Juyrda Qazaqstan Jazushylar jәne Jurnalister odaghynyng mýshesi, aqyn Erghazy Manapúlynyng «Nayzatapqan» atty jyr jinaghy baspadan jaryq kórdi.  Biz býgin Abai.kz aqparattyq portalynyng oqyrmandaryna aqyn Erghazy Manapúlynyng ólenderinen toptama úsynghandy jón kórdik...

---

Jarkent meshiti

Ay artynan ay tuar qiyaqtanyp,
Dýnie dýbirleydi kýy aqtaryp.
Asqaqtaydy Jarkent-meshit múnarasy,
Tarihtyng qoltanbasy siyaqtanyp.

Bәrine kuә mynau aspan-ayna,
Adamnan qay uaqytta asqan aila.
Hon Pikting ónerine tamsanasyn,
Qúrmet qyp qol soghyp Uәlibaygha.

IYilip izgilikting myng bútaghy,
Úly óner dóngelegin jyljytady.
Shegesiz shegendelgen kórkemdiktin,
Jangha jylu darytar súlu sazy.

Qiiynda әr aghashtyng syr búqqanday,
Syrlaryn saghat sayyn syrghytqanday.
Jarkent jәdigerin aty mәlim,
Jazamyn búdan artyq jyr ghyp qanday.

Uәlibay da emes eken sarang adam,
Barlyghyn bezbenge sap saralaghan.
Jәdigerdi biz-daghy qadirleymiz,
Ataghy Alty alashty aralaghan.

Sәuletting búl jýzigi jarqyraghan,
San zaualdan  ap shyqqan basyn aman.
Ótkenning kýnning dýrbisi- Meshit-múra,
Bolashaqqa  sәulesi shashyraghan.

Qúlager - uaqyt

Sar jeldirip uaqyt Qúlgerin,
Qúlaq kýiin armannyng búrap edim.
Myng sayram maqamgha sap әuenimdi,
Jalt etip janaryna shygha keldim.

Sezding be tughan dalam- tynys-baghym,
Yrysynnan  armansyz uystadym.
Ayazynnan ýirendim bekemdikti,
Dauylynnan kýsh aldym qúnyspadym.

Barkórneuge tirep ap arqamdy ken,
Arda úlynday alshandap shalqaq jýrem.
Orbúlaq moynymdaghy boytúmarym,
Arqas tau qolymdaghy qalqan bilem.

Beybit kýnde bes qaru asynbaymyn,
Berekemmen kóz tartar asyldaymyn.
Men óitkeni Qazan kól sekildimin,
Bolmashygha tepsinip tasynbaymyn.

Jaqsylyq tiler bolsam tosylmaymyn,
Ondayda Abylaydyng qosyndaymyn.
Nayza jonghan babalar bir kezderi,
Aqtastynyng almasty tasyndaymyn.

Kýnge qolyn sozatyn qaraghaymyn,
Kók bóri bop tórindi aralaymyn,
Qatpary qalyng tarih qúpiyanmyn,
Tandanuy tausylmas baladaymyn.

Sar jeldirip uaqyt Qúlagerin,
Qúlaq kýiin armannyn  búrap edim.
Keudeme syimaghan song oramdy oiym,
Jalt etip janaryna shygha keldim.
Beu, dýniye!

Ómir әlippesi

Tirlik zanyn san jattap,
Týsinbey-aq qoyghanym.
Jýrgenimmen qalbaqtap,
Al bir basqa oilarym.

Qargha bitken qarqyldap,
Qyranbyz dep shulaydy.
Ózin-ózi alqymgha ap,
Jýrek qúrghyr tulaydy.

Qara jerdi basamyn,
Ókshem bolsa sýp-sýiir.
Óz jolymdy qashadym,
Shyng basyna tik te iyir.

Padishasy kónildin,
Men, men, men edim.
Álippesin ómirdin,
Tauysa almay kelemin.

Kýnderim aghady algha

Toqtatar shara bar ma,
Kýnderim aghady algha.
Barlyghyn esepke alyp,
Shulap jýr ala qargha.

Shyndyqty shymshyp alyp,
Bolyp jir shymshyq – alyp.
Adasyp oi-ormanda,
Biz ghana tynshymadyq.

