Biyl mamyr aiynyng orta sheninde (20 mamyr) әidik «Financial Times» basylymynda «Qazaqstandyq oligarhtyng úly «ERC-di» tolyq baqylau ýshin kýresip jatyr» degen darday atpen maqala jaryq kórdi.

Onda aitylghan aqparatqa kóz jýgirtsek: «ERC» dep atalatyn alyp kompaniyanyng basshylyghyndaghy (diyrektorlar kenesining tóraghasy) Shuhrat Ibragimov kompaniyanyng ózge ýleskerleri – Mashkevich jәne Shodiyev múragerlerimen qyzu sauda jýrgizude.

ShUHRAT IBRAGIMOV – QAZAQSTAN ÝKIMETINE TIYIMDI KADR...

«Financial Times» basylymy: «Shuhrat Ibragimov «ERC-de» 2015 jyldan bastap júmys isteydi. Ol diyrektorlar kenesine 2021 jyly qosylghan. Qazir «ERC-de» buyn almasty. Patoh Shodiyev óz ornyn úly Sabiyrgha tapsyrdy. Al Mashkevti tuys inisi Eduard Surlevich almastyrdy. Osydan song Shuhrat Ibragimov ózge eki janúyanyng «ERC-degi» ýlesin (40 payyz) satyp alu ýshin kelissózder jýrgizude. Búl kelissózder nauryz aiynda Mashkevting qazasynan song jyldamday týsken», - dep jazady.

Ári qaray: «Shodiyevtyng úly men Mashkevichting múrageri óz ýlesterin Shuhrat Ibragimovke satugha ketәri emes. Alayda bar kiltipan – kompaniyanyng qúnyn baghalauda bolyp túr. Sol sebepti de ýsheuara kelissózder keyde agressivti týrde jýrip jatady», - deydi basylym.

Al «Financial Times» basylymyna úzyn-qúlaqtyng әngimesin jetkizgen qos birdey derekkóz: «Qazaqstan ýkimeti «ERG» basshylyghynda úzaq merzimdi perspektivagha ie majoritarlyq aksioner bolghanyn qalaydy. Sol sebepti de Qazaqstan ýkimeti Shuhrat Ibragimovtyng baqylaushylyq nemese basshylyq rólin kýsheytuge qoldau kórsetui mýmkin», - dep aitqan. Múny da «Financial Times» jazdy.

Suret: kapital.kz saytynan alyndy.

Qarapayym tilmen aitsaq – Qazaqstan ýkimeti «ERC» basshylyghyndaghy adam retinde Shuhrat Ibragimovting rólin qúp kóredi-mys. Álbette, «ERC-din» 40 payyz baqylau qúqy – Qazaqstan biyligine (ýkimetine) tiyesili. Al «ERC» – Qazaqstan ekonomikasyndaghy alpauyt kompaniya.

Biz osyghan deyin Qazaqstannyng biznes kenistiginde erekshe bir «maydan» jýrip jatqany turaly jazdyq. Onda «ERG» basshysy – Shuhrat Ibragimov pen «ERG-din» iyeligindegi Qazaqstannyng tabighy resurstarynan týsken qyruar qarajatqa otyz jyl boyy armansyz shalqyp-tasyp, shekaranyng shetinde shikireyip-shirenip ómir sýrip kelgen eski biylik túsyndaghy dókeylerding biznesti iygerudegi kózqaras qayshylyghy turaly aittyq.

Anyghy - Mashkevich pen Shodiyevter (qazir múragerleri menshik etedi) ózderindegi aktivterden edel-jedel qútylu ýshin, ózgelerge satyp ketpek bolady. Al «ERG» diyrektorlar kenesining tóraghasy Shuhrat Ibragimov búghan ýzildi-kesildi qarsy bolyp, biznes imperiyany saqtap qalugha, saqtap qoymay, Qazaqstangha investisiya salyp, óndiristi Qazaqstanda jýrgizudi talap etedi.

«Bir qaraghanda búl tereng qaltaly oligarhtardyng ózara dauy sekildi kórinui mýmkin. Biraq, shyn mәninde – búl jerde Qazaqstannyng tabighy resurstary men biznes mýddesi «bәs saudagha» týsip otyr. Kerek deseniz, Qazaqstannyng Últtyq qauipsizdik mәselesi turaly әngime jýrude. Sondyqtan, qazaq qoghamy, Qazaqstan qoghamy búl mәselege múqiyat qarap, saqtyq tanytuy kerek-aq», - dep jazdyq biz.

Suret: «kas_team¬_erg» instagram paraqshasynan alyndy.

Qazir búl daudyng duyly sәl sayabyrsyghanymen, tolyq basylmaghany belgili. Qysqasy – «Qazaqstan azamaty retinde óz elime, últtyq ekonomikagha investisiya salugha basymdyq beremin», - degen Shuhrat Ibragimovting tyng bastamalary Qazaqstan ýkimetine únaghan sekildi. Múny jogharydaghy «Financial Times» basylymyndaghy qos auyz sózden anyq angharamyz...

