Osy bizding isimizden sózimiz nege úzyn eken? «Halyq sanyn kóbeytuimiz kerek» dep dýniyege jar salamyz da bala tuudy jetkilikti dәrejede qoldamaymyz. Búl qalay? Bala tughanda beriletin ótemaqy bizde Resey, Belarusi, Ukraina sekildi ekonomikasy biz qatarly, tipti bizden de tómen elderding bәrinen az. Mәjilis deputaty Túrsynbek Ómirzaqovtyng aituyna qaraghanda, Qazaqstanda bir baladan ýsh balagha tughangha deyin beriletin bir mezgildik ótemaqy 30 AEK (51930 tenge) ghana. Búl degeniniz, 339 dollar shamasynda. Al tórtinshi jәne odan da kóp bala tughanda beriletin ótemaqy 50 AEK (86550 tenge), yaghny 577 dollar. Búl bizdegi ortanqol sheneunikting 2-3 joldasymen qymbat meyramhanalardyng birine bir kirip shyqqandaghy shyghynymen birdey. Toghyz ay boyy «belinen mehnat» tartyp dýniyege adam әkelgen anany «qatty qúrmetteytindigimizdin» bir kórinisi osy...

Al jogharyda attary atalghan memleketterding qay-qaysynda bolmasyn bir joldyq ótemaqy bizdikinen birneshe ese kóp. 50 millionday halqy bolsa da IJÓ-i bizdikinen az Ukraina birinshi tughan balagha 3500, ekinshi balagha 5000 AQSh dollaryna teng ótemaqy beredi. Al ýshinshi jәne odan keyingi balalargha 14000 dollardan beredi. Bizdikinen 10 ese artyq. Halqy kóp bolyp, ekonomikasy bizden kóp tómen bolyp túrsa da, sony isteydi, óitkeni ananyng enbegin qúrmetteydi. Bizdikindey qúrmetti qúr auyzben emes, ispen kórsetken degen - osy!

Osy bizding isimizden sózimiz nege úzyn eken? «Halyq sanyn kóbeytuimiz kerek» dep dýniyege jar salamyz da bala tuudy jetkilikti dәrejede qoldamaymyz. Búl qalay? Bala tughanda beriletin ótemaqy bizde Resey, Belarusi, Ukraina sekildi ekonomikasy biz qatarly, tipti bizden de tómen elderding bәrinen az. Mәjilis deputaty Túrsynbek Ómirzaqovtyng aituyna qaraghanda, Qazaqstanda bir baladan ýsh balagha tughangha deyin beriletin bir mezgildik ótemaqy 30 AEK (51930 tenge) ghana. Búl degeniniz, 339 dollar shamasynda. Al tórtinshi jәne odan da kóp bala tughanda beriletin ótemaqy 50 AEK (86550 tenge), yaghny 577 dollar. Búl bizdegi ortanqol sheneunikting 2-3 joldasymen qymbat meyramhanalardyng birine bir kirip shyqqandaghy shyghynymen birdey. Toghyz ay boyy «belinen mehnat» tartyp dýniyege adam әkelgen anany «qatty qúrmetteytindigimizdin» bir kórinisi osy...

Al jogharyda attary atalghan memleketterding qay-qaysynda bolmasyn bir joldyq ótemaqy bizdikinen birneshe ese kóp. 50 millionday halqy bolsa da IJÓ-i bizdikinen az Ukraina birinshi tughan balagha 3500, ekinshi balagha 5000 AQSh dollaryna teng ótemaqy beredi. Al ýshinshi jәne odan keyingi balalargha 14000 dollardan beredi. Bizdikinen 10 ese artyq. Halqy kóp bolyp, ekonomikasy bizden kóp tómen bolyp túrsa da, sony isteydi, óitkeni ananyng enbegin qúrmetteydi. Bizdikindey qúrmetti qúr auyzben emes, ispen kórsetken degen - osy!

Al bizden әldeqayda kedey bolghanymen jan-dýniyesi bay boluy kerek, Belarussiya әrbir tughan bala ýshin 1500 dollar ótemaqy tóleydi eken. Halqy kóp bolsa da Resey әrbir tughan bala ýshin 3500 dollargha deyin tóleydi. Búl elderding bәri de jórgekpúldy kóbeytken sayyn ana men bala ólimining azaya týskenine kóz jetkizgen. Birjoldyq ótemaqylyq aqsha degen ne? Ol – dәri, ol – quatty tamaq, ol – jyly kiyim, sapaly jórgek t.b. Demek, aqsha kóp bolsa, ana men balagha qajetti nәrseler de kóptep alynady. Sony bizding ókimet bilmey me, bilgisi kelmey me? Áyteuir auyzdaryn toltyryp 330 dollar bergenine mәz.

Osynday salghyrttyqpen biz halyq sanyn qalay ósiremiz? Halyq Ózbekstan, Qyrghyzstannan da kóp kóshti. Alayda 1990 jyly 20 mln. bolghan ózbekter qazir 30 mln-gha, 4,4 mln. bolghan qyrghyzdar 5,7 mln-gha jetti. Alghashqysynyng ósimi - 46, songhysyniki - 30 payyz. Al bizdegi ósim...

1990 jyly 16,2 mln bolghan qazaqstandyqtar 2013 jyly 16,9 mln-gha ghana jetti. 20 jyldaghy ósim 3,8 payyz ghana. El ósip, ekonomika qaryshtap damyp jatyr desek, halyqtyng sany nege óspegen? Bizdinshe, ol ókimetting halyq sanyn ósirudi auyzben ghana qoldap, is jýzinde qoldau bildirmegendiginen. Endeshe, milliardtap shashyp, úrlanyp jatqan kóp qarajatty aldymen halyq sanyn kóbeytuge júmsauymyz kerek edi ghoy.

Bizding jórgekpúlgha bergen aqshamyz 10 pәshki pampers alugha ghana jetedi. Búl bóbekting astyn eki ay ghana qúrghaq ústaugha jetedi. Balany kýtuge beriletin jәrdemaqy tipti auyzgha alugha bolmaytynday tómen. Al sapaly kýtim bolmasa balanyng auyratyny sózsiz. Bizde 1000 adamgha shaqqanda 5 jasqa deyingi bóbekterding shetineui 19-gha jetipti. Masqara! Damyghan elderdegi 1000 adamgha shaqqandaghy osynday shyghyn 4-5-den aspaydy. Osynday jaghday bolghan son, halqymyzdyng sany óser me? Al ony ósiru bizge auaday qajet.

Mine, osynau ashy faktilerdi aita otyryp, Mәjilis deputaty Túrsynbek Ómirzaqov songhy plenarlyq otyrysta Premier-Ministr S.Ahmetovtyng atyna deputattyq saual joldap, bir joldyq ótemaqyny (jórgekpúl) kóterudi qarastyrudy súrady. Sonday-aq, ol emdeu mekemelerine esepke túrghan ayaghy auyr әielderge birjoldyq ótemaqy engizudi ótindi. Estir qúlaq bolsa ekeui de óte oryndy úsynystar.

Abai.kz