قازىرگى الەمدەگى عىلىمي-تەحنيكالىق پروگرەسس، جاھاندانۋ جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ قارقىندى دامۋى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ۇلكەن تالاپتار قويادى.

وسى ورايدا، وقۋ باعدارلامالارىن ۇنەمى جەتىلدىرىپ وتىرۋ – زامان تالابى. ءبىلىم بەرۋ مازمۇنى ۋاقىت وتكەن سايىن ەسكىرىپ قالماۋى ءۇشىن جانە وقۋشىلاردى ءححى عاسىردىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە ساي دايارلاۋ ءۇشىن باعدارلامالاردى جاڭارتۋدىڭ ماڭىزى زور. وقۋ باعدارلاماسى – بۇل ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزگى قۇجاتى، ول وقىتۋدىڭ ماقساتىن، مازمۇنىن، كولەمىن جانە جۇيەسىن انىقتايدى. ونىڭ تيىمدىلىگى ءبىلىم الۋشىلاردىڭ تابىستى بولۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى.

وقۋ باعدارلامالارىن جەتىلدىرۋدىڭ وزەكتىلىگى بىرنەشە فاكتورلارمەن تۇسىندىرىلەدى:

• تەحنولوگيالىق وزگەرىستەر: جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ (جاساندى ينتەللەكت، روبوتوتەحنيكا، تسيفرلىق قۇرالدار) ەنۋى ءبىلىم مازمۇنىن، اسىرەسە ينفورماتيكا، جاراتىلىستانۋ-ماتەماتيكا باعىتىنداعى پاندەردى قايتا قاراۋدى تالاپ ەتەدى.
• فۋنكتسيونالدىق ساۋاتتىلىقتى دامىتۋ: ءداستۇرلى ءبىلىم بەرۋ تەك اكادەميالىق بىلىمگە باسىمدىق بەرسە، جاڭا باعدارلامالار وقۋشىلاردىڭ العان ءبىلىمىن ومىردە قولدانا الۋىنا، ياعني فۋنكتسيونالدىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالۋى كەرەك.
• سىني ويلاۋ مەن شىعارماشىلىق داعدىلاردى قالىپتاستىرۋ: قازىرگى قوعام كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشە الاتىن، كرەاتيۆتى جانە سىني تۇرعىدان ويلايتىن مامانداردى قاجەت ەتەدى. سوندىقتان باعدارلامادا بۇل داعدىلارعا ەرەكشە نازار اۋدارىلۋى ءتيىس.
• جاھاندىق ترەندتەرگە سايكەستىك: قازاقستاندىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ حالىقارالىق ستاندارتتارعا (مىسالى، PISA, TIMSS زەرتتەۋلەرى) ساي بولۋى جانە الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە ينتەگراتسيالانۋى ءۇشىن باعدارلامالاردى ۇنەمى جاڭارتۋ ماڭىزدى.

جەتىلدىرۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارى:

1. پانارالىق بايلانىستى كۇشەيتۋ: پاندەردى جەكە-دارا وقىتۋدان گورى، ولاردىڭ اراسىنداعى بايلانىستى ارتتىرۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ الەم تۋرالى تۇتاس تۇسىنىگىن قالىپتاستىرۋ.
2. پراكتيكالىق باعىتتىلىق: تەوريالىق ءبىلىمدى پراكتيكالىق تاپسىرمالارمەن، جوبالىق جۇمىستارمەن جانە زەرتتەۋ ەلەمەنتتەرىمەن ۇشتاستىرۋ. بۇل وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمدى ەستە ساقتاۋىنا ەمەس، ونى تۇسىنۋىنە جانە قولدانۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.
3. تسيفرلىق قۇزىرەتتىلىكتى ەنگىزۋ: وقۋ ۇدەرىسىنە تسيفرلىق تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن ەنگىزۋ، وقۋشىلاردىڭ اكت-نى جوعارى دەڭگەيدە مەڭگەرۋىن قامتاماسىز ەتۋ.