Bir qúday jazalaghyr,
Múndar bar aza-qabir.
Kensege sinip alyp,
Myndardy mazalap jýr.

Týsime týrpi enedi,
Oyanam qorqyp jatyp.
Janymnyng jilinshigin
Sorady solqyldatyp.

Beyәdep, sayqal qogham,
Ashylghan omyrauy.
Azandy estirtpeydi,
Hramdar qonyrauy.

Shama men shara bar ma,
Qarany qaralargha.
Esirtki emizigi,
Essiz kýn aghady algha.
Salmaghy sanalargha...

Qamshy

Dyrau qamshy búzau tis,
Bes qarudyng biri edi.
Doyyrlargha dyrau-kýsh,
Keng dalanyng jýregi.

Onynda da, solynda,
Er jigitting piri edi.
Jayshylyqta qolynda,
Sәndik ýshin jýredi,
Qayshylyqta tiregi.

Tirliginen myng kýngi,
Belgisi edi paryqtyn.
Býlingennen býldirgi,
Almaytúghyn halyqtyn.

Osy qamshy esi edi,
Osy qamshy sesi edi.
Baghy da osy bes eli,
Qaytqan jaudyng meseli.

Qansha myqty anyz bar,
Payymdasaq, pysyqtap,
El basqarghan abyzdar,
Qamshymenen úshyqtap.

Tentekting de úrshyghyn,
Tezge salghan desedi.
Er jigitting qyrsyghyn,
Bir tartqannan kesedi.

By dauyna kónbegen,
Aytylmasa jan syry.
Han aldyna kóldenen,
Kese tastap qamshyny.

Dat súraghan uәjdi,
Aqiqatty algha sap.
Osy iygi dәstýrdi,
Jaqsylyqpen jalghasaq.

Jyny bughan baqsylar,
Jetken kezde uaghy.
Qolyna alyp qamshyny,
Saytandardy quady.

Tasyghanda nesiben,
Manday ter bop tamshylar.
Al býginde sesinen,
Ayyrylghan qamshylar.

Jóndi-jónsiz shatylyp,
Mәnsiz bolyp múrady.
Suvenir bop satylyp,
Dýkenderde túrady.

Maygha salsa erigen,
Qamshynyng da jany bar.
Týp atasy teriden,
Tobylghydan saby bar.

Qasiyetin qamshynyn,
Biletúghyn el kerek.
Babasynyng jan-syryn,
Jaza almaghan zerdelep,
Mening daghy jotamnan,
Tartyp jiber kermelep
Ua, aruaq...

Altyn túghyr

Armysyng tughan elim, tughan dalam,
Men de bir belin bekem bughan balan.
Tynyshtyqtyng besigin sen terbetsen,
Jýreyin aman-esen jylghanda aman.

Qoltyghymnan demeysing qughanda arman,
Ótkizip ótkel bermes qorghandardan.
Keng tósinde dumandatyp men jýreyin,
Bay úlynday baqyttan búlghandaghan.

Enbekten ózgege oiy búrylmaghan,
Oyyng da aman bolsynshy qyryng da aman.
Qoynauy qút-bereke tughan auyl,
Shegirtkesi shattyqtan shyryldaghan.

Auylym qiyalyma kepil bergen,
Biyik qoyman qashanda erkimdi elden.
Kýn túrsyn tóbemizde shuaq shashyp,
Ájemning taba nany sekildengen.

Órisi malgha tolghan jony mayly,
Auylymdy beu, kimder tanymaydy.
Yrysyn ýlpildetip, shýlpildetip,
Jyldardy jyljytady jonyp aidy.

Balalyqtyng tel emip tәtti dәmin,
Shybyqty at qyp minip shapqyladym.
Dem berip jelpindirgen, jetelegen,
Auylym – altyn túghyr, baq túraghym.

Bolmaydy úldary ynjyq, qyz qapaly,
Imandy, inabatty, kil bataly.
Quansa aspangha atam bórkimdi elmen,
Múnaysa  auyl jýrekke múz qatady.

Jerim  aman deytúghyn júrtym aman,
Abyzdardan qanshama syr tyndagham.
Qariyalar aman bolsyn, buyndary,
Esikting topshysynday syqyrlaghan.

