Resey preziydenti Vladimir Putin Minskige alyp úshyp jetti. Onyng aldynda Kremliding baspasóz qyzmeti: «Sammitting kýn tәrtibinde ÚQShÚ mýshelerining újymdyq qauipsizdik jýiesin ary qaray jetildiru, sonymen qatar, halyqaralyq jәne aimaqtyq ózekti mәseleler qarastyrylady», - dep mәlimdegen bolatyn.

Kezinde Putin «Varshava kelisimi» ýlgisimen NATO-gha qarsy túru ýshin qúrghan úiymgha Belarusi, Armeniya, Qazaqstan, Qyrghyzstan, Resey men Tәjikstan kirdi. Biraq Reseyding Ukrainamen soghysy osy úiymnyng bolashaghy jayynda týrli pikirler aitqyzuda.

Armeniya premier-ministri Nikol Pashinyan 14 qarashada Belarusi basshysy Aleksandr Lukashenkomen telefonmen sóilesip, Minskidegi jiyngha qatysa almaytynyn aitqan. Armeniyanyng SIM basshysy Ararat Mirzoyan da,  qorghanys ministri Suren Papikyan da bara almaymyz dep birining auzyna biri týkirgendey bas tartty.

Sonymen Belarusi elindegi sammitke Armeniyadan basqa, Qazaqstan, Qyrghyzstan, Resey men Tәjikstan preziydentteri týgel jinaldy. Jogharghy lauazymly túlghalardy tóraghalyq etushi elding basshysy Aleksandr Lukashenko qarsy alyp, Belarusiting tóraghalyghynyng qortyndysy shygharylyp, bilesken deklarasiya qabyldanyp, 11 qújatqa qol qoyyldy.

TOQAEV: BIZDI SYRTQY QATERMEN QORQYTA BERUDING KEREGI JOQ!

Osy sammiyte ózine sóz tiygen shaqta Qazaqstan preziydenti sessiya qatysushylaryna iltipat bildirip, jiyndy joghary dengeyde úiymdastyrghany ýshin Belarusi tarapyna jәne Aleksandr Lukashenkogha rizashylyq bildire kele: «Biz ÚQShÚ qyzmetining әdis-tәsili men strategiyasyn jolgha qoya otyryp, zamanauy qauip-qater men syn-tegeurinderdi mindetti týrde eskeruge tiyispiz. Sonymen qatar ÚQShÚ-gha mýshe memleketterding qauipsizdigine qater tónip kele jatqanyn, eger onday qauip bolsa da, ony ýnemi aita beruding qajeti joq dep oilaymyn. Týptep kelgende, qauip-qater әrdayym bolghan. Halyqaralyq qoghamdastyqtyng bolmysy osynday. Búl taqyrypty qayta-qayta kóteru, bizdi әldekimnen qorqatynday kórinis qalyptastyrady», - dedi.

Memleket basshysy kelesi jyldyng 1 qantarynan bastap ÚQShÚ-gha tóraghalyq etu mindeti Qazaqstan Respublikasyna ótetinin mәlimdey kele, ÚQShÚ ayasynda újymdyq qauipsizdik jýiesin odan әri nyghaytugha elimizding eleuli ýles qosugha dayyn ekenin jetkizdi. Qazaqstan tóraghalyghy kezinde Úiym qyzmeti boyynsha erekshe nazar audarudy qajet etetin birqatar basym baghytty algha tartty.

