Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining jalpy otyrysynda deputat Núrtay Sabiliyanov Premier-Ministr Kәrim Mәsimovke saual joldady. Deputat aldymen Ridder qalasynda ótken respublikalyq jastar forumyna toqtaldy.
«2009 jylghy 9 qazanda Shyghys Qazaqstan oblysynyng Ridder qalasynda «Tili birding - tilegi bir» atty memlekettik tildi mengergen elimizdegi últ ókilderi arasynda respublikalyq jastar Forumy boldy. Ony Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet jәne aqparat ministrligining Til komiyteti Shyghys Qazaqstan oblystyq әkimshiligimen birlese otyryp ótkizdi.

Forumgha Parlament Mәjilisining bir top deputattary da qatysty.
Osy forumda qazaq tilinde sóilep, oi-pikirlerin, úsynystaryn aitqan jastar elimizding basqa últ ókilderine memlekettik tildi biluding mәnisi men manyzyn kórsetti dep oilaymyn. Búl qazaqstandyq patriotizmdi, últaralyq kelisim men tatulyqty nyghaytudyng birden bir joly dep bilemin.

Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisining jalpy otyrysynda deputat Núrtay Sabiliyanov Premier-Ministr Kәrim Mәsimovke saual joldady. Deputat aldymen Ridder qalasynda ótken respublikalyq jastar forumyna toqtaldy.
«2009 jylghy 9 qazanda Shyghys Qazaqstan oblysynyng Ridder qalasynda «Tili birding - tilegi bir» atty memlekettik tildi mengergen elimizdegi últ ókilderi arasynda respublikalyq jastar Forumy boldy. Ony Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet jәne aqparat ministrligining Til komiyteti Shyghys Qazaqstan oblystyq әkimshiligimen birlese otyryp ótkizdi.

Forumgha Parlament Mәjilisining bir top deputattary da qatysty.
Osy forumda qazaq tilinde sóilep, oi-pikirlerin, úsynystaryn aitqan jastar elimizding basqa últ ókilderine memlekettik tildi biluding mәnisi men manyzyn kórsetti dep oilaymyn. Búl qazaqstandyq patriotizmdi, últaralyq kelisim men tatulyqty nyghaytudyng birden bir joly dep bilemin.

Forumda sóz sóilegen Shyghys Qazaqstan oblysy Zyryan audanynyng memlekettik tildi oqytu ortalyghynyng diyrektory Svetlana Mnasakanova: «Qoldanystaghy Til zanynyng 23-babynda «Memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne biliktilik talaptaryna sәikes bilui qajet kәsipterdin, mamandyqtardyng jәne lauazymdardyng tizbesi Qazaqstan Respublikasy zandarymen belgilenedi» delingen, biraq 10 jyl ótse de, әli kýnge deyin onday zannamalyq aktilerdi kózimiz kórgen joq. Búghan taghy da bir 10 jyl kerek pe? Oqytu jýiesining tildi mengerudegi nәtiyjesi onsha bolmay túrghany da osy sebepten. Taghy da bir aita keter jay. Ridderge keler joldarynyzda sizder oqysta adasyp, Reseyge ketip baramyz ba dep te qobaljyghan shygharsyzdar. Qazaqta jer su ataularyn "jerding haty" dep te ataydy. Osy "hattar" nelikten tek basqa tilde ghana sóilep túr dep sizder de oigha qalghan shygharsyzdar. Bizding Zyryan audanyna qaray jýrsenizder de sol - Kirovskiy, Krestovka, Feklistovka, Ermakovka, Proletarka - taghy solay jalghasa beretin ataular. Biraq erteden qalghan "jerding haty"- jer-su ataularyn úmytugha tiyis emespiz. Mәdeniyeti men ruhy joghary, órkeniyeti damyghan el bolamyz desek, osy iske jastar belsendilik kórsetip, bastamashy bolugha tiyis dep oilaymyn. Mening oiymsha, memlekettik til kelesi onjyldyqta barlyq orys tildi mektepterde janashyl tehnologiyada, terendete oqytylugha tiyis.

1997 jylghy qabyldanghan zang әrbir memlekettik organnyng shtattyq kestesine audarmashy lauazymyn engzudi talap etken. Sodan beri 10 jyl ótti. Audarmashylardy shtatqa engizdik. Olar kýn -týn demey audarmany jasap jatyr. Memlekettik til ózining tól mekeninde, óz otanynda audarma til boluy qalay? Tyndaushylarymnyng osynday oqys súraqtaryna ne derimdi bilmey qalamyn. Múnday tyghyryqtan shyghu ýshin "Qazaqstan Respublikasyndaghy memlekettik til turaly" Zang qabyldanugha tiyis degen jii aitylyp jýrgen úsynystardy oryndy dep esepteymin. Ol zang boyynsha memlekettik qyzmetke memlekettik tildi bilmeytin azamattar alynbaugha tiyis. Qazaq aitady ghoy: ózindi ózing syilasan, jat janynan týniledi dep. Ózimizdi ózimiz syilaudy, otarshyldyq pighyldan qútyludy qashan ýirenemiz? Kórshiles Reseyde memlekettik, orys tilin jetik bilmeytinder azamattyq alugha ýmitteri ýziletindey zang qabyldanyp jatsa, biz nege memleket tiline sonshalyqty jәibaraqat qaraugha tiyispiz?», - dedi.