Tirlikting osy emes pe san yrghaghy,
Quanyshtyng týiiri qanyndaghy.
Mandayymnan sipaytyn siyaqty ma,
Ájemning qoltanbasy qamyrdaghy.

Aspannan júldyz týnde jii aqty ma,
Sonyng ózi jarasymdy  siyaqty ma.
Gýlinnen kýnde iskeyin o, tughan jer,
Meken  bolghan túraqsyz, túraqtygha.

Tastaghy tariyh

Zar zaman kónilindi qataytady,
Qart tarih qalay ghana qate aitady.
Qalmaq qyrghan, Anyraqay, Orbúlaghy,
Shejiresin  әr tóbenin  aty aitady.

Kól aitady júmbaghyn  san kýbirlep,
Jel aitady  zamandy zar ghyp ýrlep.
Keshegi Saq pen Ghúnnyng izi jatyr,
Tughan jer tarihynda mәngi býrlep.

Basyndy qasiyetine iygen kezde,
Topyraghyn  taghzym sýigen kezde.
Tarihyn  tenbil –tenbil  tas aitady,
Jetisugha  tabanyng tiygen kezde.

Tamshybúlaq

Tamshybúlaq degende Tamshybúlaq,
Mәnindi úgha ala ma jan syghalap.
Ynyrshaqty yrduan dýniyege,
Áy, tamshy siz de qonaq, biz de qonaq.

Tógilip tamshy ýstine tamshy qúlar,
Búralghan biyshi búlar, әnshi búlar.
Dýregey dýniyeniz dóngelengen,
Ájedey qúrtqa toly janshyghy únar.

«Qarasha shydamasa ekpinge key,
Qayyryl qoyqandamay bekpin demey».
Tәmsil aityp túrghanday tamshy bitken,
Tasymay, órekpimey, ekpindemey.

Úghatyn shirkin sony qúlyq bolsa,
Maqtangha, pәs pandyqqa qúlyp bolsa.
Tirshilik  yrghaghynan janylmas ed(i),
Pende bitken tamshyday túnyq bolsa.

Tamshybúlaq, ainaldym aiylynnan,
Qanaghat, ynsap penen qayyrynnan.
Zamana zaryn aityp túrghandaysyz,
Zәbir kórgen janday bop bay úlynan.

Tamshybúlaq degende Tamshybúlaq,
Órmek órgen tamshygha tamshy qúrap.
Kózi qúrghaq bolghanmen búl qoghamnyn,
Kókiregine jatyr ghoy tamshy qúlap.

Ayghay qúm

«Qúmynyng da  buatyn ózegin әn,
Tabighattyng biz de dep kórkemi nәn».
Jayrandap   aq  peyilmen kýtip aldy,
Mektepting diyrektory Erkebúlan.

Shәiina qanyp alyp Ludmilanyn,
«Ayghay qúm qaydasyn» dep qúldiladym.
Qúm minezin tamashalap  talaylar jýr,
Suret qyp jatqan, túrghan ylghi  bәrin.

Ónkey qúmnan jiylghan taudy kórdim,
Bara sala ansarym audy menin.
Ashyna ma bir syrdy aitqysy kep,
Tyrnaghan mәngi baqy jan-jýregin.

Qúm jylay ma, kýle me, uildey me,
Raketa sekildi gýrildey me.
Jarqyldap qarsy alady,  әn salady,
Jany barday qúmdardyng tiri beyne.

Qalghan qúm  ba boyyna qyzyr daryp,
Úshyrmaydy doly  jel múny naghyp.
Mynjyldyqtyng bir syryn aita ma dep,
Ár dybysyn tyndaymyn qúshyrlanyp.

Ánshi qúm

Mynau bir ghajayyp qoy  alabóten,
Ayghyr jal qúm kimderge pana, meken.
«Qúm jiylyp tas bolmas» deushi edi ghoy,
Qúm jiylsa tau bola alady eken.

Ánshi qúm, susyldaq qúm, jyltyraq qúm,
Tabanymdy mening de jyltyp aqtyn.
Tótep túr ghoy dauylgha, jauyngha da,
Kórsetip ór ýlgisin yntymaqtyn.

