Manghystau oblysy ishki ister departamenti bastyghy, polisiya polkovniygi Q.S.Dәlbekov búqaralyq aqparat qúraldary ókilderimen kezdesuinde ýstimizdegi jyldyng on aiy kórsetkishin jariya etip, aldaghy mindet-mejelerge toqtaldy.

– Ər memleketting damu dengeyi qoghamdyq tərtipting túraqtylyghy men azamattardyng qúqyqtarynyng qorghaluyn qamtamasyz etumen anyqtalatyny aiqyn. Elbasy jyl sayynghy halyqqa Joldauynda qoghamdyq qauipsizdikting qamtamasyz etilui, qúqyqtyq tərtipting saqtaluy basym baghyttardyng biri ekenin eskere otyryp, tərtip joq jerde qoghamdyq túraqtylyq pen ekonomikalyq damudyng bolmaytyndyghyn airyqsha atap ótti. Osy mindetti basshylyqqa ala otyryp, oblystyq ishki ister organdary aghymdaghy jyly aimaqtaghy qylmys pen qúqyq búzushylyqtyng aldyn alugha, qoghamdyq tərtipti nyghaytugha baghyttalghan tiyisti is-sharalar qabyldady,-dedi baspasóz məslihatyn ashqan Qayrat Súltanbayúly. Kezdesude zang búzushylyqqa qatysty birneshe derekter keltirildi.

Aghymdaghy jyldyng 10 aiy ishinde oblys boyynsha 5361(2012-de 3496) qylmys tirkeldi, yaghny 53,3 payyzgha artyp otyr. Búghan sebep-bótenning mýlkin úrlau (2806), alayaqtyq (609), búzaqylyq (627) siyaqty týrlerining ósui.

Manghystau oblysy ishki ister departamenti bastyghy, polisiya polkovniygi Q.S.Dәlbekov búqaralyq aqparat qúraldary ókilderimen kezdesuinde ýstimizdegi jyldyng on aiy kórsetkishin jariya etip, aldaghy mindet-mejelerge toqtaldy.

– Ər memleketting damu dengeyi qoghamdyq tərtipting túraqtylyghy men azamattardyng qúqyqtarynyng qorghaluyn qamtamasyz etumen anyqtalatyny aiqyn. Elbasy jyl sayynghy halyqqa Joldauynda qoghamdyq qauipsizdikting qamtamasyz etilui, qúqyqtyq tərtipting saqtaluy basym baghyttardyng biri ekenin eskere otyryp, tərtip joq jerde qoghamdyq túraqtylyq pen ekonomikalyq damudyng bolmaytyndyghyn airyqsha atap ótti. Osy mindetti basshylyqqa ala otyryp, oblystyq ishki ister organdary aghymdaghy jyly aimaqtaghy qylmys pen qúqyq búzushylyqtyng aldyn alugha, qoghamdyq tərtipti nyghaytugha baghyttalghan tiyisti is-sharalar qabyldady,-dedi baspasóz məslihatyn ashqan Qayrat Súltanbayúly. Kezdesude zang búzushylyqqa qatysty birneshe derekter keltirildi.

Aghymdaghy jyldyng 10 aiy ishinde oblys boyynsha 5361(2012-de 3496) qylmys tirkeldi, yaghny 53,3 payyzgha artyp otyr. Búghan sebep-bótenning mýlkin úrlau (2806), alayaqtyq (609), búzaqylyq (627) siyaqty týrlerining ósui.

Oblystyq ishki ister departamenti basshysy qylmys sanynyng kóbengining taghy bir sebebi retinde esepke alu-tirkeu tərtibining kýsheytiluin atady. Mysaly, búryn key jaghdaylarda keltirilgen shyghynnyng az mólsherde boluyna baylanysty qylmystyq is qozghalmasa, endi barlyq derek tirkeletin boldy. Degenmen, bizdegi qylmystyng dengeyi 10 myng túrghyngha shaqqanda 120-dan kelse, al respublikalyq kórsetkish 190, yaghni, Manghystau elimiz boyynsha qylmys eng az tirkelgen aimaq bolyp sanalady.

Jyl basynan beri oblys kóleminde qylmystyng aldyn alugha baghyttalghan «Qúqyqtyq tərtip», «Zansyz kelushi», «Izdeu», «Pəter» siyaqty jedel sauyqtyru is-sharalary ótti. Nətiyjesinde ótken jylmen salystyrghanda asa auyr qylmystar sanynyng 25,3%-gha, qasaqana kisi óltiru derekterining 6,1%-gha, tonau faktisining 2,3%-gha tómendeuine qol jetti. Sonymen qatar, kóshede bolghan qylmystar 3,6%-gha (800-den 771-ge), búryn sottalghan adamdardyng qayta qylmys jasau derekteri 36,5%-gha (74-ten 47-ge), túrmystyq jaghdayda qylmys jasau derekteri 16,7%-gha (6-dan 5-ke) azayghan. Alayda, alynghan sharalargha qaramastan byltyrgha qaraghanda biyl mas kýiinde qylmys jasau derekteri 11,9%-gha, kəmeletke tolmaghandar boyynsha 7,9%-gha ósken. Aytalyq, Janaózen qalasynyng túrghyny A.Ayjaryqovtyng bir ózi 24 qylmys (18-avtokólikti zansyz aidap ketu, 4-úrlyq, 1-tonau jəne 1-qaraqshylyq) jasaghan.