Al, K7 (ERA) telearnasynyng jurnaliysi Maksim Rojiyn: «Qazaq tilin mengermegen, júmysta memlekettik tildi qoldanbaytyn memlekettik qyzmetkerler әli de barshylyq. Men tilshimin, qyzmet babyma sәikes qazaq tilinde aqparat aluym kerek, biraq kóp jaghdayda men memlekettik tilde súraghyma jauap beretin qyzmetkerlerdi tiyisti oryndardan tappay ketemin. Sondyqtan ol azamattargha qazaq tilin tegin ýiretip jýrmiz. Shynynda da, mekemedegi mamandy til ýirensin dep bir ay júmystan bosatady, ol ýsh ay oqidy, kelgesin qaytadan búrynghy taz qalpyna týsip, oryssha qújat toltyratyn әdet bizding qoghamnyng bas auruyna ainalyp túr. Jelge úshqan aqsha. Mynanday súraq tuyndaydy! Qazaq tilin bilmeytin azamattar nege memlekettik qyzmetqe qabyldanady? Osy jaghdaydy qadaghalaytyn organdar nege qauqarsyz? Búl baghyttaghy qadaghalaudy kýsheytu kerek siyaqty. Bastysy, qazaq tiline degen qajettilikti tughyzu. Ol әrkimning qolynan keletin is. Ol ýshin barlyq jerde tek qazaq tilinde sóileseng boldy. Últ tilin úlyqtauda eng aldymen qazaq azamattarynyng namysyna qozghau salyp, nasihat júmystaryn kýsheytu kerek. Nasihat jýrgizetin myna otyrghan sizder men bizder.», - dep sóiledi.

Qostanay oblysynyng Úzynkól audany K. Marks auyldyq okrugi әkimi apparatynyng jetekshi mamany Ekaterina Reznikova óz sózinde: «Memlekettik tilimiz barlyq últ ókilderin bir shanyraq astyna biriktiretin, yntymaq darytatyn til. Qazaq tilining taghdyryna otanyn sýietin әrbir qazaqstandyq jauapty. Memleketimiz ben qoghamymyzdyng senim artatyn ókilderi - eng aldymen memlekettik qyzmetshilerding memlekettik tildi iygeru dengeyi men sapasyn arttyru ýshin memlekettik qyzmetke qabyldau aldyndaghy testileu baghdarlamasyndaghy qazaq tilining tapsyrmalary balldyq jýiemen baghalansa.», - dedi.

Ontýstik Qazaqstan oblysynan kelgen Rihsibay Mamedov: «Otansýigishtik sezimning bastauy - memlekettik til, sondyqtan elimizdi meken etken әrbir azamat qazaq tilin bilui tiyis. Álemde biz sekildi kópúltty memleketter jetip artylady. Biraq ol elderde memlekettik tildi bilmesen, júmys istemek týgili azamattyq ta ala almaysyn. Memlekettik tildi bilmeytinder memlekettik qyzmetke jәne halyqqa qyzmet kórsetu salasyna alynbauy tiyis. Sonda ghana memlekettik tildi ýirenuge degen qajettilik tuady. Júmys isteymin degen kez kelgen azamat memlekettik tildi ýirenuge mýddeli bolady.», - deydi.

Almaty qalasy Qazaq Bas sәulet qúrylys akademiyasynyng 3-kurs studenti Aleksandr Bryansev: «Qazaq tili bizding tәuelsiz memleketimizding tili bolghandyqtan biz ony mindetti týrde biluge tiyispiz. Tildi ýirenuge eng basty qajet dýnie - tildik orta. Ol tildik ortany aldymen balabaqsha men mektepte jasau kerek. Sondyqtan da eng aldymen Qazaqstandaghy balabaqshalardy tiline bólmey barlyghynda memlekettik tilde tәrbie beruge qolayly jaghday tughyzu kerek. Baqshagha barghan sәbiyding tәrbiyesinen bastap qazaqsha sóilep, oinaytyn oiyny, aitatyn әni, kóretin mulitfilimderi qazaqsha bolatyn bolsa ol qazaqsha ýirenbey qayda barady? Shynyn aitqanda, búl jaghy bizde әli jetispeydi. Mening oiymsha, tәuelsizdik jyldary dýniyege kelip, tәrbie alghan jastardyng memlekettik tildi bilui mindetti dep bilemin. Elbasy aitqanday olargha tildi ýirenuge qolayly jaghday tughyzylyp, jetkilikti uaqyt berilip otyr. Sondyqtan da 2010-shy jyldan bastap memlekettik qyzmetke keletin jastargha memlekettik tildi bilu mindetti degen talap qoygha әbden bolatyn siyaqty», - dedi.

Memlekettik til - qazaq tilining mәrtebesin kóteruge qatysty Qazaqstanda túratyn basqa últ jastarynyng osynday oi-pikir, úsynystarynan keyin Ýkimetimiz tiyisti týiin jasaydy dep oilaymyn.
Osyghan oray, Sizge:
1. «Qazaqstan Respublikasyndaghy til turaly» 1997 jylghy 11 shildedegi Qazaqstan Respublikasy Zanynyng 23-babyna sәikes, memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne biliktilik talaptaryna sәikes bilui qajet kәsipterdin, mamandyqtardyng jәne lauazymdardyng tizbesin jasaudy;
2. Memlekettik qyzmetshilerding memlekettik tildi bilu jәne memlekettik tilde is-qaghazyn jýrgizu talabyn kýsheytudi;
3. Barlyq orta mektepterde qazaq tilin oqytu sabaghyn kóbeytudi súraymyn»,- degen saual joldaymyn.

(Sәule Dosjanova, t.74-63-01. Aqparatty QR Parlamenti Mәjilisi Apparatynyng Baspasóz qyzmeti taratyp otyr).