– Birinshi, ÚQShÚ-nyng qauipsizdik salasynda mýddeli eldermen jәne halyqaralyq úiymdarmen yntymaqtastyq ornatu. Birikken Últtar Úiymymen jәne onyng qúrylymdarymen arada qalyptasqan yqpaldastyq dengeyin saqtaugha basa mәn berudi úsynamyz. Búl júmys 2010 jyldyng 18 nauryzynda ÚQShÚ men BÚÚ hatshylyqtary arasynda qol qoyylghan Yntymaqtastyq turaly birlesken deklarasiya negizinde jýrgiziledi. TMD men ShYÚ arasyndaghy yntymaqtastyqty odan әri terendetudi qúptaymyz. «ÚQShÚ-nyng TMD-men jәne ShYÚ-men yntymaqtastyghyn nyghaytu jónindegi praktikalyq sharalar» atty qújatta onyng naqty qadamdary aiqyndalghan, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Áskery yntymaqtastyq mәseleleri boyynsha qarym-qatynas Úiym qyzmetining ekinshi manyzdy baghyty boyynsha:

– Búl kontingentting kedergisiz әri esh jerge ayaldamay qozghaluyna, әskery aviasiyanyng úshuyna jәne taghy da basqa aspektilerge qatysty. Sonymen qatar әskery kadrlardy dayarlau jýiesin jәne ÚQShÚ-gha mýshe memleketterding әskeriy-ghylymy quatyn damytudy jalghastyrghan jón. Úiymnyng bitimgershilik әleuetin arttyrugha airyqsha mәn beru úsynylady. Búl rette ÚQShÚ Bas hatshysynyng bitimgershilik mәseleleri jónindegi arnayy ókilining qyzmeti zor ról atqarady, – dedi Memleket basshysy.

Óz sózinde Qasym-Jomart Toqaev halyqaralyq terrorizm men ekstremizmge qarsy is-qimyl baghytyndaghy yntymaqtastyqty damytu isin algha tartyp;

– Lankestik toptargha qosyludy josparlap jýrgen azamattarymyzdyng elden tysqary shyghyp ketuine jol bermeu ýshin birlesken júmysty jalghastyrghan jón. Terrorizmge jәne ekstremizmge qatysy bar adamdardy izdeu, ústau jәne ekstradisiyalau tetikterin iske qosu manyzdy. ÚQShÚ Qauipsizdik kenesi hatshylarynyng komiyteti janyndaghy terrorizm men ekstremizmge qarsy kýres mәselelerimen ainalysatyn sarapshylardyng Júmys tobyn jandandyrudy úsynamyz, – dedi Memleket basshysy.

Memleket basshysy nazarynan Úiymnyng esirtki jәne psihotropty zattardyng zansyz ainalymyna da qarsy kýres jýrgizuge tiyistigi sóz bolyp:

– ÚQShÚ-gha mýshe elderding kenistigin osy qauipti zattyng enuinen qorghau ýshin birlesken is-sharalardyng tiyimdiligin arttyru qajet. Júmys retin barlyq ózekti faktordy, sonyng ishinde sintetikalyq esirtkining taralu ayasy keneye týskenin eskere otyryp úiymdastyru kerek. Esirtkining zansyz ainalymyna qarsy kýres jýrgizetin qúzyretti organdar jetekshilerinen qúralghan Ýilestiru kenesi siyaqty mehanizm manyzdy ról atqarady, – dedi Memleket basshysy.

Búdan bólek Preziydentimiz qaru-jaraqtyng zansyz ainalymymen jәne transúlttyq úiymdasqan qylmystyq toptarmen kýresudi, tótenshe jaghdaylardyng aldyn alu jәne onyng saldaryn jong mәseleleri boyynsha yntymaqtastyqty nyghaytudy, aqparattyq tehnologiya salasyndaghy qylmystargha qarsy júmyla kýresudi kóterdi.

– Qazirgi jaghdayda qauip-qaterding sipaty men kiyber qylmyskerler qoldanatyn qaru týrleri de tez ózgerip jatyr. Múny bizding negizgi qúralymyz – ÚQShÚ-nyng aqparattyq tehnologiya salasyndaghy qylmystargha qarsy is-qimyl jónindegi «PROKSI» operasiyasyn iske asyru kezinde eskeru kerek dep sanaymyz, – dedi Qazaqstan Preziydenti.

Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyng tóraghalyq etu kezinde újymdyq qauipsizdik jýiesin nyghaytu jәne ony odan әri damytu ýshin keshendi júmystar jalghasa beretinine ashyp aitty.

Abai.kz