Baspasóz məslihatynda ótken jyldarmen salystyrghanda asa auyr qylmys týrlerining ashyluy 12,2%-gha, (63,9 %-76,1%), auyr qylmys boyynsha 5,1%-gha (44,9%-50,0%) jaqsarghandyghy aityldy. Sonday-aq, kisi óltiru 17,1%-gha (65,8-82,9%-gha), qaraqshylyq 10%-gha (65,0-75,0), tonau 2,8%-gha (36,3%-gha - 39,1%-gha), alayaqtyq qylmystyng anyqtaluy 16,8 %-gha (15,6%–gha-32,4 %) artyp otyr.

Osy merzim ishinde 2500-den astam qylmys ashylghan, onyng ishinde 359-y asa auyr, 54-i auyr qylmysqa jatady. Atap aitqanda, 34-i kisi óltiru, 33-i densaulyqqa auyr ziyan keltiru, 24-i qaraqshylyq shabuyly, 133-i tonau, 549-y bótenning mýlkin úrlau jəne 323-i búzaqylyq boyynsha tirkelgen. Sotqa ótken jyldyng osy uaqytymen salystyrghanda 496 qylmystyq is kóp joldanghan. On aida oblys boyynsha 80 esirtkige qatysty qylmystyq derek anyqtalghan. Zansyz ainalymnan 422 kg. 077 gr. esirtki zaty tərkilengen. Búl kórsetkish ótken jylmen salystyrghanda 116,2 payyzgha ósip otyr.

Q.Dəlbekov Memleket basshysy N.Nazarbaevtyng qazan aiynyng 11-júldyzynda ótkizilgen ýkimetting keneytilgen otyrysynda jol qauipsizdigine qatysty aitqan synynan tuyndaytyn mindetterge toqtalyp, jol-kólik oqighalaryna qatysty məlimetter keltirdi. Esepti merzim ishinde 346 oqigha tirkelgen, nətiyjesinde 87 adam qaza tauyp, 453 adam týrli dene jaraqatyn alghan. Ótken jyldyng osy merzimimen salystyrghanda JKO 20,6%-gha, onda qaza bolghandar sany 35,9%-gha, jaraqat alghandar 29,1%-gha artqan. Jol-kólik oqighalarynyng artuyna avtokólik sanynyng ósui de sebepshi bolyp otyr. Býgingi tanda oblys boyynsha 140 mynnan astam avtokólik tirkelgen.

Ýkimetting №855 qaulysyn oryndau maqsatynda IIM-ning №577 búiryghyna səykes Aqtau jəne Janaózen qalalarynda jol-patrulidik polisiya bólimderi qúryldy. Endigi jerde patrulidik po-
lisiya qyzmetkerleri tek qoghamdyq qauipsizdikti qamtamasyz etse, endi jol qozghalys qauipsizdigine de asa mən beriletin bolady.

– Oblys əkimdigi materialdyq-tehnikalyq jaghdayymyzdy jaqsartugha basa mən berude, - dedi Qayrat Súltanbayúly. - Aqtauda IIO qyzmetkerlerine arnalghan 120 pəterlik túrghyn ýiding qúrylysy ayaqtaldy. Janaózen qalasynda 100 jəne 60 pəterli 2 túrghyn ýiding qúrylysy 2014 jyly paydalanugha beriledi. Janaózen qalasynda 10 uchaskelik tirek punkti, 2 stasionarly polisiya beketi jəne «Aqtau-Týrikmenstan» tas jolyna 1 stasionarlyq-baqylau «Rubej» beketi salynady. Janaózen qalasy IIB-nyng jedel basqaru ortalyghynyng qúrylysy ayaqtaldy. 2014-
2016 jj. oblys ortalyghynda 5 kýrdeli jol qiylysyna jol qozghalys erejelerin búzu derekterin ózderi anyqtaytyn avtomatty jýie ornatylmaq. Aqtau qalasy men Múnayly audany aumaghynda halyq kóp shoghyrlanatyn jerlerdegi qozghalysty qadaghalaytyn 250 beyne baqylau kameralaryn ornalastyru jayy qaralyp otyr.

Aghymdaghy jyldyng 10 aiynda oblys boyynsha IIO-nyng qúrylymdarynda jalpy alghanda 102 myng 396 qúqyq búzushylyq deregi anyqtalyp, 795 mln. 838 myng 204 tenge aiyppúl salynghan, onyng 624 mln. tengeden astamy nemese 78,4 payyzy óndirilgen.

Oblystyq ishki ister departamenti basshysy Q.Dəlbekov «əmbebap poliyseyler» dayyndyghy, kadr məselesimen qamtyluy jayy, basqa da birneshe məselelerge qatysty jurnalister qoyghan saualdargha jauap berip, Elbasy mindettegen tapsyrmany oryndau baghytynda atqarylyp jatqan sharalargha keninen toqtaldy.