San adam seni kelip qyzyqtaydy,
Aunap, keship qolyna uystaydy.
Osy qúmday bola bilsek  yntymaqty,
Bizge de esh jamandyq juyspaydy.

«Kimge opa jenildik, jaydaq bolmaq,
Eserler ez etpey me baylap,  torlap.
Bir-birindi etekten tarta bermey,
Kerisinshe jýrsender qorghap, qoldap.

Qaramay dәuletine, kiyimine,
Qadirleseng taghdyrdyng syiy mine.
Qandasyndy jau kórmey dos sanasan,
Shyghasyndar baqyttyng biyigine.»

Degen sózdi aitqyng kep adamdargha,
Bólesin-au oiyndy, sanandy ongha.
Biz jýremiz «myna qúm әn saldy» dep,
Tamsanyp, qayta týsip taram jolgha.

Tizesin býgetin asqaqtyn

Tizesin býgetin asqaqtyn,
Dalanyng gýlindey shúghynyq.
Siqyrly sazynday aspaptyn,
Quantar, múnaytar qúbylyp.

Ey, mening perishtem, kelisken,
Jer basyp jýrsing be pendedey.
Kózining aldynda terisken,
Ruhany jaghynan eng kedey.

Beybaq ta qaraydy tamsanyp,
Silekey sezimin shúbyrtyp.
Ondayda әlemge jar salyp,
Syrly әnge basamyn syzyltyp...

Izgilik núrynan jaralghan,
Janyndy kim úghar terendep.
Kýnderde kórmesi әr aluan,
Kórinbey qalsanyz elendep,

Jýremin dәurishtey dәldirep,
Jandargha janarym jәudirep.
Ózinmen ómirim órnekti,
ózinmen búl fәny mәndirek.

Tenbil kýn

Tependep barady tenbil kýn,
Eken dep jenisim, jendirdim.
Tobyqtan qajaghan taghdyr ghoy,
Ony endi sen bildin, men bildim.

Aspangha jazatyn armanyn,
Qús-tilek laqtyrdy qarmaghyn.
Nәpsige qol berip jýriptik,
Shygharyp barady barmaghyn.

Opalap jasyrghan bet-jýzin,
Beu, dýnie tekti de teksizim.
Qulana qarap túr mysqyldap,
Kózine týsirip kepkisin.

Tastayaq dobynday domalap,
Barady tәtti ómir obal-aq.
Shatyryn jel júlghan kýnderdin,
Qisynyn keltirsem jobalap,
Jón edi, qúrsynshy...
Túrsynshy...
Tóbemnen tang núry sorghalap.

Nayzatapqan arasany

Búl da bir qúdiret  qoy sәp saghangha,
Dәru bolghan shipasy  әste adamgha.
Alaqanday alanda toghyz bastau,
Em deydi ayaq-qoly qaqsaghangha.

Em deydi jýrek, bauyr, ókpege de,
Sonan keyin adamdar kóp kele  me.
Nayzatapqan qasiyetinnen ainalayyn,
Artyq ketip, kem soqsam ókpeleme.

Kóp keledi janyna  em izdegen,
Soqpaq bolghan sýrleui kóne izbenen.
Nayzatapqan arasany biyikte túr,
Salystyrsang dengeyin tenizbenen.

Iya, ras tau ishinde ornalasqan,
Alanqay joq búl jerde odan  asqan.
Toghyz bastau dәmi de toghyz týrli,
Batpaghy da shipaly qordalasqan.

Daua tauyp dertine em qonbaghan,
Jýregi qansha jannyng jylyp ketken.
Tabighat ózi tegin emdep jatyr,
Zamanda dәrigerden qúlyq ketken.

Neghylayyn shyndyqty búryp kópten,
Qasiyetting kózi búl qúryp ketken.
Senseniz de erkiniz senbeseniz,
«Arbamen kelgen adam túryp ketken».

Júrt aitady osylay  qasiyetin,
Qúdiret qoy shynynda bas iyetin.
Tamyrshyday tap basyp emdep jatyr,
Zar iylegen qanshama jannyng dertin.

Uysyna ústap túrghan ghalamdardy,
Tabighat ayalaydy adamdardy.
«IYesi jylan»  deydi biletin júrt,
Kirgizbeytin niyeti jamandardy.