IBRAGIMOVTING JANA JOBASY: ÁLEMDIK NARYQTAGhY TREND – SIYREK METALL SAUDASY

Dese de, biz býgin Shuhrat Ibragimovting tynnan týren salyp, taghy bir janashyldyqty bastaghany turaly sóz etpekpiz. Ol ne deseniz, qaranyz:

«ERG» diyrektorlar kenesining tóraghasy Shuhrat Ibragimov juyrda qolgha alghan jana jobasy Qazaqstandy strategiyalyq siyrek metallding derjavasyna ainaldyruy әbden mýmkin. Búl – keler jyly Qazaqstan boksit rudasynan galliy óndirmek.

Sarapshylardyng pikirinshe, búl әlemdik naryqty ýlken súranysqa ie strategiyalyq manyzdy siyrek metall sanalady. Ol innovasiyalyq ónimderde, elektrondy chipter, superkompiuter men reaktorlarda qoldanylady.

Al «ERG-din» jospary boyynsha Qazaqstan jylyna 15 tonna galliy shyghara alatyn dәrejege jetse – Qazaqstan siyrek metall óndirisinde әlemdik alpauytqa ainalyp shygha kelmek. AQSh preziydenti Donalid Tramp qalyptastyrghan trendting biri – qazir әlemde siyrek matell saudasynyng bәsi kýsheyip túr. Al Qazaqstannyng búl saudadaghy potensialy ózgelerden kóshilgeri.

Osyny bilgen «ERG» Qazaqstanda galliy óndiretin kәsiporyngha 10 mlrd tengeden astam investisiya saludy josparlap otyr.

Suret: primeminister.kz saytynan alyndy.

TOQAEVTYNG TAPSYRMASY HÁM QAZAQSTANNYNG MÝMKINDIGI

Memleket basshysynyng «Ádiletti Qazaqstannyng ekonomikalyq baghdary» atty Joldauynda aitylghan tapsyrmalardy jýzege asyru ayasynda Ýkimet ekonomika salasyn әrtaraptandyru, otandyq óndiristi qoldau jәne offteyk-kelisimsharttar tetigin tolyq iske qosu baghytynda birqatar naqty sharalardy qolgha aldy. Osynyng nәtiyjesinde jyl basynan bergi alty aidyng qorytyndysy boyynsha óndeu ónerkәsibinde ósim bayqalyp, jalpy kórsetkish 105,1%-dy qúrady. Búl sektor qazirgi tanda JIÓ-ge qosqan ýlesi boyynsha tau-ken óndirisi men saudadan keyingi ýshinshi oryndy iyelenip otyr.

Bizding el osyghan deyin shiyki ken ónimderin satyp, sodan týsken paydany iygiliktenip keldi. Al osy ýrdiske endi jana lep qosyldy. Qazaqstan endi ózinde bar tabighy baylyqty óndeudi qolgha alady. Búl júmysty alghashqylardyng biri bolyp «ERG» kompaniyasy bastap ketti.

Qazaqstan boksit keninen galliy óndirudi qolgha almaq. Býginde búl siyrek metalldyng negizgi óndirushisi әri әlemdik naryqtaghy monopoliysi – Qytay. Alayda, eger «ERG» kompaniyasynyng jogharyda aitqan jospary jýzege assa, onda elimiz osy metall boyynsha әlemdegi ekinshi oryngha shyqpaq.

Jalpy býgingi tanda «ERG» kompaniyasynyng Qazaqstan ekonomikasyndaghy róli men auqymy qanday? «ERG-din» Qazaqstan aumaghynan shettegi jobalary Qazaqstan ýshin qanshalyqty tiyimdi? Búl jobalardy Qazaqstangha auystyru, investisiyany Qazaqstan ekonomikasy salu turaly sheshimder qanshalyqty ózekti jәne effektivti bolmaq? Biz sarapshylargha súrau salyp, pikir bildik.

Suret: Spiykerding múraghatynan alyndy.

EL EKONOMIKASY ÝShIN ÝLKEN SERPILIS

Núrbolat Nyshanbaev, sarapshy PhD:

– Mening oiymsha, Qazaqstannyng galliy óndirisine bet búruy – strategiyalyq damuy ýshin asa manyzdy qadam. Siyrek kezdesetin metaldardy óndeu, óndiriske alyp kelu, bolashaqta el ekonomikasy men halyqaralyq bedeline eleuli yqpal etedi. Tabighatta siyrek kezdesetin búl metall býginde  – chipter, superkompiuterler, reaktorlar, sputnikter men әskery ónimderde keninen súranysta. Qazir búl naryqty Qytaylyq kompaniyalar tolyq derlik baqylauda ústap otyr. «ERG» kompaniyasy jylyna 15 tonna galliy óndirse, Qazaqstan Qytaydan keyingi ekinshi iri óndirushi atanuy yqtimal dep oilaymyn.

