Seyit Asqarúly Qasqabasovtyng tughanyna 85 jyl toluyna arnalghan «Foliklortanu men әdebiyettanu ghylymy: ózekti mәseleler jәne jana paradigmalar» atty Halyqaralyq ghylymiy-praktikalyq konferensiya ótti.

2025 jyldyng 14 qarasha kýni L.N. Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiyteti, filologiya fakuliteti, qazaq әdebiyeti kafedrasynyng úiymdastyruymen kórnekti foliklortanushy, Memlekettik syilyqtyng laureaty, akademiyk, qogham qayratkeri Seyit Asqarúly Qasqabasovtyng tughanyna 85 jyl toluyna arnalghan «Foliklortanu men әdebiyettanu ghylymy: ózekti mәseleler jәne jana paradigmalar» atty Halyqaralyq ghylymiy-praktikalyq konferensiya ótti.

Arnayy is-shara Qazaq әdebiyeti kafedrasynyng «Kórnekti әdebiyettanushylar» galereyasyna akademik Seyt Qasqabasovtyng portretin iluden bastaldy. Halyqaralyq ghylymiy-praktikalyq konferensiya júmysyna otandyq jәne әlemdik foliklortanu, til jәne әdebiyet salasynyng belgili mamandarymen qatar Týrkiya, Polisha, RF Tatarstan, Bashqúrtstan, Hakasiya jәne Qyrghyzstan, Ózbekstan elderining jetekshi ghalymdary qatysty.

Plenarlyq mәjilisti Filologiya ghylymdarynyng kandidaty, Filologiya fakulitetining dekany Dýisenghazy Serikzat Maqsútúly jýrgizdi. Alqaly jiyn Basqarma tóraghasy-rektor, QR ÚGhA akademiygi Erlan Bәttashúly Sydyqovtyng qúttyqtau hatymen ashyldy. Qúttyqtau sózdi Prorektor Ardaq Biysembaev jetkizdi. Erlan Bәttashúly óz qúttyqtau sózinde ghalymnyng ghylymy enbegin bayanday otyryp, «Qazaqstan Respublikasy Memlekettik syilyghynyng iyegeri, qogham qayratkeri, ghalym, akademik Seyit Qasqabasovtyng seksen bes jyldyghyna oray uniyversiytetimizde ótip otyrghan «Foliklortanu men әdebiyettanu ghylymy: ózekti mәseleler men paradigmalar» atty halyqaralyq ghylymiy-teoriyalyq konferensiyanyng manyzy orasan zor. Akademik Seyit Qasqabasov qazaq ghylymyn akademiyalyq baghytta damytugha, onyng teoriyalyq jәne metodologiyalyq dengeyin jana biyikke kóteruge bar sanaly ómirin arnaghan. Aytuly ghalymnyng ghylymiy-pedagogikalyq ghúmyrynyng belesti kezenderi bizding uniyversiytetimizben tyghyz sabaqtas. Seyit Qasqabasov 1997-2001 jyldary L.N. Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiytetinde «Euraziya» ghylymy ortalyghy men shyghystanu fakulitetin qúrugha belsene aralasyp, nәtiyjeli júmys atqardy. Shyghystanu fakulitetimen qatar 2012–2019 jyldary Qazaq әdebiyeti kafedrasyn basqaryp, uniyversiytetimizding ghylymy әleuetin arttyrugha, bilikti mamandar men bilimdi ústazdar dayarlaugha zor ýles qosty. Ózine de, ózgege de óreli talap qoya biletin úlaghatty ústazdyng ghylymy jetekshiligimen 27 kandidattyq, 13 doktorlyq jәne 3 PhD dissertasiya qorghaldy. Qazirgi uaqytta qay ghylym salasy bolmasyn negizgi talap – janashyldyq. Búl túrghyda akademik Seyit Asqarúly Qasqabasov shyn mәninde janashyl ghalym bolatyn», – dedi. Sonday-aq, akademik Seyit Asqarúlynyng últtyq foliklortanu, әdebiyettanu men ruhaniyatyna, otandyq bilim beru jýiesi men bilikti mamandar dayyndaugha qosqan zor ýlesin atap kórsetti. Ghylymy enbekterining foliklortanu men әdebiyettanudaghy janalyghy men manyzyn, ózektiligi men jasampazdyghyn zerdeledi. QR Preziydentining kenesshisi Bauyrjan Omarúly sóz alyp, baysaldy oilarymen konferensiya júmysyna sәttilik tiledi.  Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining Tóraghasy Erlan Jaqanúly Qoshanovtyng qúttyqtau hatyn Mәjilis deputaty Janarbek Áshimjan jetkizdi.