Bolmaydy  múnda әnsheyin kele salghan,
Aldyn ala jón elden kenes alghan.
Nayzatapqan – dalanyng emhanasy,
Tabighattyng ózi iyip bere salghan.

Kýzgi әuen

Jauradym jylu kerek jangha myna,
Mynau qayyn, anau tal tonbady ma.
Shóp bitken dirdek qaghyp pana izdeydi,
Alandap, alasúryp jan-jaghyna.

Qúighytady uaqyttyng ker sholaghy,
Birde artyq birese kem soghady.
Tayanysh tabatynday sayany izdep,
Túmany týrtinektep jer sholady.

Kýzding sәni - qústardyng sol bir әni,
Janyndy jylylyqqa toltyrady.
Busanyp kóz tigemin kóshken búltqa,
Ystyq sugha týsip ap Shonjydaghy

Mereyimdi mening de aspandatqay,
Qyzyl sary kýige enip jatqan baqtay.
Kýzding de kerbezdener uaghy osy,
Keremet dep kórseter bas barmaqtay.

Bólenip jýre bergin qúrmetterge,
Peyil birge aghayyn tilek birge.
Meyirim joghalmasa adamdardan,
Kýzding syzy ótpeydi jýrekterge.

Qaraghaylar

Qaraghaylar qayratty shashy taulardyn,
Taulardan tómen birtindep qana aunar kýn.
Kýnmenen birge jarysyp úshyp zaularmyn,
Zaulap ta jýrip shuaq núryndy aularmyn.
Qaraghaylar qút emes pe edi ghajayyp,
Qútynmen birge barasyng sen de azayyp.
Etekten órge entigip kelip toqtaghan,
Órligindi sening adamzat bar ma joqtaghan.
Qaraghaylar – qaryndashtardyng babasy,
Tәkәpar, asqaq, joq biraq eshbir tabasy.
Súlulyq penen erkindikterding kindigi,
Ózinnen jasap jaugha da shaptym sýngini.
Balaghynan saulaghan bala qaynar,
Qaraghaylar qasqayghan qaraghaylar,
Qaraghaydy kesedi al, aghaylar...

Ónege

«Bala degen adamnyng jany» –, deydi әkesi,
«Shyrqalatyn әuelep әni» –, deydi әkesi.
«Basty baylyq bilimde, qansha bestik aldyndar,
Kýndeliging kóreyin kәni» –, deydi әkesi.
«Adal enbek, qanaghat – qos  qanaty adamnyn,
Búl ómirding erekshe mәni», –  deydi әkesi.
«Izigilik pen meyirim bolsyn dәiim boyynda,
Abyroyy adamnyng – ary», – deydi әkesi.
Erkeletip otyryp erke, súlu qyzdaryn.
Alaqanmen ayalap bir-bir dara shyndaryn
«Ibalyq pen inabat –  qyzdyng basty qaruy,
Este saqtap jýrinder, úmytpandar, jandarym».
Deydi anasy as ýiden meyirlenip, kýlimdep.
«Balapanym, ardaghym qyrda ósken gýlim» dep.
Shuaq tógip arayly, meyirimge tolyp ainala,
Shanyraghy shattyqtyng osyndaydan bilinbek.

Asyghamyn

Asyghamyn, asyghamyn ýige men,
Asyghamyn úl-qyzymdy kóruge.
Asyghudy uaqyttan ýirengem,
Kónbetúghyn toqtaugha, bóluge.

Asyghamyn órnekti óleng etuge,
Milrymdy kernegende oi-múrat.
Asyghamyn maqsatyma jetuge,
Kedergining qabyrghasyn oighylap.

Asyghamyn janalyqtar tyndaugha,
Asyghamyn jaqsylyqty oqugha.
Asyghamyn aqylymdy shyndaugha,
Danalardyng danalyghyn toqugha.

Pikir erkin, aqyl erkin, oy erkin,
Erkin bolsyn eldigim  de әmәnda,
Asyqpaugha jәne mening joq erkim,
Zymyranmen jaghalasqan zamanda.