قازاقستانداعى وقۋ باعدارلامالارىن جەتىلدىرۋ بارىسىندا "جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنى" ەنگىزىلدى. بۇل رەفورمانىڭ باستى ەرەكشەلىكتەرى:

• ناتيجەگە باعىتتالعان وقىتۋ: وقۋشىنىڭ نە ءبىلۋى كەرەك ەمەس، ناقتى قانداي داعدىلار مەن بىلىكتەردى مەڭگەرۋى ءتيىس ەكەنىنە باسا نازار اۋدارىلادى.
• كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسى: ءداستۇرلى باعالاۋدان كريتەريالدى باعالاۋعا كوشۋ وقۋشىلاردىڭ وقۋ جەتىستىكتەرىن اشىق، وبەكتيۆتى جانە ناقتى كريتەريلەرگە سۇيەنە وتىرىپ باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل ولاردىڭ وقۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرادى.
• ءسپيرالدى وقىتۋ: وقۋ ماتەريالدارىنىڭ مازمۇنى كۇردەلەنە ءتۇسىپ، ءاربىر كەلەسى سىنىپتا بۇرىنعى تاقىرىپتار تەرەڭدەتىلىپ قايتالانادى.

الايدا، كەز كەلگەن رەفورما سياقتى، وقۋ باعدارلامالارىن جەتىلدىرۋ ۇدەرىسىندە بىرقاتار ماسەلەلەر مەن كەدەرگىلەر بار:

• مۇعالىمدەردىڭ دايىندىعى: جاڭا باعدارلامالار مەن ادىستەمەلەردى ءتيىمدى قولدانۋ ءۇشىن مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي دايىندىعىن جەتىلدىرۋدىڭ ماڭىزى زور. وقىتۋشىلاردىڭ بارلىعى بىردەي جاڭاشىل ادىستەردى، اسىرەسە تسيفرلىق قۇرالداردى مەڭگەرۋدە قيىندىقتارعا تاپ بولۋى مۇمكىن.
• باعدارلامانىڭ اۋىرلىعى (كۇردەلىلىگى): كەيبىر ساراپشىلار مەن اتا-انالار وقۋ باعدارلاماسىنىڭ، اسىرەسە باستاۋىش سىنىپتاردا، تىم كۇردەلى جانە اۋىر ەكەندىگىن ايتىپ، وقۋشىلاردىڭ اكادەميالىق جۇكتەمەسىنىڭ ارتۋىنا الاڭداۋشىلىق بىلدىرەدى. باعدارلامانىڭ مازمۇنى مەن كولەمى وقۋشىلاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە سايكەس بولۋى كەرەك.
• وقۋ-ادىستەمەلىك كەشەندەردىڭ ساپاسى: وقۋلىقتار مەن ادىستەمەلىك قۇرالداردىڭ جاڭا باعدارلامانىڭ تالاپتارىنا تولىق ساي كەلمەۋى نەمەسە ساپاسىنىڭ تومەن بولۋى وقىتۋ تيىمدىلىگىنە كەرى اسەر ەتەدى.
• ءبىلىم بەرۋ ينفراقۇرىلىمىنداعى ايىرماشىلىقتار: اۋىلدىق جانە قالالىق مەكتەپتەر اراسىنداعى ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازانىڭ، ينتەرنەت جىلدامدىعى مەن تسيفرلىق قۇرالدارمەن قامتاماسىز ەتىلۋ دەڭگەيىندەگى ايىرماشىلىقتار جاڭا باعدارلامالاردى تولىققاندى ەنگىزۋگە كەدەرگى كەلتىرەدى.

ءتۇيىن: وقۋ باعدارلامالارىن جەتىلدىرۋ – توقتاۋسىز، ۇزدىكسىز پروتسەسس. بۇل پروتسەسس ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋدىڭ، جاستاردى باسەكەگە قابىلەتتى ەتۋدىڭ جانە ەلدىڭ بولاشاق دامۋىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ كەپىلى. باعدارلامالاردىڭ مازمۇنىن ۋاقىت تالابىنا ساي جاڭارتىپ، فۋنكتسيونالدىق ساۋاتتىلىققا، سىني ويلاۋعا جانە پراكتيكالىق داعدىلارعا باسىمدىق بەرۋ ارقىلى قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جاڭا بەلەستەردى باعىندىرا الادى. بۇل رەتتە، مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جانە وقۋ-ادىستەمەلىك قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىن شەشۋ باستى مىندەت بولىپ قالا بەرمەك.

ءلاززات يساقىزى كايۋپوۆا،

الماتى قالاسى، جەتىسۋ اۋدانى، م.جۇماباەۆ اتىنداعى №137 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ ديرەكتوردىڭ وقۋ-تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارى، فيزيكا ءپانىنىڭ مۇعالىمى

Abai.kz