Elordada Tәuelsizdik sarayynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyng qatysuymen Qazaqstan halqy Assambleyasynyng XXXIV sessiyasy ótti. Keneytilgen otyrysta  Preziydent elimizdegi beybitshilik pen kelisimning ainasy sanalatyn Assambleyanyng róline erekshe toqtaldy.

 «Búl – býkil Qazaqstan ýshin aituly oqigha. Osy uaqyt ishinde Assambleya qoghamdaghy túraqtylyq pen kelisimdi nyghaytugha ólsheusiz ýles qosty. Elimizdegi birlik pen tendiktin, túraqtylyq pen tynyshtyqtyng simvolyna ainaldy. Etnosaralyq qatynas salasyndaghy tendessiz qoghamdyq institut retinde tanyldy. Sonyng arqasynda Qazaqstanda beybitshilik pen kelisimning qaytalanbas ýlgisi qalyptasty», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Sessiya barysynda Preziydent Assambleyanyng el damuyndaghy strategiyalyq rólin erekshe atap ótti. Memleket basshysy Qazaqstan halqy Assambleyasynyng tek kórinip túrghan bastamalarmen ghana emes, kózge kórinbeytin, biraq tereng mәni bar jýieli júmystarymen ainalysatynyn aitty.

«Ótken jyldyng ózinde Assambleya elimizding barlyq ónirinde 15 mynnan astam is-shara úiymdastyrdy. Oghan 1 milliongha juyq adam qatysty. Búl – auqymdy qoghamdyq kýsh pen halyqtyng belsendiligining aighaghy», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy jalpy, el birligin nyghaytu isining strategiyalyq manyzy erekshe ekenin aitty.

«Sonyng aiqyn dәleli retinde Assambleyanyng «El birligi» ordeni atty jana memlekettik nagrada taghayyndaldy. «Birlik» úghymy qazirgi dýnie jýzindegi túraqsyz jaghdayda asa manyzdy. Álemde, әsirese, bizding ainalamyzdaghy keybir elderde ne bolyp jatqanyna bәrimiz kuә bolyp otyrmyz. Sondyqtan shyn mәninde, «Birlik bar jerde ghana tirlik bar». Búl – aqiqat», - dedi Preziydent.

Suret: Spiykerding múraghatynan alyndy.

Assambleya–azamattyq biregeylik pen kelisimning ózegi

Qazaqstan halqy Assambleyasy Tóraghasynyng orynbasary Rasul Ahmetov  2025 jyldy elimiz ýshin erekshe beles dep atap ótti.

«Qazaqstan halqy Assambleyasynyng 30 jyldyghy – jay ghana mereytoy emes, búl – ortaq tarihymyzdyn, ózara senim men týsinistikting simvoly. Assambleya – osy jyldar boyy elimizding túraqtylyghy men tatulyghynyng temirqazyghyna ainalghan biregey qúrylym», - dedi Rasul Ahmetov.

1995 jyly qúrylghan Assambleya әlemde tendesi joq sayasy institut retinde qalyptasty. Ýsh onjyldyq ishinde ol elimizdegi azamattyq kelisim men últaralyq birlikting kepili boldy. Býgingi tanda Assambleya – etnomәdeny birlestikterding jiyny ghana emes, qoghamdaghy ózekti mәseleler talqylanyp, naqty sheshimder qabyldanatyn, týrli bastamalar men jobalar jýzege asyrylatyn ashyq dialog alany. Ol el ómirindegi manyzdy reformalar men ózgeristerge belsene atsalysyp keledi.

«Qazaqstan halqy Assambleyasy Tóraghasynyng orynbasary qyzmetine taghayyndalghan jas kóshbasshy retinde, búl – erekshe jauapkershilik. Azamat jәne qogham belsendisi retinde qalyptasuym Respublikalyq «Jarasym» jastar úiymynyng qúryluyna qatysudan bastaldy. Úiymnyng basty maqsaty – últaralyq tatulyq pen ózara qúrmet mәdeniyetin qalyptastyru, jastardyng el bolashaghyna degen jauapkershiligin arttyru. «Ahyska» týrik etnomәdeny birlestigining ókili retinde men mәdeny biregeylikti saqtau men últtyq birlikti nyghaytudyng manyzyn tereng týsinemin. Býgingi Qazaqstan – әrbir etnos ókili ózin birtútas últtyng mýshesi retinde sezinetin memleke», - dedi Rasul Ahmetov.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev últaralyq kelisim mәselesin әrdayym memlekettik sayasattyng basty baghyty retinde atap ótedi. Memleket basshysynyng halyqqa Joldaularynda Assambleyanyng jastarmen júmysty jandandyru, sifrlandyru ýderisin jetildiru, qazaq tilin nasihattau baghyttarynda janghyru drayverine ainaluy qajettigine erekshe mәn berildi. Preziydent bastamasymen iske asyrylyp jatqan әleumettik jobalarda QHA azamattyq biregeylikti qalyptastyruda, elimizdegi barlyq etnostardyng tarihy men mәdeniyetine qúrmetpen qaraudy nasihattauda ýilestirushi ról atqaruda.