Jalanash kýn

Osy kýni arman ózge kýy bólek,
Asyl ýmit keledi algha sýirelep.
Qalamymdy oighamalyp jyr jazam,
Jalash kýn omyrauyn týimelep.
Bәtenkemning tas kemirgen ókshesin,
Óleng etsem jyr qúmar júrt sókpesin.
Qiyalymnyng qabyrghasyn sókti ómir,
Úshaqtarday tilgilegen kók tósin.
Ústa, sheber qadir tútar balghasyn,
Úyang oiym balgha astynda qalmasyn.
Qúraqtarday asyl әjem kóktegen,
Oylarymdy sezim jibi jalghasyn.

Ayna aldynda

Júmystan qaytsanshy dep sәl erterek,
Shygharyp sap túrady jar erkelep.
Taghdyr maghan úsynghan syi-ýlesten,
Taratamyn әrkimge tәrelkelep.

Jarqyrap kórinbesem bólek iste,
Bólingeni sanam tórt, órem ýshke.
Izgilikke úiytyp jýrem júrtty,
Jazylmaghan zandarda, kodekste.

Yrys pen yntymaghym qoyyndasyp,
Jatady jamandyqpen soyyldasyp.
Qaramay aghayynnyng kóniline,
Bildiremin býkpesiz oiymdy ashyq.

Ibalyq esiginen qúlyp keter,
Janghalaqqa mazaqtap kýlip beker.
Jauyzdarmen alysam jylpostarmen,
Tórde otryp tekeme tilip keter.

Altyn besik

Auylym – altyn besik terbetilgen,
Sayanda  asyr salyp erjetip em.
Adaldyqtyng esedi aq samaly,
Aghayyn, tuys-bauyr, kelbetinen.

Enbekshim – kórking asyl jarqyraghan,
Bauyrynda  ózeni  sarqyraghan.
Ósirgen batyr úl men qaysar qyzdy,
Eli de meyirimdi – altyn  adam.

Jaziraly keng ólkem – sayran  dalam,
Men sening kelbetine  qayran qalam.
Dәneshting әni bolyp qalyqtaghan,
Erboldyng erligi bop aibarlanghan.
Óleng edi ómiri, jany – izgi arman,
Halyqtyng peyilinen tamyzghy alghan.
Asylaqyn aitystyng aldaspany,
Sonynda el aitatyn anyz qalghan.

Boztorghayy әn salghan túryp alyp,
Enbekpen  kózin  ashqan iri halyq.
Quanysh Súltanovtay  súnqar úldy,
Úshyrghan tomaghasyn syryp alyp.

Aghayyn  aq  peyildi syr izdegen,
Kóniline kir týzbegen, múng týzbegen.
Janpeyisúly Eleusiz – dara túlgha,
Mәdeniyetting órnegin tizgindegen.

Uaqyt ózi olardy daralaghan,
Jandaryna jylylyq panalaghan.
Ábdireshov Túrsynnyng jóni bólek,
Bilimning qaynar kózin saralaghan.

Dýnie birde ilgeri, keyin ketken,
Týbine dýniyening uayym jetken.
Kindikpaev Zeyneldin  taghdyr joly,
Qiysqan Sәken, Iliyas, Beyimbetpen.

Jan edi keshe basshy jalyndatqan,
Kim eken azamatty arandatqan.
Halyq jauy atalyp asyl bozdaq,
Tar  qapasta  jazasyn ótep qaytqan.

Jaralghan jylylyq  pen jarasymnan,
Ónerding ólkesinde baghy ashylghan.
Mukamanov maqamyn el biledi,
Án salsa alty qyrdan ary asyrghan.

Bir  kýni artyq, bir kýnnen key ilgeri,
Tausylmaytyn qaljyny, seyilderi.
Auyldaghy aghayyn – altyn asyq,
Suynday  túnyq,  taza  peyilderi.

Zymyrandar

Barady qanym keuip, janym isip,
Jaza basqan taghdyr-ay janylysyp.
Zulaydy tóbemizden zymyrandar,
Arly-berli ajaldy alyp úshyp.

Dóngeleydi  qanbaqtay qúmyra-qút,
Zymyrandar úshqanda ynyranyp.
Jer-ananyng jýregi dir etedi,
Qabaghymen jatatyn múny baghyp.

