskerlik belsendiligin jýzege asyrugha barynsha mýmkindik beru. Al búl degenimiz – otandyq biznes ýshin infraqúrylym qúrudyng qamyn oilau.

(1) Osy maqsatta jana 2013 jyldyng ózinde últtyq qúqyqtyq jýieni janghyrtudyng kezekti kezenin bastau kerek.

 Zannama tek últtyq mýddelerdi ghana qorghap qana qoymay, qarqyndy damyp otyrghan halyqaralyq qúqyqtyq ortamen de ýilesuge tiyis. Ýkimetke jariya, sonday-aq jeke qúqyqtyng barlyq bazalyq salalarynda bizding qúqyq jýiemizding bәsekelestigin arttyru jóninde jýieli sharalar qabyldaudy tapsyramyn.

(2) Ýkimetke 2013 jyly mening Ákimshiligimmen birlesip atqaratyn mynaday tapsyrma beremin:

 Qylmystyq jәne Qylmystyq-is jýrgizu zannamalaryn reformalaudy  bastau kerek. Ilgeri izgilendiruge, onyng ishinde, ekonomikalyq qúqyq búzushylyqty qylmyssyzdandyrugha manyz beru kerek;

  Parlamentke 4 jana kodeksti: Qylmystyq-is jýrgizu, Qylmystyq, Qylmystyq-oryndaushylyq jәne Ákimshilik qúqyq-búzushylyq turaly kodeksti әzirlep, engizu kerek.

 Búl ózekti zang aktilerining qabyldanuy qylmystyq sot isin jýrgizudi jәne, eng aldymen, qylmysqa qarsy memleketting kýres sayasatyn tújyrymdyq túrghydan janghyrtady, bizding qúqyqtarymyzdy qazirgi syn-qaterlerge óz dәrejesinde әreket jasaytynday dengeyge kóteredi.

Besinshi. Memleket tәrtipsizdikke mýldem tózbeushilik prinsiypin ústanugha tiyis.

 Damyghan qogham barlyq jerde tәrtip pen rettilik ornatudan, jayly podezden, jinaqy auladan, taza kósheden jәne jarqyn jýzdi adamdardan bastalady.

 Biz eng úsaq qúqyq búzushylyqpen, búzaqylyqpen, mәdeniyetsizdikpen ymyragha kelmeuimiz kerek, óitkeni, osynyng ózi qogham tynyshtyghyn búzady, ómirding sapasyna selkeu týsiredi.

 Tәrtipsizdik pen betimen ketushilikti sezinu odan da eleuli qylmystargha jol ashady.

Úsaq  qúqyq búzushylyqqa tózbeu ahualy – qoghamdyq tәrtipti nyghaytugha, qylmyspen kýreske bastaytyn manyzdy qadam.

 Biz qúqyqtyq nigilizmdi jenip, qoghamdy qoghamdyq tәrtipti qorghau isine tartuymyz kerek.

 Biz  әleumettik býldirgi pighyldy  júmysqa ornalasu mәselesimen baylanysta qarauymyz kerek. Biz qoghamdyq oryndardaghy búzaqylyq әreket ýshin jeke is qaghazynda jәne rezumede mindetti týrde kórsetiletin jәne júmysqa qabyldau, qyzmet satysy boyynsha ósiru kezinde eskeriletin jaza qoldanudy engizuimiz kerek.

 Múnyng bәri qoghamdyq ómirding normasy bolugha tiyis.

Altynshy. Memleket pen qogham jemqorlyqqa qarsy kýresetin bir kýsh bolugha tiyis.

 Jemqorlyq – jay qúqyq búzushylyq emes. Ol memleketting tiyimdiligine degen senimdi setinetedi jәne últtyq qauipsizdikke tóngen  tikeley qater bolyp sanalady.

 Biz týpki maqsatymyz – jemqorlyqty qúbylys retinde joy ýshin jemqorlyqqa qarsy zannamalardy jetildiru arqyly jemqorlyqpen kýresti qatty kýsheytuimiz kerek.