«Býginde Assambleya jana kezenge qadam basuda. Jastarmen júmys kýsheytilip, «Assambleya jastary», «Jana tolqyn» jobalary, eriktiler qozghalystary, mәdeny festivalider men aghartushylyq marafondar arqyly jas qazaqstandyqtardyng ózin-ózi damytuyna ýlken mýmkindikter berilude. Jastar memlekettik qúrylysqa belsendi qatysuy tiyis. Qahaqstan halqy Assambleyasy jastardyng bastamalaryn qoldap, olardy halyqaralyq dengeyge shyghugha, forumdar men ghylymy jobalargha qatysugha mýmkindik jasauda. Bizding baghytymyz – tek últaralyq tatulyqty saqtau ghana emes, sonday-aq әleumettik әdilettilik, inkluziya jәne ornyqty damu qaghidalaryn ilgeriletu. Assambleya «Jasyl Qazaqstan», sifrlyq transformasiya, túraqty damu iydeyalaryn nasihattaushy bolugha әzir. Júmysymyzdyng ózeginde – әrbir adam túruy tiyis. Assambleya etnostyq tegine, jasyna nemese әleumettik jaghdayyna qaramastan, әrbir azamattyng qogham ómirine belsendi qatysuyn qamtamasyz etudi kózdeydi», - dedi Rasul Ahmetov.

Onyng aituynsha, Qazaqstan halqy Assambleyasynyng 30 jyldyq tarihy – búl jetistikter tarihy, senimge jol salu men kópúltty Qazaqstan tabysynyng aighaghy.

«Biz býginde jana kezenning tabaldyryghynda túrmyz. Ótkennen sabaq ala otyryp, bolashaqqa senimmen qadam basyp kelemiz. Alda – ýlken ister kýtip túr. Biz bәrimiz birigip, әrbir azamaty óz elin maqtan tútatyn, óz ornyn taba alatyn, Qazaqstannyng gýldenuine ýles qosatyn memleket qúruymyz kerek», - dedi Rasul Ahmetov.

Suret: Spiykerding múraghatynan alyndy.

Assambleya – etnosaralyq tatulyqtyng kepili

Qazaqstan Respublikasynyng «Dustliyk» ózbek etnomәdeny birlestikteri qauymdastyghynyng tóraghasy Ikram Hashimjanovtyng aituynsha, Qazaqstan halqy Assambleyasynyng 30 jyldyq mereytoyy – elimizdegi 130-dan astam etnos ókilderi ýshin manyzdy tarihy beles. Býgingi tanda ózbek etnosy – últtyq birlik pen tatulyqtyng tuyn biyik ústap, mәdeniyetin, salt-dәstýrin saqtap, el ómirine belsendi aralasyp kele jatqan qauymdastyqtardyng biri.

«Assambleya qúrylghan sәtten bastap etnostardyng biylikpen ashyq dialog jýrgizuine, últtyq qúndylyqtardy saqtap, damytugha zor mýmkindik berip keledi. Osy orayda biz «Otyz jyl dostyq kerueninde» atty kitapty jaryqqa shygharugha dayyndalyp jatyrmyz. Búl kitapta etnostardyng Qazaqstandaghy beybit ómiri men qoghamdyq birlikke qosqan ýlesi bayandalmaq», - dedi Ikram Hashimjanov .

Onyng aituynsha, Qazaqstan ózbekteri «Dustliyk» qauymdastyghy jyl sayyn týrli mәdeniy-gumanitarlyq is-sharalar úiymdastyryp keledi. Solardyng ishinde hәkim Abaydyng ústazy sanalatyn úly aqyn, oishyl, jazushy Álisher Nauay shygharmashylyghyna arnalghan bayqau erekshe oryn alady. Búl bayqau – úly túlghalar arasyndaghy ruhany sabaqtastyqtyng dәleli.

«2025 jyly Abay Qúnanbayúlynyng 180 jyldyq mereytoyyn atap ótu de bizding basty is-sharamyzdyng biri bolmaq. Sonymen qatar, «Memlekettik tildi bilu – paryzym», «Memlekettik til – dostyqtyng dәnekeri» atty jobalar arqyly memlekettik tildi mengeruge ýles qosyp kelemiz. Qazaqstan ózbekteri «Dustliyk»Qauymdastyqtyng eng keng auqymdy sharalarynyng biri – halyqaralyq dengeyde ótkiziletin «Dostyq dastarhany» bayqauy. Múnda 40-45 qazan palau dayyndalyp, qonaqtargha úsynylady. Qyrghyzstan, Ózbekstan, Tәjikstannan arnayy aspazdar shaqyrylyp, qazaq jastary da belsendi qatysady. Búl – halyqtar arasyndaghy ózara qúrmet pen dostyqtyng aiqyn kórinisi», - dedi qauymdastyq tóraghasy.

