Memleket basshysy byltyrghy Joldauynda qúqyq qorghau organdaryna azamattardyng jan-jaqty qauipsizdigin qamtamasyz etudi tapsyrdy.

Preziydentting tapsyrmalaryn oryndau ýshin, sonday-aq «Zang jәne Tәrtip» qaghidatyn qamtamasyz etu maqsatynda prokuratura organdary qylmysqa qarsy kýreste jasandy intellekt (JI) jәne sifrlyq sheshimderdi qoldanugha negizdelgen birqatar tiyimdi jobalardy iske asyruda.

Mәselen, Astana qalasynyng prokuraturasy esirtki qylmysyna qarsy kýresting birneshe innovasiyalyq әdisterin әzirlep, ony qoldanysqa engizdi.

Aghyndy sulardan esirtkini anyqtau. Kәriz aghynynan alynghan synamalardy taldau elordanyng ónerkәsiptik aimaghynda esirtki óndiretin jasyryn zerthanany anyqtaugha mýmkindik berdi. Tintu nәtiyjesinde 27 kg-nan astam «mefedron» psihoaktivti zaty jәne bir tonna týrli prekursorlar tәrkilengen.

Aua aghyndary boyynsha esirtki zerthanalaryn anyqtau. GCMS-TQ8040 NX mass-spektrometri bar gaz hromatografynyng kómegimen búryn esirtki zerthanalary ornalasqan ýi-jaylarda aua bólshekterin ólsheu jýrgizildi. Auagha jýrgizilgen taldau onda esirtki óndirisinde qoldanylatyn himiyalyq zattardyng boluyn anyqtady.

Prokuratura qazirgi zamanghy tehnologiyalardy qoldana otyryp, alayaqtyqqa jәne kiyberqylmysqa qarsy belsendi kýres jýrgizude.

«WhatsApp» qosymshasynda telefon nómirining alayaqqa tiyesiligin tekseruge mýmkindik beretin arnayy «Alayaqtyqqa qarsy» boty әzirlendi. Bot eki derekter bazasymen júmys isteydi: «NumBuster» jәne SDTBT derekter bazasy.

Almaty qalasynyng prokuraturasy, «Qazaqtelekom» AQ, «Ksell» úyaly baylanys operatory jәne «Kiyberpol» polisiya bólimshesi arasynda SIP-qonyraulardy búghattau jәne «SIM-boks» mashinalaryn anyqtau ýshin Memorandum jasalghan.

«WhatsApp» qosymshasynda chat qúrylghan, oghan kezekshi prokurorlar men «Qazaqtelekom» AQ-nyng qyzmetkerleri engen. «Antifrod» jýiesining kómegimen internet-alayaqtardyng 600 mynnan astam qonyrauy búghattalghan, 5 mekenjay anyqtalyp, 10 «SIM-boks» - mashina jәne 1200-den astam SIM-karta tәrkilengen.

Prokuratura qúqyq búzushylyqtyn profilaktikasyna jәne jastarmen júmys isteuge kóp kónil bólude.

Almaty qalasynda jastarmen júmys isteuge asa nazar audara otyryp, memleket pen qogham arasyndaghy ózara is-qimyldy jaqsartugha baghyttalghan «Jastarmen» jobasy iske asyryluda. Studentter polisiya qyzmetkerlerimen birlesip, reydtik is-sharalar jýrgizedi, qúqyq búzushylyqtardy anyqtaydy jәne olardy polisiyagha shara qoldanu ýshin jiberedi.

Shymkent qalasynda «Zang ýiirmesi» jobasy bastalghan. Onyng basty mindeti jasóspirimder arasyndaghy qylmysty azaytu bolyp tabylady. Deviantty minez-qúlqy bar jasóspirimderge sabaqtan tys is-sharalar úiymdastyrylghan, kәmeletke tolmaghandargha psihologiyalyq qoldau kórsetilude.

Abai.kz