Mәjilis deputaty Ermúrat Bapy Parlamenttik tyndauda eski Qazaqstannyng oligarhtarymen kýresuge qauqary jetpey otyrghan aktivterdi elge qaytarumen ainalysatyn tiyis uәkiletti organnyng júmysyn synady. Deputattyng tolyq mәlimdemesin nazarlarynyzgha úsynamyz.

Býgingi parlamenttik tyndaudyng taqyryby «Halyqtyng shamadan tys kredit aluyn azaytu jәne qarjylyq sauattylyqty arttyru turaly» dep atalady eken. Qaryzgha belshesinen ghana emes, kenirdeginen batqan, qymbatshylyq qamyty qylqyndyrghan halyqqa janashyrlyq retinde kóterilgen múnday Parlamenttik bastamany qoshametteuge әbden bolady.

IYә, qúrmetti ýkimet mýsheleri, sizder halyqqa janashyr bolyp, nesie alma dep, aqyl aitqylarynyz keledi. Sizder qayyrshylyqtyng aldynda otyrghan halyqty bankilik qaryzdan saqtandyrghylarynyz keledi.

Jón! Dúrys! Halyqqa janashyr bolu kerek! Biraq qaryz alma dep, aqyl aityp emes, naqty qamqorlyqpen janashyr bolu kerek! Júmyssyzdyqty joi kerek, jana júmys oryndaryn ashu kerek! Qysqasy, kóp "kerek" kerek.

Zapomniyte, v zakreditovannosty naselenie ne vinovato samo naselenie strany, a vinovaty gosudarstvo y ego bezdarnoe praviytelistvo, kotorye zagnaly narod v takoe niyshenskoe sostoyaniye.

Sizder eski Qazaqstannyng halyq aldyndaghy qaryzyn nege izdemeysizder? «Sauyqtyramyz» dep, Últtyq qordan bankilerge berilgen trilliondaghan tenge qaryzdy qaytarudy nege talap etpeysizder? «Sauyqtyramyz» dep, memleketten bólinge trilliondarmen birge «Kazkommersbank» qalaysha «Halyq bankine» sinip ketkenin teksergen ýkimet bar ma?

Sizder halyqtyng qaryzyn emes, birneshe bankti biriktirip, qyruar «sauyqtyru» qarjysyn bir bankige jinastyryp, onyng barlyghyn sypyryp-siyryp alyp ketken Nazarbaevtar men oligarhtargha tiyesili bankilerining halyqqa bereshek qaryzyn nege qaytarmasqa?

S 2008 po 2020 goda v ety finansovye organizasiy vlivalisi trilliony narodnyh deneg (vmesto pomoshy armii, shkolam, medisiny y t.p.), a ministerstva obmanyvaly svoimy otchetamy mejdunarodnye organizasiy tipa Worldbank chto by poluchiti snosnye osenki. Nikto ne zadavalsya voprosami, kuda propaly denigy vploti do yanvarya 2022 goda.

Eger sol trilliondar qaytarylatyn bolsa, halyqtyng bankiler aldyndaghy qaryzyn on ese qaytara jauyp tastaugha jeter edi. Al sizder tipti ol bankilerdi nege «sauyqtyrghandarynyzdy», ol bankter nege «syrqat» bola qalghanyn bilmeysizder! Bilsenizder de, eski Qazaqstannyng aldynda qúimyshaqtyng astymen demalyp, ýnderiniz shyqpaydy.

Sol qaryzdy halyqqa qaytarayyq, әleumettik әdilettilikti qalyptastyrayyq dep, biz úrlanghan aktivterdi qaytaru turaly arnayy zang qabyldadyq. Qayda sol zannyng oryndalghany? Preziydent Toqaev myrzanyng búdan bir jyl búrynghy bastamasy memlekettik manyzdy nauqan retinde dýrkirep jýrip ketken joq. Dýrkiremek týgili, preziydentting aktivterdi qaytaru sayasatyna sabotaj jasalyp jatyr dep, jauapkershilikpen aita alamyn.

Birinshiden, aktivterdi elge qaytarumen ainalysuy tiyis uәkiletti organnyng qúrylghany jónindegi habardy aqparat agenttikterinen ghana estip otyrmyz. Onyng qúramy el preziydenti tapsyrghanday, 130 adam ba, joq qanshasy qyrqylyp qaldy – búl jóninde beyhabarmyz.

Maghan jetken aqparatqa qaraghanda, onyng qúramy 30-40 adamnan aspaydy eken. Búl degeniniz bir ministrlikting bir departamentinen nemese bir audandyq әkimdikting shtattyq qúramynan aspaytyn apparat. Mýddeli vedomstvolar – Bas prokuratura, «antikor» men AFM «eski Qazaqstannyn» sybyrlauymen el preziydentining bastamasyn su ayaghy qúrdymgha jiberu ýshin, osynday qol-ayaghy qyrqylghan qúrylym qúrghan dep bilem.

Sizder halyqty qaryz aludan saqtandyrghylarynyz keledi, biraq úrlanghan aktivterdi qaytaru mәselesimen ainalysuy kerek Komiytetting qúrylymy jónindegi aqparatty deputattardan jәne kleptokrattar úrlap әketken kapitaldyng qaytuyn kýtip otyrghan halyqtan nege jasyryp otyrsyzdar?

Aktivterdi qaytaru jóninde qoghamgha taratyluy tiyis aqparat nege mardymsyz?

Býkil әlemning quys-quysyna, ofshorlar men sheteldik bankterding týkpir-týkpiri týgili, óz elimizding ishinde týrli qiytúrqy shemalarmen tyghylghan orasan zor aktivterdi qaytaru isimen Komiytetting osy otyz adamdyq kesilgen qúramy tolyq mýmkindikpen ainalysa alady dep oilaysyzdar ba?

Ekinshiden, aktivterdi elge qaytaru jónindegi komissiyanyng qúramy jalpaq júrtqa nege jariyalanbady? «My zasekretily sostav komissi, chtoby na ee chlenov ne ozavyvalisi davlenie izvne» dep mingirleydi ýkimet. Besiktegi bala senbeytin byljyraqpen halyqty aldarqytqylarynyz kele me?

Za period kak minimum dva goda iz Kazahstana pod predlogom vyplaty diviydendov byly vyvedeny ogromnye summy, kotorye ostalisi za rubejom, nekotorye summy byly zamorojeny v zapadnyh bankah, napriymer, v Knyajestve Luksemburg pry perevode na scheta v banke v respubliyke Bangladesh.

Biz juyqta sol Bangladeshpen jәne ofshorly Seyshel araldarymen vizasyz rejim jóninde kelisim jasastyq. Qaryzgha batqan qay qazaq Bangladeshke nemese Seyshel araldaryna qydyryp barady? Baratyndar – Qazaqstandy tonap, qarjysyn osy elderdegi ofshorlargha tyqqan Nazarbaevtyng oligarhtary.

Áli kýnge deyin Birikken Arab Ámirlikterine aqsha audarylymdary jasaluda. Halyqty qaryzdan saqtandyrghannan búryn, sol audarylymdardyng tarihyn tekseru kerek!

Takim obrazom, ya schitai, chto praviytelistvo SABOTIRUET UKAZ PREZIYDENTA TOKAEVA Y ZAKON RESPUBLIKY KAZAHSTA O VOZVRATE POIHShENNYH AKTIVOV.

Raqmet!

Ermúrat Bapiy

Abai.kz