Sonymen qatar konferensiya júmysyna arnayy joldanghan QR Ghylym jәne joghary bilim ministri Sayasat Núrbek, QR Mәdeniyet jәne aqparat ministri Aida Balaeva, Abay oblysynyng әkimi Berik Uәli, Shyghys Qazaqstan oblysynyng әkimi Núrymbet Saqtaghanov, QR Parlamenti Senatynyng deputaty Darhan Qydyrәli, QR Parlamenti Mәjilisining deputaty Amanjol Áltay, Týrki akademiyasynyng Preziydenti Shahin Mústafaev, Shәkәrim uniyversiytetining basqarma tóraghasy-rektory Duman Orynbekov qúttyqtaulary oqyldy. Konferensiyada akademik Seyit Qasqabasovpen syilas bolghan zamandastary, әriptesteri men shәkirtteri jyly lebizderimen bólisti. Atap aitqanda, Tatarstan ghylym akademiyasynyng akademiygi Hatip Minnegulov, Qazan federaldy uniyversiytetining professory Flyora Sayfullinalardyng oi-tolghanystary, jýrek jardy pikirleri jyly qabyldandy.

Plenarlyq mәjiliste QR Memlekettik syilyqtyng laureaty, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor Sauytbek Abdrahmanov «Foliklortanu fenomeni» taqyrybynda bayandama jasady.  Ol ghalymnyng ghylymi  enbegin zerdeley kelip, «Qay respublikagha barsanyz da, әdebiyetshi ne foliklortanushy qauymmen sóilese qalsanyz, olardyng Seyit Qasqabasovty qalay baghalaytynyn anyq kóresiz. Biylghy jazda Ufagha barghan edim, sonda da birqatar kisilermen әngimelesu sәti týsti. Odan búryn Tashkentte boldym, Týrkiyada da, Mәskeude de týrli ghylymy ortada bolyp jýrmiz. Sol barghan jerlerding barlyghynda ghylym adamdarynan Seyit Qasqabasov turaly jyly pikir, joghary qúrmet estiysiz. Jana ghana  Hatip Minnegulov «Eto dlya nas toje bolishaya utrata» degen sózin estidinizder. Ol: «Tatar halqy ýshin de búl – ýlken qayghy» dep tebirene aitty. Shynynda da, Seyit Qasqabasovtyng enbekterindegi talay týiinder әri tandandyrady, әri shyn mәninde jandy eljiretedi. ysaly, Seyit agha qazaq ertegilerinde jetim bala motiyvining óte az kezdesetinine nazar audarady. Nege búlay degen súraqqa jauap izdey otyryp, ol búl qúbylystyng syryn qazaqtyng әrmengerlik saltymen baylanystyrady. Yaghni, múnday jaghdayda bala jetimge jatqyzylmaghan. Sonday-aq, bala asyrap aludyng jii kezdesui jetimderding sanyn azaytqanyn aitady», –dep bayandady.

