Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Bakude Birikken Últtar Úiymynyng Klimattyng ózgerui turaly negizdemelik konvensiyasyna qosylushy taraptardyng 29-shy konferensiyasy ayasynda ótip jatqan klimat salasyndaghy is-qimyl jónindegi әlem kóshbasshylarynyng sammiytine qatysty.

Plenarlyq sessiyanyng ashyluynan keyingi alghashqy sóz Qazaqstan Preziydentine berildi.

Qasym-Jomart Toqaev, eng aldymen, Qazaqstan jahandyq klimat kýn tәrtibin qoldaytynyn rastap, tabighattyng ózgeruine qarsy kýreste halyqaralyq yntymaqtastyqtyng manyzy zor ekenin atap ótti. Memleket basshysy elimizding 2060 jylgha qaray kómirtegi beytaraptyghyna qol jetkizu jóninde biyik maqsat qoyghanyn eske saldy.

Qasym-Jomart Toqaev búl mindetti oryndau ýshin naqty qarjylandyru kózderi men zamanauy tehnologiyalargha arqa sýieytinin aitty. Sonday-aq «Klimattyq qarjylandyru boyynsha jana újymdyq maqsat» (NCQG)  ayasynda tabighat ózgeristerine osal aimaqtargha, әsirese, tenizge shyghatyn joly joq damushy elderge airyqsha mәn berilui qajettigine toqtaldy.

– Álemdegi ziyandy shygharyndylardyng 1 payyzy ghana Ortalyq Aziya elderine tiyesili. Soghan qaramastan búl aimaq kóptegen klimattyq qaterge úshyrap otyr. Tabighattaghy ózgeristerge qaray әreket etu sharalarynyng tiyimdiligin arttyru ýshin biz jasandy intellekt, jerserik arqyly monitoringting ozyq tehnologiyalaryn, qauipti aldyn ala eskertetin, su jәne jer resurstaryn anaghúrlym tiyimdi basqaratyn basqa da sifrlyq qúraldardy belsendi qoldanugha tiyispiz, – dedi Preziydent.

Qazaqstan «kómirtekti eginshilikke», yaghny auagha taralatyn parniktik gazdardyng mólsherin azaytu jәne topyraqty qúnarlandyru arqyly auyl sharuashylyghyn jýrgizu әdisterin engizuge qay jaghynan da qolayly memleket. Búghan elimizdegi auyl sharuashylyghyna jaramdy 200 million gektar jer mýmkindik beredi. Preziydent qyzyghushylyq tanytqan taraptardy Qazaqstannyng osy saladaghy әleuetin zertteuge shaqyrdy.

– Elimiz әlemdik uran jetkizu isining 43 payyzyn qamtamasyz etedi jәne kómirtegi mólsheri tómen quat kózi sanalatyn yadrolyq energetikany damytuda manyzdy ról atqarady. Biyl qazan aiynda ótken jalpyúlttyq referendumda halqymyzdyng basym bóligi Qazaqstanda atom elektr stansiyasyn saludy qoldady. Biz osy saladaghy jetekshi tehnologiyalyq alpauyttarmen seriktese otyryp, atalghan jobanyng qauipsizdigi men tiyimdiligin qamtamasyz etuge úmtylamyz, – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev dýnie jýzindegi su resurstaryna qatysty problemagha toqtaldy.

– Klimattyng ózgerui jahandyq su sikline әser etip otyr. Álemdegi tabighat apattarynyng 80 payyzdan astamy su tónireginde oryn alady. Biyl bizding elimiz búryn-sondy bolmaghan alapat su tasqynymen betpe-bet keldi. Keleshekte osynday tótenshe jaghdaylar kezinde jedel әreket etip, odan keyingi qayta qalpyna keltiru júmystaryn tez atqaru ýshin qauip-qaterdi basqarudyng keshendi jýiesin engizemiz. Su mәselesine jahan nazaryn audaru maqsatynda biyl jeltoqsan aiynda Fransiyamen birlesip One Water sammiytin ótkizemiz. Forumgha qatysushylar su resurstaryn jahandyq dengeyde basqaru mәselelerin talqylaydy. Býginde Kaspiy tenizine qauip tónip túr. Álemdegi eng ýlken kóldi qútqaru – barshagha ortaq mindet әri búl úzaqmerzimdi halyqaralyq yntymaqtastyqty talap etedi. Osy orayda Preziydent Iliham Áliyevting Kaspiy many memleketterining sarapshylar tobyn qúru turaly úsynysyn qoldaymyz. Sonymen qatar Qazaqstan Aral tenizin qútqaru ýshin naqty sharalar qabyldap jatyr, – dedi Preziydent.

Qasym-Jomart Toqaev sózin qorytyndylay kele, Ázerbayjannyng SOP29-gha tabysty tóraghalyq etkeni jәne sammitti joghary dengeyde úiymdastyrghany ýshin Preziydent Iliham Áliyevke rizashylyq bildirdi. Memleket basshysy әdil, inkluzivti әri ashyq klimattyq kýn tәrtibin qalyptastyruda Qazaqstannyng halyqaralyq seriktestermen yqpaldastyqty odan әri nyghaytugha dayyn ekenin jetkizdi.

Sammitte 80-nen astam memleketting basshylary, halyqaralyq jәne ónirlik úiymdardyng jetekshileri sóz sóiledi.

Sonymen qatanr Qasym-Jomart Toqaev SOP29 cammiytinde birqatar elding delegasiya basshylarymen әngimelesti

COP29 Dýniyejýzilik klimat sammiytining ayasynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Úlybritaniya Premier-ministri Kir Starmermen, BAÁ Preziydenti sheyh Múhammed ben Zaid әl Nahayanmen, Moldova Preziydenti Mayya Sandumen, Mongholiya Preziydenti Uhnaagiyn Hurelsuhpen, Ózbekstan Preziydenti Shavkat Mirziyyoevpen, Tәjikstan Preziydenti Emomaly Rahmonmen jәne basqa da joghary lauazymdy túlghalarmen kezdesip, az-kem әngimelesti.

Kezdesuler barysynda әrtýrli saladaghy ekijaqty yntymaqtastyqty damytu perspektivasy, jahandyq klimattyng kýn tәrtibi, sonday-aq halyqaralyq qúrylymdar ayasyndaghy yqpaldastyq mәseleleri talqylandy.

Dýniyejýzilik klimat sammiyti ayasynda Memleket basshysynyng qatysuymen QR Ýkimeti men Islam damu banki arasynda Qazaqstandaghy su resurstaryn damytu jobasyn iske asyru ýshin úzaqmerzimdi qarjylandyru turaly kelisimge qol qoyyldy.

Abai.kz