«ERG» kompaniyasynyng Qazaqstangha bet búryp, 10 milliard tengeden astam investisiyamen jana zauyt ashuy – el ekonomikasy ýshin ýlken serpilis alyp keletini aiqyn. Búl ýrdis tek óndiris kólemin ghana emes, sonymen qatar elimizding tehnologiyalyq әleuetin arttyrumen jalghasyn tabuy tiyis. Búl ózge de, Qazaqstan arqyly kapitalyn qalyptastyrghan kompaniyalargha ýlgi boluy tiyis.

Suret: Spiykerding múraghatynan alyndy.

«ERG» - MONOQALALARDY SAQTAP TÚR...

Aybar Oljaev, qarjyger, sarapshy:

– Bizge ekonomika salasynda jana baghyttar ashu kerek. Onyng ishinde elimizde siyrek metaldardyng bolashaghy bary anyq. Ony iygerip, paydalansaq kóptegen siyrek metaldar alugha bolady. Búl júmys endi bastalyp jatyr ghoy. Mysaly, «ERG» galliy óndirudi qolgha almaq. Mening oiymsha, búl jaqsy bastama. Osynday kezde joghary tehnologiyalyq óndiristi jolgha qoysaq, aldaghy bolashaghymyzgha kepil jasar edik.

«ERG» – elimizdegi alpauyt kompaniyanyng biri, týrli-týsti metaldar óndiretin búl kompaniyanyng qúramyna «Sakolov-Sarybay», «QazProm», «Qazaqstan-Alluminiy» siyaqty ýlken óndirister kiredi. Onyng ýstine búl kompaniyanyng 20 mynnan astam júmysshysy bar. Elimizdegi monoqalalardaghy túrghyndardy tek qana «ERG» júmyspen qamtamasyz etedi. Sondyqtan búnyng strategiyalyq manyzy joghary. Shuhrat Ibragimovting búl sayasaty elimizdegi óndiristi kýsheytu ýshin asa manyzdy dep oilaymyn. Ol basshylyqqa kelgeli «ERG» bizding ekonomikamyzgha ong yqpal bere bastady.

Suret: Spiykerding múraghatynan alyndy.

EKONOMIKALYQ TÚRGhYDA GhANA EMES, GEOSAYaSY JAGhYNAN DA MANYZDY

Janat Momynqúlov, sayasattanushy:

– Qazaqstannyng tau-ken salasy halyqaralyq iri oiynshylardyng nazar audaruda. «ERG» 2023 jyly 20 million AQSh dollaryn investisiyalap, 2026 jyly galiy óndiretin zauyt ashudy josparlap otyr. Búl metall boksit keninen qosalqy ónim retinde alynatyn bolyp, negizinen EQYÚ elderine jetkiziledi. Galliy, әsirese jartylay ótkizgishter men radiolokasiyalyq jýielerde qoldanylatyn manyzdy siyrek element, AQSh pen Euroodaqta «strategiyalyq manyzdy miyneral» retinde sanalady. Qytaydyng sauda soghysynyng saldarymen galliy men basqa da strategiyalyq materialdardyng eksportyn shekteui, әsirese AQSh-tyng joghary tehnologiyalyq salalarynda tәueldilikti arttyryp, jana jetkizushiler izdeudi qajet etti. «ERG» jobasy osy súranysty qanaghattandyru maqsatynda, Qytaydan tәuelsiz týrde әlemdegi ekinshi quat kózi bola alady.

«ERG» kompaniyasy Qazaqstanda galliy óndirudi «Alluminiy Qazaqstan» zauyty negizinde bastauy mýmkin. Búl búrynnan bergi infraqúrylym arqyly qosymsha shyghyndardy azaytugha mýmkindik beredi. Jobanyng kólemi jylyna 15 tonnagha deyin jetip, Qazaqstannyng әlemdik naryqtaghy ornyn nyghaytady. Sonymen qatar, búl joba Qazaqstannyng «jana múnay» bolyp sanalatyn strategiyalyq miyneraldar óndirisin damytu boyynsha últtyq strategiyasynyng bir bóligin qúramaq.

Búl bastama Aqorda ýshin tek ekonomikalyq túrghyda ghana emes, geosayasy jaghynan da manyzdy. Qazaqstan «ERG» jobasy arqyly Batys elderi ýshin senimdi strategiyalyq serikteske ainalyp, sonymen qatar, halyqaralyq naryqtargha, óndiris tizbegine galliy jetkizushisi retinde integrasiyalanyp, tanylugha mýmkindik alady. Qazirgi uaqytta Qazaqstan ýshin búl tek naryqtaghy ornyn nyghaytu emes, әlemdik resurstyq bәsekede manyzdy ról atqaru mýmkindigi bolyp otyr. Qazaqstan ýkimeti osy últtyq baylyqty iygerude ashyqtyqty qamtamasyz etip, el iygiligine paydalanuy asa qajet.

Abai.kz