Qazirgi әlemdegi ghylymiy-tehnikalyq progress, jahandanu jәne aqparattyq tehnologiyalardyng qarqyndy damuy bilim beru jýiesine ýlken talaptar qoyady.

Osy orayda, oqu baghdarlamalaryn ýnemi jetildirip otyru – zaman talaby. Bilim beru mazmúny uaqyt ótken sayyn eskirip qalmauy ýshin jәne oqushylardy HHI ghasyrdyng qajettilikterine say dayarlau ýshin baghdarlamalardy janartudyng manyzy zor. Oqu baghdarlamasy – búl bilim beruding negizgi qújaty, ol oqytudyng maqsatyn, mazmúnyn, kólemin jәne jýiesin anyqtaydy. Onyng tiyimdiligi bilim alushylardyng tabysty boluymen tikeley baylanysty.

Oqu baghdarlamalaryn jetildiruding ózektiligi birneshe faktorlarmen týsindiriledi:

• Tehnologiyalyq ózgerister: Jana tehnologiyalardyng (Jasandy intellekt, robototehnika, sifrlyq qúraldar) enui bilim mazmúnyn, әsirese Informatika, Jaratylystanu-matematika baghytyndaghy pәnderdi qayta qaraudy talap etedi.
• Funksionaldyq sauattylyqty damytu: Dәstýrli bilim beru tek akademiyalyq bilimge basymdyq berse, jana baghdarlamalar oqushylardyng alghan bilimin ómirde qoldana aluyna, yaghny funksionaldyq sauattylyghyn arttyrugha baghyttaluy kerek.
• Syny oilau men shygharmashylyq daghdylardy qalyptastyru: Qazirgi qogham kýrdeli mәselelerdi sheshe alatyn, kreativti jәne syny túrghydan oilaytyn mamandardy qajet etedi. Sondyqtan baghdarlamada búl daghdylargha erekshe nazar audaryluy tiyis.
• Jahandyq trendterge sәikestik: Qazaqstandyq bilim beru jýiesining halyqaralyq standarttargha (mysaly, PISA, TIMSS zertteuleri) say boluy jәne әlemdik bilim kenistigine integrasiyalanuy ýshin baghdarlamalardy ýnemi janartu manyzdy.

Jetildiruding negizgi baghyttary:

1. Pәnaralyq baylanysty kýsheytu: Pәnderdi jeke-dara oqytudan góri, olardyng arasyndaghy baylanysty arttyru arqyly oqushynyng әlem turaly tútas týsinigin qalyptastyru.
2. Praktikalyq baghyttylyq: Teoriyalyq bilimdi praktikalyq tapsyrmalarmen, jobalyq júmystarmen jәne zertteu elementterimen úshtastyru. Búl oqushylardyng bilimdi este saqtauyna emes, ony týsinuine jәne qoldanuyna mýmkindik beredi.
3. Sifrlyq qúzyrettilikti engizu: Oqu ýderisine sifrlyq tehnologiyalardy keninen engizu, oqushylardyng AKT-ny joghary dengeyde mengeruin qamtamasyz etu.

Qazaqstandaghy oqu baghdarlamalaryn jetildiru barysynda "Janartylghan bilim mazmúny" engizildi. Búl reformanyng basty erekshelikteri:

• Nәtiyjege baghyttalghan oqytu: Oqushynyng ne bilui kerek emes, naqty qanday daghdylar men bilikterdi mengerui tiyis ekenine basa nazar audarylady.
• Kriyterialdy baghalau jýiesi: Dәstýrli baghalaudan kriyterialdy baghalaugha kóshu oqushylardyng oqu jetistikterin ashyq, obektivti jәne naqty kriyteriylerge sýiene otyryp baghalaugha mýmkindik beredi. Búl olardyng oqugha degen yntasyn arttyrady.
• Spiralidi oqytu: Oqu materialdarynyng mazmúny kýrdelene týsip, әrbir kelesi synypta búrynghy taqyryptar terendetilip qaytalanady.

Alayda, kez kelgen reforma siyaqty, oqu baghdarlamalaryn jetildiru ýderisinde birqatar mәseleler men kedergiler bar:

• Múghalimderding dayyndyghy: Jana baghdarlamalar men әdistemelerdi tiyimdi qoldanu ýshin múghalimderding kәsiby dayyndyghyn jetildiruding manyzy zor. Oqytushylardyng barlyghy birdey janashyl әdisterdi, әsirese sifrlyq qúraldardy mengerude qiyndyqtargha tap boluy mýmkin.
• Baghdarlamanyng auyrlyghy (kýrdeliligi): Keybir sarapshylar men ata-analar oqu baghdarlamasynyn, әsirese bastauysh synyptarda, tym kýrdeli jәne auyr ekendigin aityp, oqushylardyng akademiyalyq jýktemesining artuyna alandaushylyq bildiredi. Baghdarlamanyng mazmúny men kólemi oqushylardyng jas erekshelikterine sәikes boluy kerek.
• Oqu-әdistemelik keshenderding sapasy: Oqulyqtar men әdistemelik qúraldardyng jana baghdarlamanyng talaptaryna tolyq say kelmeui nemese sapasynyng tómen boluy oqytu tiyimdiligine keri әser etedi.
• Bilim beru infraqúrylymyndaghy aiyrmashylyqtar: Auyldyq jәne qalalyq mektepter arasyndaghy materialdyq-tehnikalyq bazanyn, internet jyldamdyghy men sifrlyq qúraldarmen qamtamasyz etilu dengeyindegi aiyrmashylyqtar jana baghdarlamalardy tolyqqandy engizuge kedergi keltiredi.

Týiin: Oqu baghdarlamalaryn jetildiru – toqtausyz, ýzdiksiz prosess. Búl prosess bilim beru sapasyn arttyrudyn, jastardy bәsekege qabiletti etuding jәne elding bolashaq damuyn qamtamasyz etuding kepili. Baghdarlamalardyng mazmúnyn uaqyt talabyna say janartyp, funksionaldyq sauattylyqqa, syny oilaugha jәne praktikalyq daghdylargha basymdyq beru arqyly Qazaqstannyng bilim beru jýiesi jana belesterdi baghyndyra alady. Búl rette, múghalimderding biliktiligin arttyru jәne oqu-әdistemelik qamtamasyz etu mәselelerin sheshu basty mindet bolyp qala bermek.

Lәzzat Isaqyzy KaIpova,

Almaty qalasy, Jetisu audany, M.Júmabaev atyndaghy №137 jalpy bilim beretin mektep diyrektordyng oqu-tәrbie isi jónindegi orynbasary, Fizika pәnining múghalimi

Abai.kz