Jetinshi. Biz qúqyq qorghau organdary men arnayy qyzmetterding reformasyn jalghastyrugha tiyispiz. Onsyz biz tәrtipsizdikke mýldem tózbeudi qalyptastyru jәne jemqorlyqty týbirimen joiy jónindegi mindetterdi sheshe almaymyz.

(1) Songhy ýsh jylda qúqyq qorghau organdary men arnayy qyzmetterding birqatar manyzdy reformalary jýrgizildi. Búl – memlekettikti nyghaytudyng manyzdy qadamy. Olardyng júmysynyn  qúqyqtyq bazasy jaqsartyldy. Funksiyalary naqty aiqyndaldy. Qyzmetting qaytalanuy joyyldy. Qylmysqa qatysty sayasat izgilendirildi.

 Barlyq qúqyqtyq qúrylymdardyng qyzmetkerleri týgeldey attestattaudan ótkizildi. 100 mynnan astam adamnan 12,5 myng adam attestattaudan ótpey qaldy jәne organdardan bosatyldy.

(2) Biz búl júmysty odan әri jalghastyra beremiz.

 Mening Ákimshiligim men Qauipsizdik Kenesine jәne Ýkimetke birlesip atqaratyn mynaday tapsyrma beremin:

  Qúqyq  qorghau organdary qyzmetkerlerin aqshalay qamtamasyz etu jәne zeynetaqymen qamsyzdandyru dengeyin arttyru jónindegi is-qimyl josparyn dayyndau kerek.

 Osy 2013 jyldan bastap arnayy ataqtar ýshin tólenetin qosymsha aqy mólsherin әskery ataqtar boyynsha tólenetin jalaqy dengeyine deyin kóterudi tapsyramyn.

  Qúqyq qorghau organdarynyng Kadr sayasaty tújyrymdamasyn әzirleu kerek.

  Joghary attestattau komissiyasy bazasynda qúqyq qorghau organdaryndaghy kadr sayasaty jónindegi túraqty júmys isteytin qúrylym qúru kerek.

  Qúqyq qorghau jәne arnayy organdar jetekshilerining Preziydentik rezervin qalyptastyru kerek.

(3) Mening Ákimshiligime, Qauipsizdik Kenesine Ýkimetpen birlesip, vedomstvoaralyq júmys tobyn qúrudy jәne 2013 jyldyng ekinshi toqsanynyng ayaghyna deyin Qúqyq qorghau jýiesin odan әri janghyrtu baghdarlamasynyng jobasyn әzirleudi tapsyramyn.

(4) Qúqyqtyq sayasattyng manyzdy mәselesi azamattardyng Konstitusiya kepildik beretin sot arqyly qorghalu qúqyn jýzege asyruy bolyp tabylady.

 Búl ýshin sot tóreligin jýzege asyru prosesin onaylatu, ony basy artyq burokratiyalyq rәsimderden aryltu kerek. Jana aqparattyq tehnologiyalardy belsendi engizgen jaghdayda múny isteu qiyn emes.

 Sonymen bir mezgilde sottardyng júmysyn jenildetu maqsatynda daulardy sottardan tys retteu instituttaryn damytudy jalghastyrghan jón. Bolmashy mәseleler boyynsha daulardy sheshu sottardan tys tәrtippen jýrgiziletindey tetikter qarastyru qajet.

 Sot biyligining bedeli oryndalmaghan sot sheshimderinen tómendeydi. Osyghan baylanysty, búl jaghdaydy týbegeyli ózgertu jónindegi sharalar qabyldanugha tiyis.

(5) Shekara qyzmetining auqymdy reformasyn jýrgizu kerek. Mindet –  onyng tiyimdiligin týbegeyli arttyru, materialdyq-tehnikalyq bazasyn janghyrtu.

 Búl ýshin Qauipsizdik Kenesine mening Ákimshiligimmen jәne Ýkimetpen birlesip, Shekara qyzmetin damytudyng jәne memlekettik shekarany orta merzimdi kezende ornyqtyrudyng arnayy Keshendi josparyn әzirleudi tapsyramyn.

 Abai.kz