Halyqtyq qúqyqtyq sauattylyghynyng tómendiginen keybir túrghyndar alayaqtargha aldanyp, belgisiz adamdargha qarjy audaryp san soghyp qalyp jatyr. Ásirese әleumettik jelidegi jarnamagha da senim artyp, aqshasynan aiyrylghandar bar. Abai.kz tilshisi  qúqyqtyq mәselege qatysty súraqtardy Almaty qalasyndaghy Advokattar alqasynyng zangeri Daryn Janbatyrovqa qoyyp kórdi.

- Daryn Bekjanúly, tәjiriybeli zanger retinde aitynyzshy halyqtyng qúqyqtyq sauattylyghyn qalay baghalaysyz?

- Mening oiymsha, elimizding әrbir azamaty óz qúqyqtary men bostandyqtaryn joghary dengeyde bilui kerek. Qúqyqtyq sauatyng tómen bolsa, әsirese qazirgi zamanda onda kóp nәrseden ózindi shektegenin. Búrynghygha qaraghanda halyqtyng qúqyqtyq sauaty jaqsaryp keledi. Oghan bir jaghynan ghalamtordyng da әseri bar. Qazir jelini ashyp qalsang alayaqtyqtyng týrleri, onymen kýresu joldary, qalay әreket etu kerektigi egjey- tegjey jazylady. Búl taqyryp qoghamda әli kýnge deyin qyzu talqyda. Odan bólek, BAQ arqyly da alayaqqa aldanbaudyng joldary nasihattaluda. Áriyne búl júmystar óz kezeginde ózining tiyimdiligin kórsetude. Adamnyng qúqyqtyq sauattylyghy tómen bolvghn sayyn, ol ýshin zandar tiyimsiz júmys isteytindey kórinedi. Sebebi ol qarapayym alghy sharttardy bilmeydi. Adam ózin ýnemi damytyp, izdenip, bilmegenin ýirenui kerek dep oilaymyn.

- Sizge zanger retinde Almaty túrghyndary kóbinese qanday mәsele boyynsha jii jýginedi?

- Áriyne zangerlik keneske  jýginetinderding qatary kóp. ÓZderiniz bilesizder qazir kenesti onlayn rejimmen de bere beremiz. Eng bastysy әrbir adamnyng súranysy jauapsyz qalmaydy. Kóbine qúqyqtyq kenes alady. Birnesheuin aitatyn bolsam, әielder qauymy aliymentti óndiru, odan bólek mikroqarjy men bank aldyndaghy bereshegin dúrys óteu, jeke sot oryndaushynyng búghatyn sheshu syndy mәselelermen jýginedi. Býginde ózeriniz bilesizder,  әleumetik jelini ashyp qalsanyz schetti arestten shygharyp beremin, nesie boyynsha grafik qoyyp beremin degen qyzmet kóp. Keybiri joghary bilimi bar zanger de emes. Azamattarymyz osynday qyzmet týrine qosymsha aqsha shyghyndap jatady. Eger onyng qúqyqtyq sauattylyghy bolsa, ol adam ózi sol mәseleni sheship alar edi.

- Qazir kәsiby әri sauatty zangerlerdi qalay ajyratamyz? Óitkeni ghalam tordy ashyp qalsaq eki adamnyn  biri zanger? Bilikti mamandy qalay tanimyz?

- Qazir ghalamtor júmysymyzdy birshama jenildetti. Ghalamtordan kez kelgen qajetti mamandy jyldam tabasyn. Sondyqtan zangerdi tandamas búryn, aldymen onyng biliktiligin ekseru kerek. Ol turaly jazylghan pikirlerdi oqu kerek. Zangerlerge, advokattargha jýgingen kezde ispen tanyspay jatyp 100 payyz kepildik beretinderinen qorqu kerek. Óitkeni bilikti zangerler tek qana yqtimal nәtiyjeni ghana aitady. Odan bólek zangerding qyzmeti ózi tarapynan resmy qújatsyz tólenbeui kerek. Yaghny onyng qyzmetin qolma qol tóleseniz tólem týbirtegin talap etiniz. Búl da qyzmet kórsetuding negizgi sharttary. Sizde ertengi kýni dәleldey alatyn qaghaz boluy shart.

-Halyqtyng qúqyqtyq mәdeniyettin arttyru ýshin ne isteuimiz kerek? maman retinde pikirinizben bólisseniz.

- Mening oiymsha, qúqyqtyq mәdeniyet ol mektep tabaldyryghynan qalyptasady. Óitkeni әr adam qúqyq úghymymen mektepte tanysady. Alghashqy týsinik qalyptasady. Songhy kezde qúzyrly organdar tarapynan halyqtyng qúqyqtyq sauattylyghn arttyrugha baghyttalghan semina, treningter jii ótude. Ádilet departamenti, prokuratura,  polisiya departamenti tarapynan birqatar ister qolgha alynyp jatqanyn bilemin. Qúqyqtyq mәdeniyetti әr adam ózi qalyptastyrady. Ol onyng bilimine, oy órisining damuyna tikeley qatysty. Qúqyqtyq mәdeniyetti qalyptastyruda eng aldymen halyqtyng qúqyqtyq sauatyn arttyrugha mәn beruimiz kerek.

Abai.kz