Qazaqstan Respublikasynyn
Premier-ministri
Oljas Bektenovke!

DEPUTATTYQ SAUAL

Qazir elimizding teng jartysy topan sudyng astynda qaldy. Jyldaghy әdet. Kóktem keledi, Ýkimetting kóp uәdesi kólkip sugha ketedi. «Tasqyngha tas-týiin dayynbyz, tótenshe jaghday bolsa, tótep beremiz», – delinetin kópirme bayandamalardan kók tiyn payda joq.

Osyghan baylanysty Mәjilisting bir top deputaty su basqan ónirlerge baryp, mәn-jaygha tikeley qanyqtyq. Túrghyndarmen kezdesip, naqty ahualmen tanystyq. Aldaghy uaqytta da atalghan ónirlerge taghy da baryp, jaghdaydy baqylauda ústaytyn bolamyz.

IYә, apat aityp kelmeydi. Biraq qardyng qalyng jaughanyn kóz kórdi ghoy. Mәsele – jergilikti әkimdikter men Ýkimetting arasynda baylanystyng joqtyghynda. Saldarmen ghana kýresip kelemiz.

Topan su men sel túrmaq, әlemde sunamy men vulkannan qorghanu sharalaryn qabyldaghan elder bar. Al bizding keybir audandarda dayyn túruy tiyis qayyq pen su etikting ózi atymen joq. Tótenshe jaghdaylar ministrligining normatiyvi oryndalmaghan. Ákimdik pen ministrlikterding arasynda bayyp-bagha joq.

Ekinshiden, su salasynda bilikti maman tapshy. Bir ghana boljammen eshnәrse sheshilmeydi. Gidrolog, gidrotehnikterding keshendi júmysyn kórmedik. Yaghni, ghalymdargha jaghday jasalmay, eshnәrse týzelmeydi degen sóz.

Jogharyda aitqanymday, biz kýni keshe Mәjilistegi әriptesterimizben birge halyqtyng jay-kýiimen, osy baghytta qolgha alynyp jatqan sharalarmen kózbe-kóz tanysu ýshin Oral, Arqalyq, Aqtóbe, Úlytau, Qoyandy jәne taghy basqa ónirlerdi aralap qayttyq. Byltyr dәl osy uaqytta Qobda audanyndaghy topan su shayyp ótken birneshe ýige «AMANAT» partiyasy tarapynan qúrylys materialdaryna deyin әperip, baspana saldyrtqan edik. Ókinishtisi – sol ýiler taghy da sugha ketti. Sebebi Qobdadaghy qúrylysy bastalghan dambanyng jobalyq qújattamasynan jergilikti prokuratura kinarat tauyp, júmysyn toqtatyp tastaghan.

Sonday-aq Aqtóbe oblysyndaghy su basqan Qúmsay auylynda múnay kompaniyasy shluzdi bitep tastap, tasyghan su auylgha qaray búrylyp ketken. Óitkeni shluz әdeyi jabylghanday kórindi. Búl mәseleni jiti baqylaugha alu qajet. Dәl osynday jaghday basqa ónirlerde de boluy yqtimal.

Sonymen qatar jalpy baspanasy jermen-jeksen bolyp, bala-shaghasymen bosyp ketken aghayynnyng taghy bir aryz-armanyn jetkizeyik.

Ras, memleket basshysynyng «Eshkim nazardan tys qalmaydy, zardap shekken túrghyndargha týgel kómek kórsetiledi» degeni – dertke daua, kónilge medet. Biraq komissiya shyghyndy eseptep, ýiler salynghansha, kemi 4-5 ay uaqyt ketedi. Osy kezde malmen jan baghyp otyrghan aghayyn tórt týligin tastap, qayda barady? Maly óriste, ózderi audandaghy kolledjde jaybaraqat jatady deysiz be?

Erteng el-júrttyng esin shygharatyn taghy bir mәsele bar! Alystaghy auyldarda sugha ketken keybir ýilerding әli kýnge deyin qújaty joq. Qora-qopsysy men qúlaghynda syrghasy joq maldary turaly aitpay-aq qoyayyn. Qazaq auyldaghy qorasyna qashan qújat rәsimdetip edi? Olardy qaytemiz? Dalada qala ma? Osy jaghyn da oilastyru kerek.

Biylghy tasqynnyng beti qatty. Tótennen kelgen topangha eshkim bey-jay qarap otyrghan joq. Osyndaghy barlyq partiyalar, әleumettik jelidegi belsendi azamattar, myndaghan eriktiler bir qoldyng salasynday, bir ýiding balasynday júmylyp, kómek jinap, halyqqa ýlestirip jatyr. Keybir әriptesterimiz әli de sol su basqan aimaqtarda jýr. Biz osy joly shalghay auyldarda qútqarushylargha ystyq tamaq dayyndap, shúlghauy men shúlyghyna deyin әkep berip jatqan jergilikti halyqty kórdik. Ásirese kýn-týn demey, qaptan bóget jasap, әbden qajyghan әr auyldyng azamatyna raqmetimizdi aitamyz. Elding osynday auyzbirligin kórgende, eriksiz egilesin!

Alayda qauipting basy qaytty deuge әli erte. Alda SQO, Pavlodar, ShQO túr. Altayda qar endi ery bastady. Marqakól men Katonqaraghayda 2 metr qar jatqanyn qaperden shygharmanyzdar! Torghay dalasyn kórdinizder. El qatynaytyn jalghyz kýre joldy su aldy. Tikúshaq pen ýlken tehnikalar ghana jýre alady. Sondyqtan osy ónirlerdi qajetti azyq-týlik, dәri-dermek, jem-shóp qorymen qamtamasyz etudi jiti nazarda ústau kerek.

Jogharyda aitylghandardy eskere kelip, Ýkimetke kelesi úsynystardy joldaymyz.

1) Qazaqstandaghy barlyq ózenderding jaghasynyng erekshe su qorghau aumaghyn 4 shaqyrymgha deyin úzartu jәne túrghyn ýy salu men jer bólu kezinde ózen, kól, su qoymasynyng jaghasynan qashyq әri biyik jerlerge qonystandyru;

2) iri jәne jәne taulardan aghatyn transshekaralyq sular qúiylatyn ózender qar men janbyr suy qosylghanda tasyp ketpeui ýshin jasandy arnalar jasau, asa qauipti aumaqtarda su qoymalaryn salu, sonday-aq su soratyn drenajdar men nasostardy qayta ornalastyru;

3) ózen, kólge jaqyn ornalasqan auyldardy qajetti tehnika, qayyq jәne arnayy formalarmen qamtamasyz etu;

4) Gidrotehniyk-injener mamandardy dayyndaugha kónil bólu;

5) biylghy tótenshe jaghday jariyalanghan jerlerdegi sharualardyng barlyq auyl sharuashylyq nesiyelerin tóleudi ýsh jylgha deyin shegeru mýmkindigin qarastyru.

QR Parlamenti Mәjilisining deputattary atynan

Maqsat Tolyqbay

Derekkózi: DAT

Abai.kz