AQSh-tyng sauda soghysy әlem elderimen, әsirese Qytaymen ekonomikalyq bәsekelestikte tarifter men sauda shekteulerin qoldanu arqyly jýrgizilgen sayasat ekenin bilemiz. Búl soghys 2018 jyly bastalghany da anyq. AQSh pen Qytay arasyndaghy sauda shiyelenisine qatysty qazir әr adamda әrtýrli boljam da bar ekenin jasyrmaymyz.

Donalid Tramp әkimshiligining AQSh-tyng sauda tapshylyghyn azaytu maqsatynda jariyalaghan sheshimi jahandyq ekonomikalyq túraqsyzdyqqa, shiykizat eksportyna tәueldilikti kýsheytuge әkelip soghatyny sózsiz. Tipti osynyng saldarynan múnay baghasy qúldyrady. Búnyng elimizge әseri qalay bolady degen saualmen ekonomist Saparbay Júbaevqa habarlasqan edik.

Saparbay Júbaev:

– AQSh Preziydenti Tramptyng dýniyejýzi memleketterine tariftik yaghny kedendik baj salyqtaryn kóbeytui qazirgi ekonomikanyng damuyna keri әser etedi. Sebebi, eksporttyq kólem azayady, keybir memleketterde import әlsireydi. Sonymen birge importtyq tauar baghasy qymbattaydy. Sondyqtan búl jayt ekonomikanyng tómendeuine әkelip soghady. Solay bolsa, oghan kerekti shiykizattargha súranys azayady.

Eng birinshi shiykizat – múnay. Osydan búryn barleline 70-73 bolyp túr edi, al qazir 60-61-ge deyin tómendedi.

Al búl jaghday tikeley Qazaqstangha tikeley keri әser beredi. Bizding jalpy ishki ónimimizde 17-18 payyz osy múnay-gaz salasynan týsim bar. Onyng kólemi azaysa, bizde jalpy ishki ónim de azayady degen sóz. Bizding valutalyq týsimning 50-60 payyzy osy múnaydan keledi. Osy jaghday tengemizding baghamyna de óz әserin tiygizedi. Tipti әser etti dep aitsaq ta bolady. Keshe ghana bir dollar 500-503 kurspen túr edi, býgin 518-521-ge deyin kóterildi.

Endi búl bir jaghynan bizding eksporttaushylarymyzgha tiyimdi boluy mýmkin. Biraq eng jaqsy últtyq valuta – ol túraqty valuta. Sondyqtan onyng qúbyluy bizding ekonomikamyzgha әser etedi. Ekinshiden, qorymyzgha týsetin aqsha kemiydi. Eger múnay baghasy arzandasa, múnay kompaniyalaryna az payda týsedi. Solaysha últtyq qor men bujetimizge týsetin tabys ta az bolmaq. Búl degenimiz bizding budjetimizde tapshylyq kóbeyetinin anghartady. Sol ýshin biylik kereksiz shyghyndardy qysqartudyng ornyna, últtyq qorgha qol salady. Biz bolashaqqa, daghdarys jyldaryna saqtaghan qorymyzdy jemqor biylik últtyq qorgha auyz salyp jatyr. Tramptyng sheshimi elimizde osynday kelensizdikterge alyp keledi.

Abai.kz