«Qazaqfilim» tóniregindegi dau ushyghyp ketti. Negizi búl dau emes edi... Aqiqatqa mәn bermey daugha erik bergen kino basshylary - sheneunikter. Nege aqiqat deymiz? Tyndanyz.

Qazaq kinogerlerding jan búlqynysy «Qazaqfilim» basshylyghyn A.Omarovqa berip qoyghan song tipti shiryqty. Aldynghy basshylar kinonyng janyn týsinbey it shyrghalangha salsa, myna basshylyqqa kelgen jandar tipti tildi, yaghni, qazaq intelliygensiyasynyng (kino ónerindegi) janyn (tilin) týsinbey (mensinbey) it shyrghalangha saldy. Ol azday «Qazaqfilim» aumaghyna da jibermey («Ábil» filimining avtory Elzat Eskendir men Erlan Tóleutay oqighasyn esinizge alynyz. Tipti ózim de «Habar» arnasynyng tilshisi shaqyruymen baryp, kýzetshilerding qorshauynda qalghan edim...) jandaryna jara saldy.

«Qazaqfilimde» kórkemdik kenes ólgen. Ol ssenarlyq-redaksiyalyq alqa-kórkemdik keneste bir-de bir sýt betine shyghar qazaq tildi jan joq bolsa, ólgeni emey nemene? «Qazaqfilimde» qazaqtyng jany (tili) búryn basshylarynda bolmasa da «kórkemdik keneste» bar bolatyn. Onda Satybaldy agha Narymbetov, Didar Amantay, Bolat Jetekbay, Elzat Eskendir, osy joldardyng avtory júmys isteytin. Arnayy shaqyrtumen Áshirbek agha Syghay, Dulat agha Isabekovter t.b. mýiizderi qaraghayday últ әdebiyeti men mәdeniyetining túlghalary keletin. Qazaq filimderining janyn saqtaugha osy kisiler janyn salatyn. Qazir kim bar? Kim bar qazir kórkemdik keneste últtyng janyn arashalap alatyn? Ada boldy bәri.... qazaq kinosy shlagbauymnyng syrtynan syghalap qaldy...

Jalpy qazaq ónerining jany - til! Qazaq tili shetqaqpay kórgen jerde óneri de shet qaldy degen sóz. Týsindireyin, rúqsat bolsa?

Til - qazaqtyng bolmysy. Al bolmystan - óner syghyp shygharylady. Qazaq bolmysynan syghymdalyp shyqqan ónerde - qazaqtyng ómiri bolady, órnegi bolady, qasireti bolady, qayghysy bolady, aqjarma quanyshy bolady.

Al til joq jerde - budan óner ómirge keledi. Qashyrdyng úrpaq bermeytini sekildi, budan óner úrpaqqa eshteme bermeydi... Qashyrdyng tózimdi bolyp keletini sekildi - budan ónerding de jany siri keledi. Liygerdi bilesiz ghoy? Arystan men jolbarystan payda bolghan budan? Ol bәle de әlgi eki angha qaraghanda әdemi bolady, iri bolady! Biraq úrpaq bermeydi... Yaghni, ýmit joq...

Budan ónerden de ýmit joq.

Qazir qazaq kino ónerinde bir shoghyr últ kinosyn ainalary ósip keledi. Olar: Kenjebek Shayqaqov, Elzat Eskendir, Azamat Sharghyn, Áribiybek Óraltay, Bekzat Smadiyar, Dәuletjan Mahmút, Múrat Esjan (osy joldardyng avtoryn da qossanyzdar bolady) t.b. Búlardyng aldynghy legi Halyqaralyq kinofestivalide top jaryp qazaq kinosynyng mәrtebesin biyiktetse, biri halqynyng sýiikti filimderin jasady. Bireuleri alghashqy tolyqmetrajdy filimderine kirisip, mamandardy eliktire bildi. Búlar qazaq әdebiyetin (әlem әdebiyetin de) jaqsy biletin, uyzyna jaryghan, tilden jaralghan kinogerler. Qazaq kinosynyng negizi de osylar, bolashaghy da osylar! Biraq... biraq... búlar - shlagbaum syrtynda...

Ótken jyly ghana elimizde Halyqaralyq «Evraziya» kinofestivali ótti. Ózimizding kinofestivali. Ony basqaru «Qazaqfilim» basshylyghyna berildi. Jogharyda aty tizbelengen qazaq kinosynyng bolashaqtarynyng bir de birining filimi óz elindegi kinofestivalge shaqyrylghan joq! Qansha A klasyndaghy kinofestivalderden top jaryp, әlemdi auzyna qaratyp kelse de, olar óz sheneunikterining betin beri qarata alghan joq.

Sol... shlagbaumnyng syrtyndaghy әngime ghoy...

Aytar sóz kóp, biraq uaqyt joq...

Bastysy, qazirgi daudyng astary - aqiqat. Aqiqatqa jetu ýshin, elimizding iydeologiya salasyndaghy basshylar kinogerler janayqayyn bayyppen tyndasa deymiz.

Olar qashanghy shlagbaum syrtynda jýredi?

Daniyar Salamat, kinorejisser

Abai.kz