Qazaqstan – san týrli últtyng bir shanyraq astynda tatu-tәtti ómir sýrip jatqan ortaq mekeni. Árbir qazaqstandyq ýshin «Otan» úghymy tughan jermen ghana shektelmeydi. Ol – beybitshilik pen kelisimnin, dostyq pen birlikting simvolyna ainalghan el. Yaghni, «Qazaqstan – ortaq ýiimiz» degen sóz – jay ghana úran emes, shyn mәnindegi ómirlik qaghidagha ainalyp otyr. Osyghan oray El.kz aqparattyq agenttigining tilshisi ózge últ ókilderimen tildesip, olardyng eldegi beybitshilik pen kelisimdi saqtau jolyndaghy ýlesteri jóninde әngime órbitti.

Tәuelsizdik alghan sәtten bastap Qazaqstan últtar men úlystardyng teng qúqyqta ómir sýruin basty qúndylyqtardyng biri retinde qarastyryp keledi. Býginde elimizde 130-dan astam últ pen úlys ókilderi tatu-tәtti ómir sýrude. Búl – kópúltty memleket ýshin ýlken jetistik.

Qazaqstannyng búl jetistigi kezdeysoq emes. Onyng negizinde tereng sayasy kóregendik, dúrys ústanymdar men saliqaly ishki sayasat jatyr. Osy orayda Qazaqstan halqy Assambleyasynyng róli erekshe. Ol – elimizdegi últtar arasyndaghy yntymaq pen birlikting altyn kópirine ainalghan biregey institut.

Býginde Assambleya qúramynda 500-den astam etnomәdeny birlestik júmys isteydi. Olar elding týkpir-týkpirinde óz mәdeniyetterin, salt-dәstýrlerin, tilderin saqtaumen qatar, qazaqstandyq birtektilikti qalyptastyrugha da ýles qosyp keledi.

QHA júmysynyng arqasynda Qazaqstanda últtar arasynda alauyzdyq nemese qaqtyghystar bolghan emes. Búl – elimizding ishki túraqtylyghy men әleumettik tútastyghynyng kórsetkishi. Assambleya әrbir últ ókilining óz oiyn ashyq aituyna, mәdeniyeti men dәstýrin nasihattauyna, memleketting qoghamdyq-sayasy ómirine belsene aralasuyna mýmkindik beredi.

Aleksandr Averkiyev - Astrahani qalasyndaghy №2 jalpy bilim beretin mektepte muzyka pәnining múghalimi. Ol «Qazaqstan - bizding ortaq ýiimiz» dey otyra, qazaq jerinde dýniyege kelgenimen maqtanatynyn jasyrmaydy.

«Memlekettik tilde әnder oryndau arqyly qazaq tilining damuyna óz ýlesimdi qosyp kelemin. Býginde mektepte júmys isteymin. Balalargha muzyka pәninen sabaq beremin. Júmysym ózime únaydy. Óskeleng úrpaq óz elimen maqtana aluy ýshin olargha býginnen-aq elimiz, batyrlarymyz, qaharmandarymyz, aqyndarymyz turaly kóp aqparat beru kerek. Búl maqsatta әrtýrli әdisterdi qoldanugha bolady. Óz tarapymnan búl mәlimetterdi balalargha muzyka, әn arqyly jetkizip kelemin», - dep aghynan jaryldy múghalim.

Onyng aituynsha, әn arqyly bala halqymyzdyng ruhyn, ata-babamyzdyng bolmysyn jýregimen sezine alady.

Muzykalyq aspaptar arqyly últymyzdyng tarihyna tereninen boylay alady», - dep týsindirdi ol.

«Kókshetau qalasy qúrylys-tehnologiyalyq kolledjining Qazaq tili, biologiya pәnderining oqytushysy, «Sóile» spiking-klubynyng jetekshisi Alena Malikova-Solopova da Otanyna degen sýiispenshiligin aita otyryp, QHA turaly oiyn ortagha saldy.

«Qazaqstan halqy Assambleyasy – elimizdegi beybitshilik pen túraqtylyqty saqtauda erekshe manyzdy úiym. Ol әrtýrli últ ókilderin bir shanyraq astyna biriktirip, ózara syilastyq pen tatulyqty nyghaytady. Qazirgi zamanda múnday qúrylym óte qajet dep senemin. Sebebi kópúltty memlekette tynyshtyq pen kelisim – damudyng basty kepili», - deydi ol.

Alenanyng aituynsha, Assambleya arqyly әr etnos óz mәdeniyeti men dәstýrin saqtay otyryp, Qazaqstannyng birtútas halqyna ainalyp otyr.

«Men búl úiymnyng qoghamdaghy róli zor dep esepteymin. Sonday-aq onyng júmysy elimizding bolashaghy ýshin manyzdy dep bilemin», - deydi ózi.

Ol QHA mýshesi retinde týrli is-sharalargha qatysyp, әrtýrli etnos ókilderimen aralasyp túrady. Assambleyany ýlken otbasygha balaydy.

«Assambleya mýshesi retinde memlekettik tilding damuyna ýles qosyp kelemin. Mәselen, negizgi júmysymnan keyin kókshetaulyqtargha tegin sabaqtar ótkizumen ainalysamyn», - dep týsindirdi Alena.

Anastasiya Boshkova - «Vyara» bolgar etnomәdeny birlestigining jetekshisi. Sonday-aq, Qazaqstan halqy Assambleyasynyng mýshesi. Ol ata-babalarynyng Stolypin reformalary kezinde shetel asyp, qazaq jerine qonys audarghanyn aitady. Býginde keng әri berekeli qazaq jerine kelgenine 118 jyl tolypty. Onyng aituynsha, Qazaqstanda bolgarlardyng besinshi úrpaghy ómir sýrude.