Ibilisting irkildep irindi ishi,
Keledi taghdyryna ýnilgisi.
Júlyny jiydip ketken myna qogham,
Júmaqtan quylghannyng júghyndysy.

Demesine osylay shara bar ma?
Túlymy jelkildegen dala bar ma?
Baqidyng baqyrauyq әnin aityp,
Jardan jargha úshady ala qargha

Keseldi oy kónilimdi kilkitedi,
Jýikemnen talshyq etip jýn týtedi.
Aspan jaqqa asyqqan týrpi bitken,
Peri bop perishteni ýrkitedi

Qan jylaymyn qaytadan juyp betti,
Meyirim jýrektegi suyp ketti.
Bayqonyrdan ot alghan bir zymyran,
Perishtening sonynan quyp ketti.

Auylym

Armysyng tughan elim, tughan dalam,
Men de bir belin bekem bughan balan.
Tynyshtyqtyn  besigin sen  terbetsen,
Jýreyin aman-esen jylghanda aman

Qoltyghymnan demeysing qughanda arman,
Ótkizip ótkel bermes qorghandardan.
Keng tósinde dumandatyp men jýreyin,
Bay úlynday baqyttan búlghandaghan.

Enbekten  ózegege oiy  búrylmaghan,
Oyyng da aman bolsynshy qyryng da aman.
Qoynauy qút -bereke tughan aimaq,
Shegirtkesi shattyqtan shyryldaghan.

Ózinnen saf asyldyng kórkin kórem,
Erlerding erkin jýrgen bórkin kórem.
Kýn túrsyn tóbemizde shuaq shashyp,
Ájemning taba nany sekildengen.

Órisi malgha tolghan jony mayly,
Auylymdy, beu, kimder tanymaydy.
Jigitteri  batyry beybit kýnnin,
Arulary alqa qylghan taghyp aidy.

Jerim de aman deytúghyn júrtym da aman,
Abyzdardan qanshama syr tyndagham.
Qariyalar aman bolsyn, buyndary,
Esikting topshysynday syqyrlaghan.

Bәri osynyng tirliktin  san yrghaghy,
Aytylatyn әr týrli janrdaghy.
Mandayymnan sipaytyn siyaqty ma,
Ájemning qoltanbasy qamyrdaghy.

Aspannan júldyz týnde jii aqty ma,
Sonyng ózi jarasymdy  siyaqty ma.
Gýlinnen kýnde iskeyin, o, tughan jer,
Meken  bolghan túraqyz, túraqtygha.

Tәuelsizdik

Qazynamdy alypty-au tonap әbden,
Otarshyldar qúrsaulap mol amalmen.
Jeltoqsan kózindegi qandy jasty,
Tәuelsizdik sýrtedi oramalmen.

Qúzghynnyng qangha toyghan qúlqyndary,
Esime alsam týrshigem sol kýndi әli.
Aq kepter bop keudemdi jaryp úshty,
Lyqsyp túrghan tarihtyng tolqyndary.

San qasiret jiylyp jalghandaghy,
San ghasyr ýmit jibi jalghanbady.
Semey bolyp jyrtylghan jýrekterdi,
Aral bolyp sualghan armandardy.

Tәuelsizdik emdeydi qanymenen,
Tәuelsizdik emdeydi janymenen.
Tamyrymda beybit kýn býrshikteri,
Tamyrlaryn terenge jayghan eren.

Tәuelsizdik sipaydy mandayymnan,
Tәtti jyrym tógilip tandayymnan.
Azattyqtyng estiymin ekpindi ýnin,
Taularymnan, búlaqtan, tal-qayynnan.

Ay-hay dalam, pang dalam, qayran dalam,
Estiymising dausymdy jayrandaghan.
Egemen elimdi erkin qúshaqtayyn,
Armanda ketip eng –au qayran babam..
 
Qasiret

Qúpiyasyn bilermiz múnyn-daghy,
Qasiret qonlandy qanymdaghy.
Aqtóbede qyryldy aqbókender,
Ózeginen ýzilip shybyn jany.

Kózinde móldiregen dala jatty,
Demi bólek dalagha nala jatty.
Aq-qarasyn anyqtar sarapshylar,
«Qauip joq» dep eshqanday bara jatty.

