Europalyq Odaq Reseyge qarsy kezekti – 19-shy sanksiyalar paketin dayyndap jatyr. Búl turaly Mezgil.kz aqparattyq portaly jazdy. 

Búl jolghy shekteulerding ereksheligi – alghash ret Ortalyq Aziya elderi nazargha alynuy. Ásirese, Qazaqstangha qatysty sanksiya engizu mәselesi Brusselide qyzu talqylanuda.

Halyqaralyq aqparat qúraldarynyng jazuynsha, EO-ny Qazaqstan arqyly Reseyge strategiyalyq tauarlardyng jetkizilip jatqany alandatyp otyr. Negizgi әngime kompiuterlik basqarylatyn «CNC» stanoktary men mashina jasaugha arnalghan jabdyqtar jóninde bolyp otyr. Búl qondyrghylardyng әskery óndiriste qoldanylu qaupi joghary sanalady.

Songhy ýsh jyldaghy sauda kórsetkishteri de osy kýdikti kýsheytip otyr. 2021 jyly Qazaqstan Reseyge «kólik, qúrylghylar, priborlar men apparattar» sanatynda shamamen 471 million dollardyng ónimin eksporttasa, 2023 jyly búl kórsetkish kýrt ósip, 2,7 milliard dollargha jetken. 2024 jyly da kólem joghary dengeyde saqtalyp, 2,1 milliard dollardy qúrady. Eksport kólemining bes esege artuy Brusselide súraq tughyzbay qoymaydy (Derekkózi: Bloomberg).

Alayda yqtimal sanksiyalar Qazaqstan ekonomikasyna auyr soqqy boluy mýmkin. «CNC» stanoktary elding óndeushi ónerkәsibining barlyq salasyna qajet. Múnay-gaz salasynda («Qashaghan», «Qarashyghanaq», «Teniz») qúbyrlar men bólshekterdi óndirude, tau-ken metallurgiyasynda (ERG, Qazsink, Qarmet) ekskavatordan bastap pesh jabdyqtaryna deyingi bólshekterdi dayyndauda, sonday-aq mashina jasau men kólik industriyasynda (SemAZ, KAMAZ-Qostanay, KIA Qazaqstan, Túlpar zauyty) búl jabdyqtarsyz óndiris mýmkin emes. Auyl sharuashylyghy tehnikasyn shygharatyn Agromashholding te tolyqtay osy tehnologiyagha tәueldi.

Sala sarapshylarynyng aituynsha, múnday shekteuler Qazaqstanda jýzege asyp jatqan qayta óndeu jobalaryna kedergi keltirui yqtimal. Olardyng pikirinshe, elding ózine de búl jabdyqtar auaday qajet. Sol sebepti Qazaqstan biyligi EO-men jýrgizilip jatqan konsulitasiyalarda barynsha ashyqtyq kórsetuge dayyn.

Ayta keteyik, EO songhy eki jylda Reseyge qarsy 18 paket sanksiya qabyldaghan. Onyng ishinde qarjy sektoryna tosqauyldar, múnay-gaz eksportyna shekteuler jәne joghary tehnologiyalyq jabdyqtargha tyiymdar bar.

2023 jyly qabyldanghan 11-shi paketting ayasynda ýshinshi elder arqyly Mәskeuge sanksiyalyq tauarlardyng jetuine tosqauyl qonggha baghyttalghan «anti-circumvention tool» atty mehanizm iske qosylghan edi. Sol kezde 10 mikrondyq dәldiktegi CNC stanoktary da sanksiyalyq tauarlardyng qataryna engizilgen.

Endi Brusseli osy tetikti Qazaqstangha qatysty qoldanudy qarastyryp otyr. Sonymen qatar, EO jalpy Ortalyq Aziyagha baghyttalghan jana shekteuler paketin de talqylauda. Ol joghary tehnologiyalyq jabdyq eksportyna, qarjylyq operasiyalargha jәne logistika salasyna әser etui yqtimal.

Qazaqstan tarapy ýshin basty mindet – qaytalama sanksiyalardan saqtanu. Sarapshylardyng aituynsha, Euroodaqtyng alghashqy naqty sheshimderi aldaghy aptada belgili bolady. Eger Qazaqstangha qatysty sanksiyalar qabyldansa, búl EO-nyng aimaqqa baghyttalghan sayasatynyng jana kezenin bastap berui mýmkin.

Abai.kz