«Búl jerde atalarymyz, әkelerimiz dýniyege keldi. Búl jerde biz jәne bizding balalarymyz ómirge keldi. Qazaq jerinde ómir sýrip, ósip-órkendep, elimizding iygiligi ýshin enbek etip kelemiz», - deydi ol.

Anastasiya Qazaqstandaghy bolgarlar arasynda aralas nekeler kóp ekenin algha tartady.

«Qazaq otbasylaryna qyz berip, bolgar otbasylaryna kelin týsirdik. Jýz jyldan astam uaqyt boyy qazaq halqymen etene aralasyp, sinisip kettik. Men qashanda Qazaqstanda túratyn bolgarlar, nemister, polyaktar, koreyler Europa nemese basqa jerde túratyndardan ózgeshe ekenin aityp otyramyn. Biz qazaqy mentaliytetpen ómir sýrip kelemiz», - dep naqtylady ózi.

Aqtóbe oblysynyng Algha audanynda Bolgarka degen shaghyn auyl bar. Búl auylda alghashqy qonys audarushylardyng úrpaqtary әli kýnge deyin túrady. Sol auylda Aqtóbe oblysyndaghy bolgarlardyng etnografiyalyq ýi-muzeyi de bar. Onda 100 jyldan astam uaqyt búryn qoldanylghan túrmystyq zattar, salt-dәstýrler saqtalghan. Ol beshbarmaq, bauyrsaq, quyrdaq siyaqty qazaqtyng últtyq taghamdary әr merekede dayyndalatynyn jasyrmaydy.

Anastasiya auyldarynda bolgardyng sarmasyn qazaqtyng qazy-qartasymen birge toygha arnalghan dastarqangha úsynatynyn aitady.

«14 jasymda alghash ret Bolgar foliklorlyq ansambli qúramynda Aqtóbe oblysy atynan Qazaqstan halyqtarynyng birinshi forumyna qatysu baqyty búiyrdy. Búl forum 1992 jyly, el tәuelsizdigining birinshi jyldyghyna oray ótkizilgen bolatyn. Mine, dәl sol kezde men ózimning bolgar ekenimdi alghash ret sezindim. Arnayy tiktirilgen bolgar últtyq kostumderi kiyip, ózime «men kimmin, últym qanday?» degen súraqtar qoydym», - dep týsindirdi ol.

Dәl sol forumda eng alghash ret «Assambleya» sózin estipti. Qazaqstan halqy Assambleyasyn qúru iydeyasy dәl sol kezde aitylghan bolatyn. Onyng aituynsha, ómirinin, kәsiby jәne qoghamdyq qyzmetining osy úiymmen tyghyz baylanysta bolatynyn elestete de almapty.

«Býginde «Vyara» bolgar etnomәdeny birlestigining jetekshisimin. 15 jyldan astam uaqyt boyy búrynghy Dostyq ýiinde, qazirgi Qoghamdyq kelisim mekemesinde shtattyq qyzmetker bolyp júmys istep kelemin. Býkil ómirim, qyzmetim Qazaqstannyng qoghamdyq kelisim jәne jalpyúlttyq birlik ýlgisin nasihattaumen, etnosaralyq kommunikasiyany nyghaytumen, qazaqstandyq biregeylikti qalyptastyrumen tyghyz baylanysty», - dep naqtylady Anastasiya Boshkova.

Ol bolgarlar tәuelsizdik alghan jyldary tarihy otanyna oralu mýmkindigi bolghanymen, osy kýnge deyin eshqaysysy ketpegenin algha tartady. Qazaq halqymen birge bolgar halqy qiyndyqty da, jarqyn kezenderdi de birge bastan ótkerdi, ótkeredi de.

Assambleya — biregey institut, erekshe úiym. Tamyryn terenge jayyp, tútas әuletter, úrpaqtar osy úiymnyng mýshesine ainalyp otyr. Maqsat bir —beybit, gýldengen Qazaqstan qúru.

Assambleya mýshelerining qatarynda belgili sportshylar, mәdeniyet qayratkerleri, dәrigerler, múghalimder, qúqyq qorghau organdarynyng qyzmetkerleri bar. Olar Memleket basshysy algha qoyghan mindetter men basymdyqtardy iske asyrugha óz ýlesterin qosyp keledi.

Qazaqstan – etnostar tendigi men ortaq bolashaghy iydeyasyna negizdelgen el. Memleketimizde «Ártýrlilik – birlikke bastar jol» qaghidasy berik ornyqqan. Búl qaghidat barlyq azamattyng teng qúqyly ekenin, olardyng qanday últ ókili ekenine qaramastan birdey mýmkindikterge ie boluyn kózdeydi.

Kópúltty qoghamda tatulyqty saqtau – onay mindet emes. Alayda Qazaqstan búl synnan sýrinbey ótip keledi. Sebebi әrbir qazaqstandyq eldegi beybitshilik pen kelisimning manyzyn tereng týsinedi. Mektepter men joghary oqu oryndarynda toleranttylyqqa tәrbiyeleu, etnosaralyq syilastyq turaly pәnder engizilgen. Búl – úrpaq sanasyna beybitshilik pen birlik iydeyasyn siniruding jarqyn joly.

Jyl sayyn 1 mamyr – Qazaqstan halqynyng birligi kýni merekesi retinde keng kólemde atalyp ótiledi. Búl kýn – halqymyzdyng tatulyghy men dostyghyn aiqyndaytyn jarqyn mereke. Ol – el azamattaryn últqa bólmey, bir shanyraq astynda biriktiretin ruhany kýn.

Abai.kz