Áldeqaydan jónkilip túman kelgen,
Túmanmenen u-y kóp qúram kelgen.
Tosyn tajal talmaudan jalmap qoydy,
Taghdyrdy asyr salghan búrang belden.

Dalamnyng kórki de erki de edi,
Qyrshynynan qiylyp jer tiredi.
Adamnan kórgeni azday búl dalanyn,
Kelimsek túmany da «jem» tiledi.

Búl da bir syr deymiz ghoy ghayyp, kerim,
Uaqyt ózi jazalar aiypkerin.
Ýkimet kóme salghan Aqbókennin,
Jýregime jerleymin mәiitterin.

Qara ólen

Jýrgizgen jasauynday qyzdyng kórim,
Taghdyrdyng say salasyn, kezding be órin.
Órnegin ólenimning qiilayyn,
Tobylghy sap qamshyday qyrghyz órim.

Jalynan asau arman ústatqan ba,
Biz týgil mingizbeydi tisqaqqangha.
Aruday aq boz ýiden qylang bergen,
Sezimdi seldeteyin qysqy aq tanda.

Tógilse kónil kóli erneuinen,
Aghytayyn túlpardy beldeuinen.
Gýl maysa  kók kóilekti tartu etem,
Aldyryp etek-jeni kendeuinen.

Basynda kýnde jiyn әr tóbenin,
Bolsa da barmap edim, qart ólenim.
At basyn kópten beri búrmap edin,
Kel, tórlet, qara ólenim, mәrtebelim.

Tarqatshy týiinderin tirshiliktin,
Astyna alyp bәrinde bir shybyqtyn.
Kebersipti erini qiyalymnyn,
Túmshalady al ony múnshalyq kim?

Uay, kәne, endi bizder dumandayyq,
Aumaly dýniyede didar ghayyp.
Kerdenderding kermesin kesip ótip,
Tartudy taza, móldir qyzgha arnayyq.
Bәrine shyn quanyp otyramyn,
Shyrqasyn dihan әnin, shopyr әnin.
Kókpardy tartsyn qúmar qanghanynsha,
Tulatyp tughan jerding topyraghyn.
Qara ólen,
Ómirimning bәri de ólen,
Etene  jas balamen,  kәrimenen.
Qoghamdy bir silkinshi qatygezdeu,
Jýregi jýrgen әreng dәrimenen.

Jar basy

Qalban-qúlbang jaghalaymyz jar basyn,
Kónilderding kókke úshyryp qarghasyn.
Tarih atty tar soqpaqpen tasyrlap,
Ómir sýirep bara jatyr arbasyn.

Syr aitamyz sonyn dәiim ýtir ghyp,
Shyndyq dese ýndey almay qútyldyq.
Eng ayaghy sәleming de satuly,
Ár keudede toy jasaydy kýpirlik.

Izgilikti irimegen san ghasyr,
Ókshesimen ezgileydi maubas úl.
Soghan qarap qol soghamyz endi biz,
«Oypyr-ay dep sendey asyl bar ma búl».

Ishte - shemen, aitamyzda hatqa syr,
Baq qúsy ma ol da shet el jaqta jýr.
Ininizde izetti emes esepshil,
Aghanyzda jaylau emes jap-jasyl.

Jolyn ashyp armanymnyng jýrshi ýmit

Bolmasam da qalyng elge әigili,
San dodada bolyp kelem bәigili.
Kónilimning qarauyly qashanda,
Mahabbat pen adaldyqtyng ai, kýni,

Daryndy Hәm  bolghanymmen qarymdy,
Tirshiligim sol bayaghy, kәdimgi.
Ala jibin attagham joq eshkimnin,
Jylpyn  jylpos qynjyltsa da janymdy

Qara jerge shóp shyqqanda kóktemde,
Qayyrylyp ne qylamyn ótkenge.
Bәishegi býr jarady shyndyqtyn,
Jýrek deytin júdyryqtay kókbelde.

Jaz-ghúmyrda qúlpyrady tirshilik ,
Qanat qaqsyn aq peyilder qúlshynyp.
Menin-daghy noqtalanbas armanym,
Jolyn ashyp armanymnyng jýrshi ýmit.

Abai.kz