Seninizder, senbenizder Sauyq Jaqanova esimin estip-bilgenime, qasynda jýrgenime tura 60 jyl eken…

Bes jasymda mektepke baryp, altymda zaulatyp oqyp kettim. Talabyma masattanghan ata men әjem marqúm poshtadan alatyn 12 som pensiyasyna maghan Almatydan shyghatyn gazet-jurnaldar, jana kitaptar aldyryp berudi bastady. Sóitip, oqulyqta joq siqyrly әlemning esigi ashyldy. Áueli kýbirlep, kele-kele dauystap oqudy shyghardym. «Qypanymnyng dauysy múghalimdikindey, keshke ýige jinalyp qalay oqitynyn tyndandarshy!» dep manayda túratyn ata-әjelerdi shaqyryp alatyn boldy. Ol jaryqtyqtar: «Qypandarynyz múghalim emes, tura radio siyaqty ghoy!» dep kónilderin ósirdi.

Sóitip, menen basqa aldanyshy joq ata-әjem qansha mal satqanyn bilmeymin, zor әureshilikpen ýlken radio satyp aldy. Endi ózimizdi shalghay auylda emes, Almatyda túratynday sezindik. Ol kezdegi «Almatydan sóilep túrmyz!» degenning qúdiretin súramanyz...

Oqu - oidy, sóileu - tildi jýieleydi dep kim oilaghan?! Kýnderding kýninde kitabymdy qolyma ústap, diktorlardyng maqamyna salyp, ózime-ózim dauys qong sabaghyn jýrgizuge de jarap qaldym. Sonda ghoy, Sauyq Jaqanova dauysyna elitip esim shyqqany! Qansha úqsap baqqym kelse de, uysyma týspeytin dauys ekenin óte erte moyyndadym. «Almatynyng aportyn jegesin dauysy súlu shyghar?!» degen de balalyq oy qylang berdi. Qanshama ret «Onday bolmaq qayda?» degim kelmey, radionyng ishine kirip kete jazdap, telmire tyndaghanym әli esimde. Biraq Sauyq Jaqanova dauysy ýirenuge kónbeytin, jaratylystan ózine ghana arnap berilgen syy ekenin týsine almaghanymmen, sol ýnnen alghan tәlim-tәrbiyening әseri býkil ómirime azyq bolyp kelgeni shyndyq.

Ol qanday әser? Sauyq oqyghan mәtinderden jasandylyqtyng «iyisi» shyqpaydy. Mýldem! Jaghymdy-jaghymsyz keyipkerding býkil bolmysyn býge-shýgesine deyin óz basynan keshkendey, birde quanyshty, әp-sәtte ayanyshty sezimmen jetkizgen ýni qúlaqtan kirip, boydy alady. Tabighattyng tórt mezgilindey bir taqyrypty oqugha birneshe kónil-kýige týsu, ony oy sýzgisinen ótkizip ýlgerip,  halyq-synshynyng qúlaghyna qúng - qaydan onay bolsyn?! Sol alasapyran sezimdermen arpalysyp otyryp, aldyndaghy qaqighan mikrofonnan qaymyqpay sóilep bergendegi ishki quattyng myqtylyghyn aitsanyzshy!…

Adaldyq ta, adamdyq ta, arlylyq ta, abzaldyq ta, úyandyq ta, ústamdylyq ta, meyirbandyq ta, sengishtik te tyndaushygha izgilik izin qaldyrmay qoymaydy. Basqany qaydam, mәnerli sózge auzymdy ashqyzyp, kózimdi júmghyzyp, silekeyimdi shúbyrtqan, sóileu mәdeniyetine ghashyq qylghan - osy, Sauyq Jaqanova!  El adamdarynan, múghalimderden: «Ol bizding jaqtyng qyzy, maqtanyshymyz!» degendi estigende tóbem kókke bir-aq eli jetpey, synyptastaryma әsirelep kóp әngime aitqanym da bar.

Taghdyrdyng jazghany bolatyny ras pa deymin. Áytpese, Qazaq radiosynda qyzmet etu - týsime de kirmegen. Uniyversiytet bitirerde Qazaq teleradio komiytetining arnayy shaqyruymen televiziyagha qabyldanyp, ondaghy sanauly qyz jurnalisterding «súranystaghysy» bolyp, «kórinip» kele jatqam…

Ózime de obal joq, rúqsat etilmegen Jeltoqsan kóterilisine qatysyp, júmystan shyghyp qaldym. Sodan bir komiytet qoy, ýsh jyl boyy Qazaq radiosynda atymdy kórsetpey, on kelilik reparterdi arqalap jýrip tegin reportaj dayyndap, senimge kirip, aqyry eshkim qyzyqpaytyn balalar habaryn dayyndaytyn redaktorlyqqa iliktim. Esesine, ol kezdegi jalghyz telekanal «Qazaqstannan» kelgenim, ýsh jylghy tegin enbegim bedelsiz qylghan joq. Jiyrma jylghy enbek jolymda radiodan tapqan agha-tәtelerimning kóbi - tórkin júrtyma ainaldy. Búryn aralaspay túrghanda syrttay qalay dep oilaghan Sauyq tәtem tughan apamday jaqynym bolyp ketti. Atynan at ýrikkendey ataq-mansabyna qaramay, asa qarapayymdylyghyna tang qalatyndar men ghana emes-ti.

Biz o bastan bir-birimizdi qalay barmyz, solay qabyldadyq. Ýi-ishimizben aralasyp, ashyq syrlasyp, birge quanyp, birge qinalyp jýrip san synaqtan sýrinbey ótip kelemiz.  Kónil qalyspay, apaly-sinilili bolyp syilasyp, Janaarqanyn, Qazaq radiosynyng ýlken qyzdary atanyp, qatar kele jatqanymyzgha Allagha myng da bir shýkirshilik!

Osydan bes jyl búryn Qaraghandy oblysy әkimining qoldauymen mening 60 jyldyq mereytoyym keng kólemde atalyp ótti. Aqyldasu barysynda men Qaraghandy men Jezqazghan qalasyndaghy halyqpen kezdesudi «Arqanyng arda qyzdary» degen atpen ótkizip, oghan aldymdaghy eki apam Sauyq Jaqanova men aituly ghalym Aygýl Isimaqty qosudy súradym. Kelisken son, gýl syilasanyzdar da syi-qúrmet ýsheumizge teng bolsynshy deuden de úyalmadym. Solay boldy.

Búl eki apam: elden erte ketip, syrtta ósip-óngen myqtylar ghoy. Orayy kelgen osy bas qosudan  jerlesterining saghynyshty meyir-mahabbatyna bólenip, tórkindep barghan qyzday qúlpyryp, oljaly oraldy. Men de sol jauapty sapardan kishilik iltipat jasaugha jaray alghanyma qatty quanyp qayttym.

Sauyq tәtem ómirde óte jayly adam. Qonaqta da, jolda da, tynyghuda da birqalypty. Qanday ortada bolsa da jan-jaghyna jaqsylyq núryn shashyp otyrady.

Alladan tilerim, jan tәtem osy momaqan  qasiyetimen әdemi qartayyp, aldymyzda aman-esen jýre berse eken!

Qymbat Ábildәqyzy

aqyn, «Aygólek» jurnalynyng avtor-redaktory, Týrki әlemi aqparat salasynyng ýzdigi

Abai.kz