Oblys Ákimi Berdibek SAPARBAEVTYNG tóraghalyghymen selektorlyq rejimde qúqyqbúzushylyqtyng aldyn alu jónindegi vedomstvoaralyq komissiyanyng jәne jemqorlyqpen kýres komissiyasynyng mәjilisi ótti.
Jasóspirimder arasyndaghy qylmys pen qúqyqbúzushylyqtyng aldyn alu qyzmetining tiyimdiligin arttyru sharalary haqynda oblystyq ishki ister departamentining bastyghy Rashid Jaqypov bayandady. Aymaq basshysy jetkinshekter arasyndaghy qylmysty azaytu sharalarynyng nәtiyje bermey otyrghanyn, búl rette ata-ananyng jauapkershiligin arttyrudyng naqty tetikteri tabylmay jatqanyn, balalar suisiydining azaymay otyruyn syngha ala kele, departament bastyghy jaghdaydy týzetuge mýmkindik beretin naqty sharalardy atauyn talap etti.

Oblys Ákimi Berdibek SAPARBAEVTYNG tóraghalyghymen selektorlyq rejimde qúqyqbúzushylyqtyng aldyn alu jónindegi vedomstvoaralyq komissiyanyng jәne jemqorlyqpen kýres komissiyasynyng mәjilisi ótti.
Jasóspirimder arasyndaghy qylmys pen qúqyqbúzushylyqtyng aldyn alu qyzmetining tiyimdiligin arttyru sharalary haqynda oblystyq ishki ister departamentining bastyghy Rashid Jaqypov bayandady. Aymaq basshysy jetkinshekter arasyndaghy qylmysty azaytu sharalarynyng nәtiyje bermey otyrghanyn, búl rette ata-ananyng jauapkershiligin arttyrudyng naqty tetikteri tabylmay jatqanyn, balalar suisiydining azaymay otyruyn syngha ala kele, departament bastyghy jaghdaydy týzetuge mýmkindik beretin naqty sharalardy atauyn talap etti.

Rashid Jaqypovtyng aituynsha, jasóspirimder arasyndaghy qylmys pen qúqyqbúzushylyqtyng aldyn aludyng tútas bir jylgha arnalghan baghdarlamasy әzirlenip, segiz ay boyy sonyng ayasynda birqatar sharalar ótkizilgen. Mәselen, jyl basynan beri bilim beru mekemelerimen, erikti toptarmen, ata-analarmen birlesken 800 reyd jýrgizilip, 300 qúqyqbúzushylyq anyqtalghan. «Turizm nashagha qarsy», «Qúqyq jәne sport», «Mektepke jol» siyaqty aksiyalar birtindep nәtiyjesin bere bastaghan. Jasóspirimderding qolymen jasalghan jýgensizdikter sany boyynsha qalalar arasynda Semey men Óskemen kósh bastasa, audandar arasynda Ýrjar, Katonqaraghay, Zyryan, Kýrshim audandary algha shyqqan. Al jetkinshekter arasyndaghy suisid jaghdaylary 40-qa jetken. Onyng kóbi Semey men Ridder qalalaryna tiyesili. Búl nәtiyjeni jaqsarta týsu ýshin YuNIYSEF úiymynyng arnayy baghdarlamasy ayasynda densaulyq saqtau, bilim beru mekemelerimen birlesken sharalar atqaryluda.

Mekteptegi ahualdy qúqyq qorghau oryndarynyng baqylauynda ústau ýshin qazirgi 179 mektep inspektorlarynyng qataryna taghy 63 maman qosu qajet. Búl mәsele jyl ayaghyna deyin sheshimin tabuy tiyis. Bilim beru mekemelerining jasóspirimder arasyndaghy qúqyqbúzushylyqtyng aldyn aluda atqaruy tiyis jana mindetteri de aiqyndaldy. Bilim basqarmasynyng basshysy Asqar Núrghaziyevting aituynsha, mektepterde tirkelgen qúqyqbúzushylyqtardy mekeme basshylarynyng jyly jauyp qongy, bilim oshaqtaryndaghy psihologiyalyq qyzmetting jýiesizdigi, tәuekel tobyna kiretin balalardyng nazardan tys qala berui býgingi jaghdaygha әkep otyr.

- Segiz ay ishinde mendegi mәlimet boyynsha 378 qylmys jasalghan. jeti myng bala polisiya bólimshesining tabaldyryghyn attaghan. Búl alandarlyq jayt. Tirkelgen 40 suisidting 11-i qayghyly ayaqtalypty. Osy jerde «Mektep diyrektorlary men ata-analar qayda qarady?» degen súraq tuady. Bәri ainalyp kelgende tiyisti organdardyng ýilese júmys istemeuinen bolyp otyr. Sporttyq jәne mәdeny nysandardy jasóspirimderding kónilin aulap, uaqytyn bóletin oryngha ainaldyrudyng manyzy zor. Erikti jasaqtardyng júmysy qaghaz jýzinde qalmauy kerek. Kóshedegi tәrtipti baqylau ýshin barlyq qala әkimderi «Sarbaz» jasaqtaryn atpen qamtamasyz etui tiyis. Jalpy, búl sala qyzmetkerlerining 80 payyzy kólikpen qamtamasyz etilgen. Al olardy baspanamen qamtu - jergilikti biylikting mindeti. Jasóspirimder arasynda nashaqorlyq pen maskýnemdikting beleng aluyna qarsy túru – eng basty sharua. Onday isterding týbinde kim túrghanyn anyqtamayynsha, birjola qútylam deu beker, - dedi oblys bashysy.