Plenarlyq mәjiliste M.O. Áuezov atyndaghy Ádebiyet jәne óner institutynyng bas diyrektory, ÚGhA akademiygi Kenjehan Matyjanov «{alyq múrasyn qaster tútqan ghúlama» (Almaty, Qazaqstan),  QR Preziydentining kenesshisi, ÚGhA akademiygi Bauyrjan Omarov  (Astana, Qazaqstan) «AKademik Seyit qasqabasov jәne kóne shyghys sujetterining transformasiyasy», Últtyq qúryltay mýshesi, «Qazaq gazetteri» seriktestigining Bas diyrektory, ÚGhA akademiygi Dihan Qamzabekúly «Alash qayratkerleri el әdebiyeti turaly» (Astana, Qazaqstan), Ege uniyversiyteti Týrki dýniyesin zertteu institutynyng professory, PhD Metin Ekijy (Izmiyr, Týrkiya) «Seit A. Kaskabasov ve türk dünyasi folklor çalişmalarina katkilari», Últtyq qúryltay mýshesi, ÚGhA akademiygi Kәrimbek Qúrmanәliyev (Astana, Qazaqstan) «Akademik Seyit Qasqabasov: ruhaniy-tildik qúndylyq mәseleleri», Ege uniyversiyteti Týrki dýniyesin zertteu institutynyng dosenti, PhD Fazili Ozdamar (Izmiyr, Týrkiya) köroğlu (goroğlu) destani araştirmalarinda Alexander Chodzko’nun yeri, M.V.Lomonosov atyndaghy Mәskeu memlekettik uniyversiyteti Qazaqstan filialy, filologiya kafedrasynyng mengerushisi,  filologiya ghylymdarynyng doktory Galina Vlasova (Astana, Qazaqstan) «zolotaya jila akademika S.A.KaskabasovA», Q.Júbanov atyndaghy Aqtóbe ónirlik uniyversiytetining professory,  filologiya ghylymdarynyng doktory Abat Pangereev (Aqtóbe, Qazaqstan) «Ballada jyr: zertteu tәsilderi»,   L.N.Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiyteti qazaq әdebiyeti kafedrasynyng professory, filologiya ghylymdarynyng doktory Janat Aymúhambet  «Seyit Qasqabasov zertteuindegi qazaq mifologiyasy» (Astana, Qazaqstan), A.Baytúrsynúly atyndaghy Qostanay uniyversiytetinining professory, filologiya ghylymdarynyng doktory Almasbek Ábsadyqov (Qostanay, Qazaqstan) «Ústaz joly: erik-jiger pen parasat birligi» atty taqyryptarynda ghylymy negizdelgen, manyzy joghary bayandamalar jasaldy.

Konferensiyada «Akademik Seyit Qasqabasov jәne qazirgi folikloristika mindetteri», «Seyit Qasqabasov múrasy jәne memleketshildik múrat», «Seyit Qasqabasov zertteuleri jәne pәnaralyq yqpaldastyq» atty seksiyalar júmysy jýrgizildi. Olarda S.Qasqabasov ghylymy enbekterining qazirgi foliklortanu, filologiya salasy men gumanitarlyq bilim beru jýiesindegi manyzy taldanyp, ruhany jәne mәdeny qúndylyqtar haqyndaghy oi-tolghamdarynyng ózektili saralandy. Ghalym Seyit Qasqabasov ghylymy mektebi ókilderining foliklortanudyn, qazirgi әdebiyettanudyng jana paradigmalaryn zerdeleudegi izdenisteri talqylandy.

Konferensiya júmysy qorytyndylanyp, arnayy qauly qabyldandy. Qaulyda QR Ýkimetinen Astana qalasyndaghy mektepke, kóshege kórnekti qogham qayratkeri, foliklortanushy, әdebiyettanushy, Memlekettik syilyqtyng laureaty, akademik Seyit Asqarúly Qasqabasovtyng esimin beru mәselesi pysyqtaldy.

Sonymen qatar kóp jyl bilek sybana enbek etken, alghash ret soltýstik, soltýstik-shyghys aimaghynda bilikti ghylymiy-pedagogikalyq kadr dayarlau maqsatynda otandyq jәne shetel ghalymdarynyng basyn qosqan birikken dissertasiyalyq kenes ashqan, GhZY diyrektory, fakulitet dekany, kafedra mengerushisi qyzmetterin atqaryp jәne ústazdyq etken osy uniyversiytette «Akademik Seyit Qasqabasov» atyndaghy auditoriya ashu mәselesi kóterildi.

Abai.kz