Ikram Hashimjanovtyng sózinshe, jastarmen júmys – kez kelgen etnostyq qauymdastyqtyng basty mindetterining biri.

«Qús úyada ne kórse, úshqanda sony iledi» demekshi, úrpaq tәrbiyesi otbasynan bastalady. Biz balalargha últ pen úlysqa bólinbey, birlik pen tatulyqty dәriptep ýiretemiz. Búl baghytta Qazaqstan ózbekteri «Dustliyk» qauymdastyghy janyndaghy Analar kenesi, Aqsaqaldar kenesi jәne Jastar qanaty ýlken júmystar atqaruda. Mәselen, Analar kenesi – otbasylar arasyndaghy týsinispeushilikterdi sheshuge, ajyrasugha bet alghan erli-zayyptylardy jarastyrugha kýsh salyp keledi. Balalar ata-ana meyiriminen aiyrylmasyn degen maqsat – olardyng basty ústanymy», - dedi Ikram Hashimjanov.

QHA janyndaghy Analar kenesining tórayymy Shanay Nәzipa Ydyrysqyzy Shymkent qalasynda respublikalyq dengeyde keng auqymdy forum úiymdastyrudy josparlap otyr. Qazaqstan ózbekteri «Dustliyk» qauymdastyghy da Analar kenesining ýlken respublikalyq forumyn ótkizudi kózdep otyr. Búl forumda otbasy, tәrbiye, salt-dәstýr jәne últtar arasyndaghy ortaq qúndylyqtar qozghalady. Qazaq jәne ózbek halyqtarynyng salt-dәstýrleri – besik toydan bastap, túsaukeser, sýndet toy, betashargha deyin úqsas. Osy úqsastyqtar últtar arasyndaghy jaqyndyqty arttyryp otyr.

«Biyl biz Qazaqstan ózbekteri «Dustliyk» qauymdastyghynyng 30 jyldyghyn atap ótemiz. Qyrkýiekting 19-20 kýnderine belgilengen mereytoy ayasynda halyqaralyq konferensiya úiymdastyrylady. Taqyryp – Qazaqstan halqy Assambleyasynyng halyqaralyq tatulyq pen dostyqty nyghaytudaghy róli. Ortalyq Aziya halyqtarynyng birligin arttyrugha baghyttalghan búl konferensiya – tatulyqtyng taghy bir aighaghy bolmaq. Sonday-aq, tarihshy, akademik Mirahmet Mirhaldarovtyng 90 jyldyghyna arnalghan is-shara da QHA tizimine engizilgen. Búl is-shara 18 qazanda ótedi dep josparlanuda», - dedi Ikram Hashimjanov.

Onyng sózinshe, Qazaqstan halqy Assambleyasynyng XXXIV sessiyasynda Preziydentting Assambleya qyzmetin aimaqtarda jandandyru, Dostyq ýileri jelisin keneytu turaly úsynysy – el ishindegi qoghamdyq kelisim infraqúrylymyn kýsheytuge baghyttalghan manyzdy qadam. Búl – әsirese etnosaralyq qatynas kýrdeli bolyp tabylatyn ónirler ýshin óte oryndy әri tiyimdi sheshim. Aymaqtarda halyqtyng qatysuymen júmys isteytin naqty alandardyng boluy qoghamdyq tatulyqty nyghaytady.

«Aqparattyq kenistikte birlik pen kelisimdi dәripteu turaly tapsyrma da asa ózekti. Qazirgi aqparattyq zamanda qoghamdyq sanany tәrbiyeleu men últtar arasyndaghy ózara qúrmetti qalyptastyruda media qúraldarynyng yqpaly zor. Etnosaralyq kelisimdi nasihattaytyn jurnalister klubynyng júmysyn jýieleu osy maqsatqa jetuding manyzdy tetigi bolmaq. Sonday-aq mәdeniyet pen óner arqyly «Birligimiz – әraluandyqta» qaghidatyn jýzege asyru mәselesi – tereng oilastyrylghan qadam. Teatrlar men muzeylerdi tanytu, etnomәdeny festivaliderdi ótkizu – búl tek mәdeny shara emes, ol últtyq biregeylikti nyghaytudyng zamanauy әdisi»,-dedi Qazaqstan ózbekteri «Dustliyk» qauymdastyghynyng tóraghasy.

Ikram Hashimjanovtyng sózinshe, Memleket basshysynyng Assambleyany strategiyalyq shtab retinde damytu turaly úsynysy – úiymnyng el damuyna qosar ýlesin jana sapalyq dengeyge kóteruge mýmkindik beredi. Búl Assambleyanyng qazirgi zamangha beyimdeluin, onyng el ishindegi túraqtylyqty saqtaudaghy rólin arttyrady. Qasym-Jomart Toqaev sessiya barysynda aitqan bastamalar – el birligin saqtau men nyghaytudyng jýieli әri saralanghan baghdarlamasy. Olar memleketting etnosaralyq qatynas salasyndaghy túraqty әri syndarly sayasatynyng kórinisi deuge tolyq negiz bar.

Janna Jomart

Abai.kz