Ónir basshysy kýn tәrtibindegi ekinshi mәsele boyynsha da kóp syn aitty. Jol apattarynyng azaymauy, bólingen qarjydan, qoyylghan belgiden, jyl sayyn ótkiziletin tehnikalyq bayqaulardan qajetti nәtiyje shyqpaghanyna qynjylys bildirgen ol sala basshysynan psihonevrologiyalyq jәne narkologiyalyq eseptegi adamdargha jýrgizushi kuәligining berilip ketkeni jónindegi aqparat turaly týsinikteme talap etti. Oblys joldarynyng apattyq jaghdayy men qauipsizdik sharalary turaly mәlimet bergen oblystyq jol polisiyasy basqarmasynyng bastyghy Petr Nikiforov onday jaghdaydyng bolghanyn rastap, sebebin týsindirip te kórdi. Jalpy, oblys boyynsha jol-kólik oqighalarynyng sany azayghanymen, oblys ortalyghynda búl kórsetkish eki esege ósken. Apattar sany boyynsha Besqaraghay men Jarma audandary aldyna jan salar emes. Basty sebep respublikalyq manyzdaghy joldardyng shoghyrlanuy bolsa kerek. Olay bolatyny, tirkelgen apattyng 90 payyzdan astamyn basqa ónirden kelgen jýrginshiler jasaytyn kórinedi. Al arnayy eseptegi adamdargha jýrgizushi kuәligin bergen mektepter búdan bylay qatang jazagha tartylmaq. Oblys basshysy qúlqyndy kózdep, qúqyq búzghan avtomektepterdi qajet bolsa, liysenziyasynan aiyru kerektigin eskertti. Qala syrtyndaghy joldarda saghatyna 110 shaqyrym jyldamdyqpen jýruge rúqsat etilgenimen, olardyng 80 payyzy búl talapqa say emes ekendigin aitady Petr Nikiforov. Aymaq basshysy atalghan olqylyqtar qaytalanbas ýshin әrbir jol-kólik oqighasynan keyin ereje búzushynyng kuәlikti qaydan alghanyn tekserip, sebebin anyqtaytyn saraptamalyq júmystar jetispeytinin mәlimdedi. Birinshi qarashadan bastap patrulidik polisiya men jol polsiyasynyng biriktiriletinin eskergen oblys basshysy júmys dúrys úiymdastyrylmasa, jaghday býgingiden de nasharlap ketu mýmkin degen qauip bildirdi. Rashid Jaqypov kez kelgen orynda bir patrulidi polisiya, bir jol polisiyasy túratynyn aityp, jaghday baqylaudan shyqpaytynyna sendirdi. Departament basshysy mýlik pen mal úrlyghynyng jolyn kesu boyynsha atqarylghan sharalar jóninde esep berdi. Úrlyq sany boyynsha oblystar arasynda 11 oryndy iyelenip túrghanymyzdy tilge tiyek etken Rashid Jaqypov әr úrlyqtyng tórtinshisi pәter tonaushylardan keletinin mәlimdedi. Mal úrlyghy Abay, Katonqaraghay, Jarma audandarynda azaysa, Tarbaghatay, Úlan, Kókpekti audandary men Semey qalasynyng manynda tolastar emes. Kólikti aidap әketu úrlyghy da sap tyiylar týri joq. Segiz ay ishinde 314 oqigha tirkelgen. Olardyng tek 13-i әli tabylmaghan. Rashid Jaqypov kólik pen pәter tonaushylardyng tayrandauyna beynebaqylau jýiesining jetkiliksizdigi sebep bolyp otyrghanyn jetkizdi.

- Beynebaqylau ornatu – zaman talaby. Alayda bar sharuany soghan ysyryp, qúqyqqorghaushylar saqtyqty bәsensitpeui kerek. Janaghy beynebaqylau, dabyl qaqqysh qúrylghylaryn ornatu mәselesine qúrylys basqarmasy da mәn bergeni jón. Ásirese, memleket tapsyrysymen salynatyn nysandarda atalmysh qúrylghylardyng boluyn talap etu arqyly da biraz sharuany sheshuge bolady. Al mal úrlyghyn tyngda erikti sarbazdar men aqsaqaldar kenesin tiyimdi paydalanu kerek. Eldi mekenderde mal kezegin úiymdastyru - jergilikti әkimderding mindeti. Búl auyl әkimderining basty júmysyna ainalu kerek. Olay bolmayynsha óristen mal joghalu oqighalary azaymaytyny anyq, - degen ónir basshysy barlyq iste qúqyq qorghaushylar tiyisti memlekettik organdarmen birlese әreket etu kerektigin shegelep tapsyrdy. Otyrysta memlekettik organdardyng sybaylas jemqorlyqpen kýres jónindegi qyzmeti de talqylandy.

"Abay-aqparat"